یادداشت زهرا عباد

        #یادداشت_کتاب 
#گیل‌گمش
گیل‌گمش ظاهرا کهن‌ترین افسانه جهان است. اما اینکه منظور از کهن، چند سال قبل است، نمی‌دانم. از به کار بردن اسم فرات در داستان، می‌توان فهمید محدوده جغرافیایی آن باید بین‌النهرین باشد. اما موضوع آن چیست؟ 

گیل‌گمش موجودی نیمه‌خدا-نیمه‌انسان است. در داستان از او به شاه گیل‌گمش هم تعبیر شده است. او مردی بسیار قوی و زیباست که در ابتدای داستان با موجودی آشنا می‌شود با ظاهری انسانی که پدر و مادرش حیوان بوده‌اند. (غزال و یک وحوش دیگر) او در دشت‌ها زندگی می‌کند، علف می‌خورد و از شیر حیوانات ارتزاق می‌کند.

این دو با هم ماجراهایی را پشت سر می‌گذارند که قسمت عمده کتاب است. در نهایت آنچه فرجام هر آدمی است به سراغشان می‌آید. در واقع دوست عزیز گیل‌گمش می‌میرد و گیل‌گمش در جستجوی راهی برای نجات از مرگ آواره می‌شود و باز ماجراهایی با خدایان از سر می‌گذراند. 

اگر بخواهم در یک جمله کتاب را توصیف کنم، باید بگویم: اگر می‌خواهید به کسی نشان دهید زندگی بعد از مرگ باید وجود داشته باشد، این کتاب را به او بدهید، تا بفهمد "انسان اگر تصور کند پس از مرگ نابود می‌شود، چگونه همه زندگی به کامش زهر خواهد شد."

اما یک نکته حاشیه‌ای هم در کتاب وجود دارد. گیل‌گمش در جستجویش برای یافتن راه فرار از مرگ، به یکی از خدایان می‌رسد، اوتَنَپیشتیمِ دوردست،  که البته برای ما خیلی آشناست. او همان نوح است. در ماجرایی که او برای گیل‌گمش تعریف می‌کند و شرح می‌دهد که چگونه از انسانی فانی بودن به مقام نامیرایی و خداوندی رسیده، شرح طوفان نوح را برایمان بازگو می‌کند؛ و جالب اینجاست که داستان او بسیار زیاد به روایت تورات از طوفان نوح شبیه است. درواقع همان روایت است با یک تفاوت، اینکه در تورات هنوز خجالت می‌کشیدند از خدایان صحبت کنند و همه بدی‌ها و قساوت‌ها و عصبانی شدن‌ها و ... به یک خدا نسبت داده شده اما در گیل‌گمش، خوبی‌ها به برخی خدایان و خصوصیات بد و آوردن طوفان به برخی دیگر نسبت داده شده است.

این هم برایم جالب بود که در زمان قدیم، باوجود همه کفر و شرکی که وجود داشته، نوح نبی در داستان‌ها تا مقامی خداگونه بالا برده شده بود. اما متاسفانه تلاش‌های ابلیس برای انحراف ماجرای نوح در دنیای امروز چنان به ثمر نشسته که در فیلم‌ها حضرت نوح پله‌پله از یک پیرمرد ساده (نسخه‌های قدیمی‌تر) به یک داعشی خون‌خوار که نقش جلاد خداوند را به عهده دارد (در نسخه ۲۰۱۴) تبدیل شده‌است! خیلی خوب است بررسی کنیم که نوح علیه‌السلام با شیطان چه کرده و چه سیلی‌ای به او زده که او بیش از اغلب پیامبران و اولیاء، در صدد خراب کردن تصویر ایشان میان انسان‌هاست...

پی‌نوشت: کتاب ترجمه احمد شاملو است. ولی گاهی اسامی و کلمات چنان عجیب‌اند که یک نفر باید متن احمد شاملو را برایمان ترجمه کند! این شاعر گرانقدر آنقدر تلاش کرده زبان کتاب با زبان کهن متن اصلی قرابت داشته باشد که برخی لغات داستان خودش نیاز به ترجمه به زبان فارسی معیار دارد!!