کتاب "مفتاح التمدن فی سیاسه المدن" (کلیدهای پیش رفت در سیاست اجتماعی)، رساله ای سیاسی از دوران مشروطیت است که در سال 1327 هـ ق (دو سال پس از استقرار مشروطیت) تالیف شده است. این رساله بر پایه ی آگاهی از تحولات اروپای آن روز که روشنفکران قرن هجدم در ارتباط با مسائل سیاست و اقتصاد سیاسی منتشر کرده بودند، به صورت گزینه گویانه و با نظم و ترتیب منطقی شماره گذاری شده و به رشته ی تحریر درآمده است. بر اساس توضیحات مصحح: معین الاسلام با شناختی که از نوشته های سیاسی و تغییر در امور اجرایی کشورداری و اندیشه های جدید اروپا به دست آورده بود، رساله ی خود را از دیدگاه اقتصاد سیاسی و سیاست اجتماعی تدوین کرد و در آن به مسائلی پرداخت که ریشه در گسستی داشت که در غرب با نوشته های ماکیاولی و دیگر مدرن اندیشانی چون استوارت میل و توماس هابز به وجود آمده بود و نخبگان ایرانی هم مانند میرزا ملکم خان ناظم الدوله، میرزا فتحعلی آخوندزاده، محمدعلی فروغی و دیگران از چند دهه پیش از آن به آن ها پرداخته بودند. ارجاعات متعدد معین الاسلام به نوشته های منورالفکران ایرانی و فیلسوفان غربی، حکایت از این آگاهی دارد. البته در مواردی از بیان کلیات سیاست و ساختار جامعه. معین الاسلام هم در پی تطبیق آموزه های سنتی با ایده های مدرن سیاسی بوده و نمی توانست خارج از یافته های سنتی خود به تغییرات سیاسی و مسائل کشورداری بپردازد. معین الاسلام از برخی نویسندگان رسالات سیاسی، نسبت به دانش های جدید آگاهی بیش تر داشت. او مفاهیم نوین سیاسی و اجتماعی را از اندیشمندان غربی اخذ نمود، اما آن ها بامضامین سنتی خلط ننمود. وجود مفاهیمی چون "ملت"، "ارتش ملی"، "حدود اختیارات دولت ملی"، "خاک ملی" و "حقوق مردم" در رساله ی حاضر حکایت از روشن اندیشی معین الاسلام در سیاست اجتماعی و دایره ی آموخته هایش از دانش اقتصاد سیاسی دارد. مولف در مسائل سیاسی دوران خود، از افراط انقلابیون و تفریط سنت گرایان دوری می گزید و در گزینه گویی های خود در پی شفاف سازی مفاهیم و تبیین شرایط سیاسی تازه به وجود آمده ی جامعه ای بود که مشروطیت را پشت سر گذاشته و با دستاوردهای بزرگی که به دست آورده بود نمی دانست چگونه رفتار کند. این اثر در بررسی اندیشه ی سیاسی دوران گذر ایران جایگاه ویژه ای دارد. معین الاسلام در بحث و بررسی مسائل سیاسی واقع بینانه تر از نائینی وارد شده و با این که همانند نائینی در قسمت هایی از رساله ی خود از متون کلاسیک سنتی استفاده می کند اما بدون خلط میان دنیای جدید و قدیم، مسائل تازه ی سیاسی را مورد توجه قرار داده است. معین الاسلام را در این رساله  واقع گرایانه تر از کسانی هم چون نائینی ـ که سعی در ادغام دو حوزه ی اندیشگی قدیم و جدید داشتند ـ می شناسیم. اگرچه مولف در نظر داشته تمام مباحث اقتصاد سیاسی، سیاست اجتماعی و تاریخ سیاسی را در کتابش ارائه کند اما یا مولف نتوانسته به آن ها بپردازد یا بخش هایی از رساله  هنوز به دست نیامده است. زیرا آن چه از رساله باقی مانده، تمام جلد اول و چهارم و بخش هایی از جلد دوم و سوم است که تماما در کتاب  حاضر به چاپ رسیده است.