یادداشت ناصر حافظی مطلق

        شهر و شهر
The City and the City

1)
"شهر و شهر" (The City and the City) نام داستان بلندی است از نویسنده‌ی انگلیسی "چاینا میه‌ویل" (China Tom Miéville) که در سال 2009 میلادی نوشته‌شده است. "میه‌ویل" این داستان را به‌عنوان هدیه‌ای برای مادر بیمارش که علاقه‌مند به داستان‌های پلیسی است نوشته و در نگارش این رُمان دو ژانر پلیسی و "داستان عجیب" (Weird fiction) را باهم آمیخته است.

2)
روایت داستان به یک شهر دوپاره یا به روایت بهتر، دو شهر به‌هم‌پیوسته اشاره دارد که هرکدام قوانین خودش را دارد. این دو شهر بسان دو کشور جدا شناخته می‌شوند که به لحاظ جغرافیایی مناطق مشترک زیادی دارند. شهر اول بشل یا بسل (Besźel) و شهر دوم القوما یا الکوما (Ul Qoma) 
نامیده می‌شود و مردم هر دو دولت‌شهر از کودکی آموخته‌اند که همدیگر را نادیده بگیرند و پا در حوزه‌ی جغرافیایی شهر دیگر نگذارند. آن‌ها همچنین به دو زبان متفاوت و البته با ریشه‌ی مشترک صحبت می‌کنند. در صورت تخطی از قانون نادیده انگاری شهر مقابل توسط ساکنین هرکدام از دو شهر، سازمانی مخوف به نام "نقض حریم" (Breach) وارد عمل شده و با مجرمین به شکلی رازآلود برخورد می‌کند. توسط برخی از شخصیت‌های داستان فرضیه‌های مبهمی از وجود شهر سومی به نام "اورسینی" (Orciny) که در میان دو شهر و در بطن هر دو وجود دارد مطرح می‌شود.

3)
هرچند داستان "شهر و شهر" در نگاه اول تداعی‌کننده‌ی برلین غربی و شرقی و یا اورشلیم و بیت‌المقدس است، اما به شکل نمادین شاید بتوان آن را توصیفی از ساختار مغزی هر انسانی دانست. دو شهر به‌مثابه نیم‌کره‌ی راست و چپ مغزی هستند که یکی افلاطونی می‌اندیشد و دیگری ارسطویی و البته با یکدیگر جغرافیای مشترک هم دارند. با این نگاه "جسم پینه‌ای" (Corpus Callosum) که اتصال‌دهنده‌ی دو نیمکره‌ است مصداقی است از سازمان "نقض حریم" و "اورسینی" یک مفهوم ذهنی است به نام وجدان که در بسیاری از موارد گم  و ناشناخته و مفقود است. 

4)
داستان "شهر و شهر" پس از چاپ، برنده‌ی تعداد زیادی از جوایز معتبر حوزه‌ی ادبیات گمانه‌زن در سال 2010 شد. این داستان تا کنون چندین بار مورد اقتباس تئاتری هم قرار گرفته است. "شهر و شهر" در سال 1394 توسط "نریمان افشاری" به فارسی ترجمه‌شده و در انتشارات هیرمند به چاپ رسیده است. همچنین در سال 1395 هم توسط "میلاد زکریا" به فارسی برگردانده و در نشر مرکز منتشرشده است.