یادداشت علیرضا فتاح

        ۱. اشتباه کردم که قبل از «عروسکخانه» (و شاید اشباح و دشمن مردم) این را خواندم. 
۲. واقعا خواندن کتاب‌های نشر کارنامه حس ناب و لذت‌بخش مطالعه را به آدم می‌چشاند. 
۳. مقدمۀ منوچهر انور مثل اکثر کارهاش تحسین‌برانگیز بود. اما مقدمۀ اول دربارۀ ایبسن و اردک وحشی باید مؤخره می‌شد و مقدمۀ دوم دربارۀ زبان ایبسن و ترجمه، تنها مقدمه می‌ماند. 
۴. صلاحیتی در داوری زبان ترجمۀ انور (به اقتضای ترجمه بودن و نمایشنامه بودن) ندارم، اما رسم‌الخطش شلختگی دارد. 
۵. مشخص بود که کار ایبسن شگفت‌انگیز بوده. مضمون هم که عالی. اما این سیاق از نمایشنامه به مذاق من ننشست. 
۶. چطور ایبسن با زبان نروژی می‌توانسته آن همه تأثیر در گسترش رئالیسم بگذارد؟ راجع به گسترش و سرعت ترجمه در غرب قرن نوزدهم هیچ نمی‌دانم.