بریده‌های کتاب کتابخورم

جان لیمبرت؛ کارمند بخش سیاسی سفارت آمریکا در تهران و گروگان واقعۀ ۱۳ آبان: معمولاً تاریخ را فاتحان می‌نویسند، ولی به عنوان یک تاریخ شناس، باعث تعجب من است که تاکنون اکثر مطالبی که در مورد ایران نوشته شده از سوی بازنده‌ها، آمریکایی ‌ها و عوامل شاه، بوده است.

علت اینکه مومنین دچار نفاق می‌شوند و تدریج آن شمع ایمان در دل آنها کم فروغ و کم فروغ و کم فروغ می‌شود تا خاموش می‌شود این است که از یاد خدا غافل می‌شوند. خدا انسان را دچار انحراف می‌کند، دچار گناه می‌کند؛ این گناه به تدریج انسان را از آن مسیری که داشت با توجهی که به خدا داشت باز می‌دارد و غفلت در انسان ایجاد می‌کند؛ غفلت که ایجاد شد ایمان دیگر وجود ندارد...

انسان البته وقتی گناه زیاد بکند و تخلف از امر الهی بکند، به تدریج این حالت برای او پیش می‌آید؛ بایستی ما به خدا پناه ببریم. انسان به تدریج با انجام کارهای مخالف با تکلیف الهی به آنچنان حالت روانی دچار می‌شود که بعد دیگر به هیچ وجه قابل هدایت نخواهد بود و اصلاً هیچ حرفی در او اثر نمی‌کند... إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَهْدِي ٱلْقَوْمَ ٱلْفَٰسِقِينَ(٦)، فسق خارج شدن از دین است به آن صورتی که دیگر امکان بازگشت نیست.

وزیر امور خارجه آمریکا خانم مادلین آلبرایت در ماه مارس سال ۲۰۰۰ برای نخستین بار به عنوان یک مقام رسمی به نقش محوری آمریکا در کودتایی که شاه را به قدرت بازگردانید اعتراف کرد و برای اولین بار با لحنی که حاکی از اعتراف خطا و نوعی عذرخواهی از ایرانیان بود گفت:« حکومت آیزنهاور در آن زمان به دلایل استراتژی که این اقدام را تایید کرد ولی امروز باید این واقعیت را پذیرفت که کودتای سال ۱۹۵۳ توسعه سیاسی ایران را متوقف نمود و اکنون می‌توان به خوبی درک کرد که چرا بسیاری از ایرانیان از دخالت آمریکا در امور داخلی خود در آن زمان احساس نارضایتی می‌کنند.»

بخشی از نامۀ فضل الله زاهدی به پسرش اردشیر... این کاغذ سومی است که از تو می‌رسد. در این کاغذها فحش و ناسزا به مردم می‌گویی و هیچ خجالت نمی‌کشی که اقلاً حق نداری به مردم فحش بدهی. ثانیاً در کاغذی که برای من می‌نویسی اینگونه کلمات مستهجن لایق من نیست... من از روزهای اول ۱۰۰ می‌دانستم که تو پسر تحصیل کرده و فاضلی نمی‌شوی. ولی من فکر می‌کردم تو دارای قلب خوبم و صفات حمیده و جوانمردان هستی و خیلی با نزاکت و شریف هستی... حالا می‌بینم خیالات مالیخولیایی تو از همه جلوتر و متأسفانه آنکه بدون نزاکت و ادب و فهم است.

نمی‌توانستم باور کنم غرب که ما آن همه برای آن احترام قائل بودیم چنین رفتار نامطلوبی با ما داشته باشد. فکر می‌کنم تجربه اندوهناک و وحشت انگیزی برای خود شاه هم بود. به خاطر دارم وقتی شاه را به نیویورک آوردم که در بیمارستان بستری شود چه تظاهراتی علیه او صورت گرفت. به راستی این جریان تکان دهنده بود. صحنه بسیار غم انگیزی برای او بود.

گرچه بعد از ۳۷ سال دوستی با غرب، اعلیحضرت که از ایران خارج شد، آنچنان رفتاری با او صورت گرفت... آنگونه که شایسته او بود از او استقبال نشد. از پرزیدنت سادات... سپاسگزار باید بود که به او پناه دادند که لااقل جای امن کوچکی برای مردن داشته باشد.

در زمان جنگ اعراب-اسرائیل که همه کشورهای عربی از صدور نفت به غرب... خودداری ورزیدند، شاه تنها کسی بود که گفت ما نمی‌توانیم مردم را از نفت محروم کنیم... ما نه فقط آن چه داشتیم در اختیار دوست بسیار خوبمان، ایالات متحده آمریکا، قرار دادیم بلکه هرگز نخواستیم پول آن پرداخت شود زیرا می‌اندیشیدیم که متحد و دوست هستیم و باید چنین کاری انجام شود.

در زمان جنگ اعراب-اسرائیل که همه کشورهای عربی از صدور نفت به غرب... خودداری ورزیدند، شاه تنها کسی بود که گفت ما نمی‌توانیم مردم را از نفت محروم کنیم... ما نه فقط آن چه داشتیم در اختیار دوست بسیار خوبمان، ایالات متحده آمریکا، قرار دادیم بلکه هرگز نخواستیم پول آن پرداخت شود زیرا می‌اندیشیدیم که متحد و دوست هستیم و باید چنین کاری انجام شود.

نظر محمدرضا پهلوی در مورد خانواده و همسر... ۹ آذر ۱۳۵۲: ...بیوگرافی سر موریس اولدفیلد، رئیس کل اینتلیجنس سرویس انگلیس... به عرض رساندم که نوشته بود زن ندارد. شاهنشاه فرمودند: عجب مرد باسعادتی است که زن ندارد...مسلماً مردانی که زن ندارند، در زندگی جلو هستند و.... بیشتر عمر می‌کنند؛ چون حداقل این است که نصف غصۀ دنیا را کمتر می‌خورند...

۲۴ فروردین ۱۳۵۵ ...عرض کردم پادشاه افغانستان باز یک اتومبیل در رُم خریده به ده هزار دلار و پولش را از شاهنشاه می‌خواهد. فرمودند: البته بده، چه باید کرد؟ خدا به ما می‌رساند که ما به دیگران بدهیم.

پنجشنبه ۳۱ خرداد ۱۳۵۲ شب مهمانی والاحضرت شمس در مهردشت بود. وقتی شاهنشاه وارد شدند، مرا ... خواستند که قرص پمبریتین را که باید سر ساعت ۸/۳۰ می‌خوردم؛ چون آنتی بیوتیک است. فراموش کرده‌ام بخورم... عرض کردم فوری تهیه می‌کنم. نگران نباشید. فوری هلیکوپتر نشسته، به شهر آمده، از دواخانۀ تجریش خریدم... سر شام یواشکی تقدیم کردم که خوردند. خیلی خیلی راضی شدند. تصور نمی‌فرمودند به این زودی انجام گیرد...

۱۷ شهریور ۱۳۵۲ دولت طرز رفتاری که با مردم دارد، مثل دولت غالب به مردم کشور مغلوب است؛ بی‌اعتنا و گاهی هم خشونت آمیز. انتخابات را که مداخله می‌کند انگشت می‌برد. انگشت که چه عرض کنم؟ به مردم حقنه می‌کند؛ حتی انتخابات دِه و شهر را. برای مردم و برای علاقۀ مردم چیزی باقی نمی‌ماند. همه بی‌تفاوت می‌شوند.

۲۸ اردیبهشت ۱۳۵۳: فرمودند: به این مرتیکه عامری، بگو در روزنامه گفته‌اید باید فرهنگی‌ها (معلم‌ها) پاداش بگیرند. این خرابکاری است. می‌خواهید معلمان را بشورانید؟ فرهنگی که در سال، سه ماه تعطیل دارد، این حرف‌ها درباره‌اش درست نیست. بگو شما را تنبیه می‌کنم. این چه مزخرفاتی است؟

۳ بهمن ۱۳۵۴: ... وضع به طوری است که قاعدتاً باید به انقلاب بینجامد. اولا بودجه امسال را با ۲۵ میلیارد تومان کسری بسته‌اند؛ ثانیا آن‌قدر پول هدر داده‌اند،... از جمله چهار هزار کامیون که نه راننده و نه راه برای آن موجود است، چه در خرید گندم و مواد غذایی، چه در خرید شکر، که واقعا انسان شاخ درمی‌آورد.

(انسان) وقتى سوار بر دوچرخه شد و زمين خورد و صدمه‌اى شديد ديد، ديگر آن را رها مى‌كند. ضربه‌ها اگر بيشتر از عشق و بزرگ‌تر از علاقه باشند، انسان را جدا مى‌كنند. براى همين است كه دنيا با سختى و رنج پيچيده شده است؛ تا انسان به آن نپيچد و حركت كند.

ما افراد را با هدفشان و هدف‌ها را با عقل می‌سنجیم.ما حق را از افراد نمی‌شناسیم؛ بلکه افراد را با حق می‌سنجیم. اعْرِفِ الحقَّ تَعرِفْ أهلَهُ

بهروزخان... از آن دوران ارباب‌رعیتی یا به گفته خودش، فئودالیسم. معتقد بود فئودالیسم به شکل جدیدی ظهور کرده. همین نظام سرمایه‌داری که معرف حضور همه است، کل دنیا را به بردگی گرفته. قدیم‌ها مردم بردهٔ قدرت و پول بودند، حالا هم هستند. قدیم‌ها یک ارباب بوده و کلی رعیت، حالا به اندازهٔ رعیت‌ها ارباب است. سرمایه‌داری همه را کرده بردهٔ شکم و خواسته‌های تمام‌نشدنی. هر روز یک وسیلهٔ جدید به بازار می‌آید و مردم هم هجوم می‌برند برای خرید. این علاقهٔ روزافزون به خرید، دادن یوغ بردگی به دست نظام سرمایه‌داری است نه تمایل به رفاه و آسایش.