یادداشت ناصر حافظی مطلق

        بیگانۀ فضایی 

۱)
"بیگانۀ فضایی" (Alien)، کتابی است نوشتۀ "آلن دین فوستر" (Alan Dean Foster) که در سال 1979 میلادی نگاشته شده است. این کتاب در حقیقت نسخۀ داستانی‌شده‌ای است از فیلمی به همین نام و ساختۀ "سر ریدلی اسکات" (Sir Ridley Scott). "فوستر" که در داستانی‌سازی فیلم‌نامه‌ها و فیلم‌ها پرونده‌ و سابقه‌ای طولانی دارد، قسمت‌های دیگری از مجموعۀ "بیگانه" را هم به شکل داستان بلند درآورده است. کتاب "بیگانه فضایی" در سال ۱۴۰۳ توسط "افشین نقشینه" ترجمه‌شده و در انتشارات "کتابسرای تندیس" به چاپ رسیده است. 

۲)
"داستانی‌سازی" یا "رُمان‌سازی" (Novelization) فرآیند تبدیل یک واقعه یا اتفاق به یک روایت داستانی است. اگر این فرآیند به یک فیلم‌نامه یا یک فیلم سینمایی اعمال شود، در نقطۀ مقابل "اقتباس" (Adaptation) قرار می‌گیرد. پیش از وجود ویدیوهای خانگی، بهترین گزینه برای در اختیار داشتن نسخه‌ای شخصی از داستان فیلم‌های محبوب، تهیه کتاب‌های داستانی‌شدۀ آن‌ها بود. حتی بعد از تولید ویدیوهای خانگی و کنسول‌های بازی‌های رایانه‌ای، بازهم نگارش و فروش داستان‌های برآمده از فیلم‌ها و بازی‌ها از رونق نیفتاد و ظاهراً مخاطبان سینما و بازیگران بازی‌ها همچنان علاقه‌مند هستند جذابیت و هیجان جنبه‌های حسی مانند نظام دیداری و شنیداری را با سایر سویه‌های ادراکی مانند درک زبان نوشتاری هم به اشتراک بگذارند. 

۳)
داستان "بیگانه" و ادامه‌های آن برای علاقه‌مندان سینما جایگاه ویژه‌ای دارد و موجودات خیالی این داستان به نام بیگانه‌های فضایی جای خود را علاوه بر فرهنگ سینمایی در سایر نمودهای هنری هم بازکرده‌اند. کتاب "فوستر" علاوه بر دربرداشتن نسخۀ نگارشی داستان فیلم، ارزش‌افزوده‌ای مانند شرح برخی از گفتگوهای درونی و مختصر اشاره‌ای به جریان سیال ذهن بعضی از شخصیت‌ها را هم در بردارد. علاقه‌مندان فیلم بیگانه با خواندن این کتاب زوایای دیگری از داستان را هم کشف خواهند کرد که بر پردۀ سینما به‌راحتی قابل‌تشخیص نیست. به عبارت بهتر فیلم و کتاب مکمل یکدیگرند. 

۴)
در نقد تحلیلگران سینمایی، در پسِ اتفاقات سفینۀ "نوسترمو" (Nostromo) و شخصیت اصلی آن یعنی "ستوان الن ریپلی" (Ellen Ripley)، علاوه بر مسیر داستان اصلی فیلم "بیگانه"، نوعی از نمادهای فرهنگی و اشارات فمینیستی هم قابل‌تشخیص است که فیلم و داستان آن را در پس‌زمینۀ زمانی خود یعنی اواخر دهۀ هفتاد میلادی پررنگ و قابل‌توجه می‌سازد. "فوستر" در کتاب خود تلاش کرده که ضمن حفظ این نمادها، آن‌ها را بدون اغراق و با کمترین جلب‌توجه تصویر کند. کتاب در شرح مشخصات فیزیکی موجود بیگانه چندان وارد جزئیات نمی‌شود و البته بدیهی است که جایگاه اصلی کشف این جزئیات، نسخۀ سینمایی داستان است. لازم به ذکر است که علاوه بر هفت قسمت اصلی سینمایی که تاکنون از مجموعۀ "بیگانه" ساخته‌شده است، و افزون بر کتاب‌های داستانی‌شده و بازی‌های رایانه‌ای و فیلم‌های دیگری که از عناصر این داستان بهره برده‌اند، پروژه‌های سینمایی، تلویزیونی و داستانی جدیدی هم در فضای داستانی "بیگانه" در حال اجرا است که دیر یا زود روانۀ پخش و انتشار می‌شوند.