یادداشت

         به نظر می‌رسد بر سر معنای «روش تحقیق» اختلافی وجود نداشته باشد. ولی قطعاً بر سر معنای «تحقیق» این اختلاف وجود خواهد داشت. واژۀ تحقیق یک واژۀ آشنا برای ماست که به‌طور معمول در محاورات روزانه به کار می‌بریم. مثلاً می‌گوییم در حال نوشتن تحقیق فلان درس هستم. یکی از مسائلی که معنای تحقیق را در زبان فارسی مشکل می‌کند، اشتراک لفظی بودنِ آن است. تحقیق جزء واژه‌هایی است که برای چند معنا به کار برده می‌شود. برای نمونه اگر این تحقیق تنها به گردآوری و دسته‌بندی و افزودنِ یکسری اضافات پرداخته باشد به آن «تالیف» می‌گوییم. اگر در این تحقیق نوآوری و ارائه نتیجه‌ای جدید آمده و منجر به تولیدِ علم (کشف مجهولات) شده باشد آنگاه به آن «پژوهش» می‌گوییم. در کتابِ روش تحقیق عمومی دو هدف عمده پیگیری می‌شود:
1. شناسایی روش‌های نگارش یک تحقیق استاندارد 
2. آشنایی بیشتر با فضای تحقیق ابزارها و وسایل پژوهشی
حال اگر بخواهیم با راهنمایی‌های این کتاب، در عمل، یک تحقیق را شروع کنیم باید استانداردهایی را رعایت کنیم:
 ۱. ایده یا نظر جدید
این قسمت مثل یک جرقه و تلنگر می‌ماند. برای اینکه به یک کشف علمی برسیم باید فکر و ایده‌ای وجود داشته باشد، البته تضمینی وجود ندارد که هر ایده الزاماً به نتیجه منتهی شود. تحقیق کار پرزحمتی است که فقط در برخی موارد به نتیجه می‌رسد. بنابراین باید برخورد واقع‌بینانه‌ای با آن داشت.
۲. تعیین موضوع (عنوان)
اولین گامِ کاربردی نمودن تحقیق «موضوع یابی» و پس از آن «تعیین عنوان» است. محقق ابتدا باید ببیند دربارۀ چه چیزی می‌خواهد تحقیق کند، هدف خود را از تحقیق مشخص کند و در لابه لای کار موضوع خود را گم نکند. انتخاب عنوان، یک نقطه شروع است که باید ادامه کار را بر گرد آن محور گسترانید. لازم به ذکر است که برای تعیین عنوان واژه‌های تعریف شده و معنی‌دار را انتخاب کنیم، سپس به سنجش امکانات محلی و شخصی برای تحقیق بپردازیم و ضرورت آن را بررسی کنیم.

۳.مطالعه اولیه
 مطالعۀ اجمالی و اولیه پیش‌نیاز یک تحقیق است. در این مرحله باید گریزی از خالی الذهن بودن داشته باشیم و به قصد نوآوری، مطالعه‌ای راجع به پیشینۀ تحقیق انجام دهیم. کتاب‌های دستی و دایرةالمعارف‌ها می‌توانند کمک‌های خوبی برای این منظور باشند‌.

۴. یادداشت‌برداری
 مهمترین مرحلۀ تحقیق مرحله یادداشت‌برداری یا فیش‌برداری است. باید از منابع، مطالب را استخراج و برای سهولت کار آن‌ها را طبقه‌بندیِ موضوعی کنیم. یادداشت‌برداری و گلچین کردن به پنج روشِ چکیده‌نویسی، خلاصه‌نویسی، یادداشت‌های توضیحی، نقل‌قول مستقیم و اندیشه‌های شخصی صورت می‌گیرد.

۵.نگارش نهایی (تدوین)
 منظور از نگارش، نوشتن ``نظام مند`` است که از قواعد و اصول خاصی پیروی می‌کند.
 در اینجا کار به اتمام می‌رسد. ناگفته نماند که لازمه کار و تحقیق یک پژوهشگر، موشکافی و مشکل‌پسندی فراوان است.
 مطالب یاد شده در واقع درسگفتارهای دکتر احمد پاکتچی است که به صورت کتاب تنظیم و تدوین شده و موردِ استفاده دانشجویان قرار گرفته است.