آیا با جد مبارک و سیاه رو حوضی طرفیم؟ 

قصه ، قصه و باز هم قصه... چیزی که جهان رو زیباتر میکنه قصه ست . چیزی که انسان رو نجات میده قصه ست. اصلا انسان و جهان بدون قصه میتونه وجود داشته باشه؟ جهان بدون قصه امکان ادامه حیات داره؟ 

ما انسان ها شیفته قصه ایم. هرجا قصه ای شروع به نقل بشه ناخودآگاه توجه مون جلب میشه و هوشیارتر میشیم. وقتی پای یک سخنرانی خسته کننده نشستیم و سخنران داره حرف های خسته کننده میزنه ، اگر اون وسط شروع به گفتن قصه ای بکنه یا داستانی رو تعریف کنه،  ناخودآگاه توجه مون جلب میشه و زمان برامون راحت تر میگذره . 
حتی وقتی در یک کلاس درس خسته کننده دانشگاه یا مدرسه نشستیم ، اگر استاد یک قصه ای تعریف کنه خوشحال میشیم که قراره زمان زودتر بگذره. 

با قصه میشه دور هم جمع شد. قدیما قصه امیر ارسلان نامدار رو زیر کرسی می خوندن. زمانی که موبایل و تلوزیون نبود . شاهنامه میخوندن و زمان شون می‌گذشته.  
قصه باعث جمع شدن یک عده آدم دور هم توی قهوه خونه ها می‌شده.
قصه اسطوره ، تاریخ ، پند، زشتی ها و زیبایی ها رو به ما نشون می‌داده.
قصه در هزار و یکشب باعث نجات جون انسان ها میشه.
قصه چیز عجیبیه... دروغی که دلنشینه و حقیقتی که میتونه تلخ باشه. 

در این بین بهترین قصه های ایرانی در آثار هزار و یکشب و شاهنامه جمع شده. مخصوصا شاهنامه که پر از قصه ست. 

بعد از شاهنامه بود که ادبیات ایران وارد مرحله جدیدی شد. داستان های اساطیری و تاریخی بین مردم محبوب شدند و بالطبع خیلی ها با دیدن این استقبال ، به سمت ساختن داستان هایی با اساطیر شاهنامه و یا به سبک و سیاق شاهنامه رفتند.

ادبیات کلا یک امر والا و مختص دربار بوده. اکثر شعرا درباری بودند و قصه ها برای پادشاهان نقل می شده. اما از یک جا به بعد ادبیات وارد زندگی مردم عادی میشه. قصه ها با زبان مردم کوچه و بازار نقل میشه و ادبیات عامیانه شکل میگیره. زبان شیرین فردوسی به زبان مردم عادی نزدیک تر میشه و مردم ارتباط بیشتری با این ادبیات میگیرن.
داستان هایی مثل امیر ارسلان نامدار ، شیرویه نامدار ، راحه الارواح ، قصه ی مهر و ماه ، طومارهای نقالی ، اسکندرنامه ، داراب نامه ، زرین قبا نامه ، برزو نامه ، جهانگیر نامه ، ۴رامرز نامه و... کوهی از داستان های دیگه ، همینطوری ساخته شدند و مورد توجه شدید عامه مردم قرار گرفتند. 

نشر علمی و فرهنگی و نشر چشمه در حال بازنشر این آثار زیبا هستند و با یک کار تحقیقی سعی در پیدا کردن این متون و نشر اونها دارند که امیدوارم این کار ادامه پیدا کنه. گرچه طی آخرین چیزی که دیدم گویا کمی در اینکار سست شدند و خیلی وقته اثر جدیدی چاپ نشده و آثار قدیمی هم نایاب شدند.

حماسه قران حبشی ، یکی از همین آثاره که ساخته ابومحمد علی ابن موسی الطرسوسیه. 

کتاب با مقدمه بسیار مفصل و زیبای مصحح و گردآورنده شروع میشه.  
ابتدا از سختی های پیدا کردن این نسخه نوشته . گویا دو نسخه از این کتاب وجود داشته ، اون هم در موزه لوور که از طریق تصاویر ویدئویی که از این کتاب گرفتند ، این کتاب تهیه و چاپ شده. طبیعتا کار سختی بوده با توجه به این که کتاب اصلی اکثر جاها ناخوانا و افتادگی داشته. 
در جای جای قصه ما می‌بینیم که گاهی یک کلمه نیست یا حتی بعضا چند سطر سفید شده و نتونستند بفهمند که چی بوده و مجبور شدند که خالی بذارند. 
از همینجا شما متوجه میشید که با چه متن عظیمی سر و کار دارید و چقد زحمت پای اون کشیده شده.

بعد از نوشتن درباره نسخه های متعدد این قصه ، نویسنده به مشابهت های این کتاب با سمک عیار می پردازه . اینجا هم داستان های عیاری مشخصه و بعضا اسامی ای که در این اثر به کار رفته بعدا در سمک عیار هم تکرار شده . 

در قسمت بعدی ، مصحح به دنبال اطلاعاتی از محمد الطرسوسی نویسنده داستان گشته . از اینکه اصالتا اهل کجا بوده و در چه زمانه ای زندگی می‌کرده و با یک سری نتیجه گیری ها از متون به جا مانده از طرسوسی مثل داراب نامه ، ابومسلم نامه ، قران حبشی و... نتیجه گیری میکنه که احتمالا این متن در دوره حکومت غوریان نوشته شده و اصلا قران حبشی ، نمونه ای از خود پادشاه وقت غوری هاست.

( غوری ها حکومتی بودند که در قرن پنجم و ششم هجری در قسمت های وسیعی از خراسان و افغانستان و هندوستان فعلی حکومت می‌کردند ).

بعد از این مقدمات ، داستان اصلی شروع میشه. داستان در زمان قباد پادشاه ایرانی که پایتختش دمشق در سوریه ست شروع میشه که سه تا پسر داره. این پادشاه از اولاد پادشاهان اساطیری ایران در شاهنامه ست. برای پسر اولش تصمیم میگیره دختر پادشاه روم رو بگیره. نامه میزنه به شاه روم و دخترشو خواستگاری میکنه. پادشاه روم قبول میکنه و این وصلت انجام میشه.  برای پسر دومش از روی تصویری که از دختر شاه توران میبینه ( کهن الگویی که بارها تکرار شده،  در امیر ارسلان نامدار و برزونامه ) تصمیم میگیره ، دختر شاه توران یا همون چین رو خواستگاری کنه. وقتی سفیر میفرسته برای خواستگاری ، شاه توران که از اولاد افراسیابه،  قبول نمیکنه و میگه ایرانی ها افراسیاب رو کشتن و دشمن ما هستند و ما دختر به دشمن نمیدیم و سفیران ایران رو دستگیر و زندانی میکنه. 
طبیعتا شاه هم لشگر کشی میکنه برای فتح و جنگ با شاه توران. 
در این جنگ ما شاهد دلاوری های شخصیت سیاه چهره ای به اسم قران حبشی هستیم که با دوستان عیارش دلاوری های زیادی رو انجام میدن.

۱- داستان پر از کهن الگوهای پهلوانی و جنگ با اژدها و جادوگران و داستان های عامیانه ست و در همون حال نگاهی به ادبیات فاخر و شاهنامه داره. 

۲- نویسنده بارها نکاتی رو در پاورقی ها درباره شباهت های این متن با داراب نامه و ابومسلم نامه و مخصوصا سمک عیار ، بیان میکنه .

۳- قران حبشی بسیار شبیه سیاه روحوضی یه که بعدها در نمایش های ایرانی جای خودش رو باز میکنه. خدمتکاره،  شیرینه ، طنازه و دلاور... نمیدونم آیا این داستان در شکل گیری شخصیت سیاه نقشی داشته یا نه ...

در کل داستان شیرین و جذاب و خوبیه و خوندنش به همه عزیزانی که به ادبیات عامیانه علاقه دارند ، توصیه میشه.