یادداشت زهره رستملو 🇵🇸

        خواص و نقش خواص!
واژگانی هستند که پس از مطالعه‌ی بیانات حضرت آقا با فرماندهان سپاه در سال ۱۳۷۵، تا به امروز و حتی پس از این نیز ذهن مرا درگیر کرده‌اند. برای نخستین بار بود که تعریفی دقیق و جامع از تقسیم‌بندی عوام و خواص می‌خواندم. تقسیم‌بندی‌ای که لزوماً منطبق بر جایگاه اجتماعی افراد نیست. ممکن است یک روحانی عوام باشد و یک راننده‌ی تریلی خواص.

این دو گروه، بی‌تردید مکلف‌اند، اما تکلیف خواص به‌سبب حوزه‌ی اثر گسترده‌ترشان سنگین‌تر است؛ چراکه اینان‌اند که تبیین‌گری می‌کنند، مردم را آگاه و هوشیار می‌سازند، و به تعبیر دیگر، اگر آنان خواب بمانند، نماز امت قضا می‌شود. (می‌دانم این جمله‌ی شهید بهشتی خطاب به دانشجویان بوده است، اما به‌گمانم مصداق دقیق‌تر آن، خواص جامعه هستند.)

عنوان کتاب برای من، که مشتاق خواندن و شنیدن از نقش خواص بودم، بسیار جذاب بود. نویسنده‌اش را نیز می‌شناختم؛ از اساتید مؤسسه‌ی امام خمینی(ره) و دوره‌ی طرح ولایت هستند و بارها پای صحبت‌های ایشان نشسته‌ام. به‌نظرم در حوزه‌ی تاریخ تحلیلی، جزو اساتید شاخص محسوب می‌شوند. به هر حال، این آشنایی و اشتیاق باعث شد کتاب را بخوانم.

در مقدمه‌ی کتاب، همان بیانات معروف رهبری آورده شده و در فصل نخست، حاج آقای امیری (همانند استاد خود، علامه مصباح) از تعریف مفاهیم آغاز می‌کند. در فصول بعد، زمینه‌های لغزش خواص در صدر اسلام را شرح داده و سپس با نگاهی تحلیلی به مصادیق این لغزش‌ها می‌پردازد. در ادامه نیز آزمون خواص در جمهوری اسلامی، پس از رحلت امام خمینی(ره)، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

به‌طور کلی نمی‌توان گفت که این کتاب، اثری جامع در این زمینه است، اما برای دستیابی به شناختی تحلیلی و نگاهی عمیق‌تر به نقش خواص، مطالعه‌ی آن قطعاً توصیه می‌شود.

به‌نظرم یکی از عوامل مهم رخداد حوادث مختلف پس از شهادت پیامبر(ص)، از ماجرای سقیفه تا عاشورا و حتی پس از آن، لغزش خواص و کوتاهی آنان در انجام نقش خود بوده است. البته نقش خواص، محدود به دوران پس از پیامبر نیست، اما پس از رحلت آن حضرت، این نقش برجسته‌تر و تأثیرگذارتر می‌شود.

امروز نیز انقلاب اسلامی ایران، که قیامی از جنس قیام امام حسین(ع) برای حفظ اسلام بود، موفق به تشکیل حکومت اسلامی شده و در این میان، نقش خواص بار دیگر بسیار پررنگ است.

چندین سال است که حضرت آقا فرمان «جهاد تبیین» داده‌اند و آن را «فریضه‌ای فوری و قطعی» خوانده‌اند. به‌نظرم خطاب اصلی این جهاد، خواص جامعه‌اند و لغزش آنان، می‌تواند لغزش کل امت را به‌دنبال داشته باشد.