یک جهان بینی شسته رفته تر از سایر راویان، مورخان و نظریه پردازان شیعی راجع به وقایع کربلا‌
‌
کتاب پر از جملات ناب و زیباست
به نظرم نیازه که نگاه امام موسی صدر به کربلا را به همه ی اقامه کنندگان عزای اباعبدالله الحسین علیه السلام تعمیم بدیم.
نگاهی قهرمانانه به شهدای کربلا و بازماندگان
نه نگاه محقرانه و ترحم برانگیز
          

            فرزندم، این دو سه کتاب را بخوان، عاشورا را بفهم

توی همین کتاب خواندن‌ها یاد گرفته‌ام که برای فهمیدنِ اینکه تویِ سرِ یک متفکر چه می‌گذرد، نباید به یک کتابش اکتفا کرد. همین است که وقتی می‌خواهم کتابِ فکری و اعتقادی، از نویسنده‌ یا متفکرِ جدیدی بخوانم، مجموعه کتابش را می‌گیرم. البته می‌خرم. این مدل کتاب‌ها را باید خرید و گذاشت تویِ قفسه. چون احتمال رجوعِ دوباره به آن کم‌وبیش وجود دارد.
امام موسی صدر یکی از این متفکران است. چهار جلد از کتاب‌هایش را خریدم. این کتابِ سفرِ شهادت، تقریبا می‌شود معروف‌ترین کتابش. قصدم نقدِ و لو دادن محتوایِ کتاب نیست. البته زیرعنوان کتاب خودش همه‌چیز را تابلو کرده است «گفتارهایی درباره‌ی واقعه‌ی عاشورا». اینجا می‌خواهم مقایسه‌ای کنم بین سه کتابِ عاشورایی که خوانده‌ام. «انسان 250 ساله»، «حماسه حسینی» و «سفرِ شهادت».
از خواندنِ دو کتابِ اول خیلی وقت است می‌گذرد. اما آنچه تهِ ذهنم ته‌نشین شده را می‌توانم هَم بزنم تا چیزهایی بیاید رو.
نکته‌ی اول اینکه هر سه کتاب مجموعه سخنرانی است. در واقع مطالب و محتوایِ کتاب برای عمومِ مردم از بازاری تا زن و مرد و نوجوان آماده شده و می‌شود گفت همه‌خوان است. سخرانی‌هایِ آیت‌الله خامنه‌ای که محتوایِ کتاب انسانِ 250 ساله است، سخنرانی‌های پراکنده‌ی آیت‌الله خامنه‌ای از سال‌های 59 تا 89 بوده که بعد پیاده و شده کتاب. محتوایِ حماسه حسینیِ شهید مطهری در سال‌های نزدیک به هم است. کارِ خوبِ گردآورندگان، کنارِ هم گذاشتنِ این سخنرانی‌هایِ پراکنده بوده. 47، 48، 49، 52 و 56 سال‌هایی بوده که شهید مطهری درباره‌ی قبامِ امام حسین(ع) و واقعه‌ی عاشورا سخنرانی داشته. سفرِ شهادتِ امام موسی صدر، حاصلِ سخنرانی‌های امام موسی صدر درباره‌ی واقعه‌ی عاشورا در سال‌های 55 تا 57 شمسی، در لبنان است.
اما بعد؛
اگر دوباره برگردم به 18 سالگی و بخواهم درباره‌ی واقعه‌ی عاشورا بخوانم، حتما از «انسانِ 250 ساله» می‌خوانم. آخر بدیهی است که من باید اول بدانم که چرا سربازان عمر سعد، در روزِ عاشورا، از سرِ کینه با حسین می‌جنگیدند. این کینه از کجا آمده؟ باید برگردم شصت‌هفتاد سالِ قبل‌تر. پس این کتاب آیت‌الله خامنه‌ای این وسعت دید را به من خواهد داد. البته این کتاب از پیامبر شروع می‌شود تا آخرین امام. ولی سه فصل را اختصاص داده به واقعه‌ی عاشورا. تبیین واقعه‌ی عاشورا در این کتاب فوق‌العاده است.
باید در پرانتز گفت که کتاب «همرزمان حسین» نیز از آیت‌الله خامنه‌ای، که محتوایِ آن در سالِ 51 در تهران ایراد شده، به گونه‌ای مکمل این کتاب می‌باشد. که بهتر است قبل از حماسه‌ی حسینی خواند.
و اما حماسه‌ی حسینی. در کتابِ قبلی ما با مبارزات ائمه (ع) آشنا شدیم. هدفِ قبامِ اباعبدالله (ع) را شناختیم. الآن چه کنیم؟ اینجاست که باید به دنبال خواندنِ حماسه‌ی حسینی باشیم. در این کتاب است که شهید فریاد می‌زند که شمر زمانه‌ات را بشناس. حالا این سخنرانی چه سالی است؟ حدود سال 50. زدنِ این حرف‌ها در آن دوران کار ساده‌ای نبوده. اما می‌زند. گرچه اهدافِ قیامِ حسینی را هم واکاوی می‌کند. اما به این بسنده نمی‌کند. تحریفاتِ واقعه‌ی عاشورا را در فصل‌های آخر عنوان و تحلیل می‌کند. من اگر بخواهم دو کتاب به فرزندم معرفی کنم که بگویم بخوان، عاشورا را بفهم، «انسان 250 ساله» و «حماسه‌ی حسنی» است.
ولی یک کتابِ دیگر را هم می‌گویم اگر فرصت داشتی بخوان. چه کتابی؟ «سفرِ شهادت». امام موسی صدر در این کتاب که تقریبا سال‌های 55 شمسی ایراد شده، به جنبه‌ی احساسی واقعه‌ی عاشورا تکیه می‌کند ولی تأکیدش آن نیست. یعنی چه؟ در هر سخنرانی از یک زاویه به واقعه‌ی عاشورا می‌پردازد. (بعضی از گفتارها به نظر تکرار مباحث قبل است. شاید سخنرانی در مکانِ دیگری بوده و مضمون تکرار شده.) از هر زاویه که به عاشورا می‌نگرد، اشاره‌اش به جنبه‌ی احساسی کربلا است و تلنگری به مخاطب می‌زند که «حواست کجاست؟ کربلا و عاشورا فقط احساس و گریه کردن نیست.» و حتی یک جایی تذکر می‌دهد که وسط سخنرانی می‌خواهید گریه کنید، بلند گریه نکنید. اما حرفِ حسابِ این کتاب چیست؟ حماسه. او هم می‌گوید الآن یزیدِ زمان اسرائیل است و ما باید حسینی‌وار و زینبی‌وار در مقابل یزید بایسیتم. البته باید کمی تاریخ را ورق زد که حدود سال‌های 1975 چه حرکت‌هایی در منطقه جنوبِ لبنان و فلسطین در حال انجام بوده که اینگونه سخنرانی‌ را اقتضا می‌کرده است. هر چه هست تمرکزِ سخنران، یعنی سیدموسی صدر، انتهایِ هر گفتارِ عاشورایی، فلسطین و لبنان در مقابلِ اسرائیل است. این کتاب ارزش قرار گرفتن در کنارِ دو کتاب بالا را دارد. چون حرف‌هایی از عاشورا مطرح می‌شود که در ایران ایراد نشده. ولی حرفِ مشترکی می‌خواهد بزند. و این خوب است.
بعد از یادداشت باید این را بنویسم که دائره‌ی مطالعاتی من پیرامون عاشورا آنقدرها گسترده نیست. اما بین کتاب‌هایی که خوانده‌ام، به این دو سه کتاب رسیده‌ام. این یادداشت را 8 بهمن 1400 قلمی کرده‌ام. شاید 1410، ده کتابِ دیگر از عاشورا خواندم و نظرم عوض شد. اصلا شاید آن‌موقع به فرزندم گفتم نمی‌خواهد سخنرانیِ پیاده شده را بخوانی، برو فلان سریال را ببین. کسی چه می‌داند.

          

            این کتاب مجموعه‌ای از سخنرانی‌های امام موسی صدر در مورد عاشورا و واقعه‌ی کربلا است؛ که در کنار این موضوع به اتفاقات آن روزهای لبنان هم اشاره می‌کند. 
با خوندن این کتاب نقش حضرت زینب در صحنه‌ی کربلا و بعد از آن برایم خیلی پررنگ‌تر شد.
اولین کتابی بود که از امام موسی صدر خوندم، بعد از خوندن این کتاب دوست دارم بیشتر ازشون بخونم و بیشتر با شخصیتشون آشنا بشم.
          

            مسئولیت‌پذیری، درد، شفافیت، شجاعت، ارزش‌محوری، تربیت و انس با مرگ کلیدواژه‌هایی است که این کتاب با خود به ذهن متبادر می‌کند. تمرکز کتاب بر امتدادبخشیدن عاشورا تا زندگی امروز ما و بیان جان‌مایه‌های سعادت‌بخش و کاربردی این حادثه برای زندگی روزمره‌ی ماست؛ عبرت‌ها و درس‌هایی که بی‌شک همگانی‌ترین، شفاف‌ترین و نزدیک‌ترین راه‌ها به رستگاری هستند.
          

            نبرد حق و باطل با حسین (ع) 
به اوج خود می‌رسد،
امّا این نبرد همچنان ادامه دارد..
پیش از امام حسین (ع) بود،
و پس از او هم خواهد بود ! 
          

            مجموعه سخنرانی‌های امام موسی صدر در رابطه با قیام عاشورا و تاثیر حضرت زینب  بعد از واقعه عاشورا . 
با  سخنانی ساده و شیوا  به موشکافی واقعه پرداختند ؛  وقایع را با مسائل روز آن زمان که گاها خیلی شبیه زمان حاضر است، مرتبط نموده‌اند.

پاراگراف پشت جلد کتاب قابل تامل است.
اگر در میدان جنگ تنها ابن زیاد و یزید و عمربن سعد بودند، آیا امام حسین(ع) به آن شکل دردناک به شهادت می‌رسید؟
آن امت همگی، با قول و فعل و سکوت و خشنودی و فرمانبری خود، بر کشتن امام حسین(ع) اجماع کردند؛ جز اندکی از آنان.
          

            این کتاب شامل هفده متن سخنرانی و گفتارهای امام موسی صدر در مورد حرکت امام حسین و واقعه عاشورا می باشد. بیان ایشان محکم، شیوا و صریح همراه با عبرت گیری های ارزنده از حرکت و رفتار و گفتار امام است.
درس ها و نکات تحلیلی ایشان بسیار بسیار ارزنده و آموزنده می باشند.
چکه هایی از کتاب:
● اگر در میدان جنگ تنها ابن زیاد و یزید و عمرسعد بودند، آیا امام حسین به آن شکل دردناک به شهادت میرسید؟ قطعا نه! میتوانیم بگوییم آن امت همگی با قول و فعل و سکوت و خشنودی و فرمانبری خود، بر کشتن امام اجماع کردند.
● کسیکه (برای امام) گریه میکند اما در عین حال برای پایمال کردن اهداف امام حسین تلاش میکند، همانند عمر بن سعد است که گریه میکرد ولی دستور کشتن امام حسین را هم داد!
          

            آن‌طور که من دیدم و خواندم، این کتاب با باقی کتاب‌های هم سبک خودش تفاوت‌هایی داشت. امام موسی صدر در سخنرانی‌هایش که متن این کتاب را پوشش می‌دهند سعی دارد تا به چند سوال به ظاهر ساده‌ای پاسخ دهد که درگیر آن‌ها بودیم اما موشکافانه به آن‌ها فکر نکردیم. ایشان تلاش می‌کنند که بدانیم چرا گریه می کنیم؟ برای چه کسی؟ با چه هدفی؟ در واقع شاید این مطالب جهت برانگیختن و ترغیب لبنان در برابر اسرائیل است.
          

            مسئولیت‌پذیری، درد، شفافیت، شجاعت، ارزش‌محوری، تربیت و انس با مرگ کلیدواژه‌هایی است که این کتاب با خود به ذهن متبادر می‌کند. تمرکز کتاب بر امتدادبخشیدن عاشورا تا زندگی امروز ما و بیان جان‌مایه‌های سعادت‌بخش و کاربردی این حادثه برای زندگی روزمره‌ی ماست؛ عبرت‌ها و درس‌هایی که بی‌شک همگانی‌ترین، شفاف‌ترین و نزدیک‌ترین راه‌ها به رستگاری هستند.
          

            مجموعه‌یِ سخنرانی‌ها و گفتارهایِ امام موسی صدر درباره‌یِ واقعه‌یِ کربلا؛ همان‌گونه که درباره‌یِ کتابِ «انسانِ آسمان» نوشتم امام صدر از صحبت کردن درباره‌یِ امام علی (ع) و امام حسین (ع) [ائمه (ع) جنبه‌یِ تربیتی مدِّ نظر دارد. از این وقایع استفاده می‌کند تا انسان را به خودباوری و تبعیّت از حق و ایستادن جلویِ باطل برساند. شاید بیشترِ کتاب به «امر به معروف و نهی از منکر» بپردازد.

نکته‌ای که بسیار به چشم می‌خورد تاکیدِ امام صدر بر نقشِ زن در چنین جریاناتی است. تاکید بر نقشِ حضرتِ زینب (س) گواهِ این امر است. از همین رهگذر دیدِ امام صدر نسبت به «زن» را می‌توان تا حدودی فهمید. [البتّه دیدِ نهاییِ امام صدر را باید در کتابِ «ادیان در خدمتِ انسان» جُست؛ زیرا درباره‌یِ حضرتِ فاطمه (س) (و به تبع زن) سخنانِ قابلِ توجّهی دارد امام صدر می‌گوید «در اسلام زن تکمیل‌کننده‌یِ حرکت و رسالتِ مرد است.»

اما، امام صدر عبارتِ جالبی دارد که شاید متناسب با حال و هوایِ این روزها هم باشد:
«آنان که این حادثه را بزرگ می‌دارند، باید همچون حسین (ع) همواره برای گفت‌وگو، آتش‌بس، تلاشِ جدّی در راهِ ساختِ میهن و کوشش مشترک در راهِ نجات وطن و هموطنان آماده باشند.»
واقعاً جا دارد بحثِ «گفت‌وگو در واقعه¬یِ کربلا» را مطرح کرد. چرا که با مطرح کردنِ این سوال نگرش‌هایِ مختلف به صحنه می‌آیند و اینجا جالب می‌شود. ویدیویی از مرحوم احمد قابل درباره‌یِ «حرکتِ امام حسین» هست. شاید برایِ دوستان جالب باشد.