بریده‌های کتاب یادداشت های زیرزمینی

من به شدت به چنین افرادی غبطه می خورم، چون احمق هستند.

پس با آن میلیون واقعیتی که شهادت می دهند آدم ها آگاهانه - با علم کامل به نفع حقیقیشان - آن را رها کرده اند و کم اهمیت دانسته اند و به راه دیگری رفته اند، چه می کنی؟ آن هایی که بی توجه به سودشان و اما و اگر رفته اند چه؟ آن هم بدون این که اجباری به چنین کاری داشته باشند، انگار فقط دلشان نمی خواسته به راه از پیش تعیین شده بروند و از سر لجاجت و خودسری راه دیگری را انتخاب کرده اند که سخت و پرسنگلاخ است و باید آن را در ظلمات جست. پس به نظر می رسد که واقعا خود این خودسری و اختیار برایشان بهتر و خوشایندتر از هر منفعتی بوده... منفعت

شاید به من بگویید ارزش آن را نداری که کسی به تو رسیدگی کند. اما در این صورت من هم می‌توانم همین جواب را به شما بدهم. داریم جدی باهم بحث می‌کنیم و اگر شما التفات نکنید و توجهی به من نداشته باشید، بسیار خب، گریه نخواهم کرد! این زیرزمینم را دارم که به آن پناه ببرم.

می‌دانید چی می‌خواهم به شما بگویم؟ اعتقاد دارم آدم هایی مانند من را که جا و مکانشان زیرزمین است باید به زنجیر بکشند! آدمی که در زیرزمین زندگی می‌کند قادر است طی چهل سال در زیرزمینش خاموش بماند. اما اگر از سوراخش بیرون بیاید، سینه چاک می‌دهد و حرف می‌زند و حرف می‌زند و حرف می‌زند و حرف می‌زند...

رمان، قهرمان می خواهد اما این جا خصلتهای یک ضد قهرمان جمع شده. مهم تر از همه، کل ماجرا تاثیر ناخوشایندی خواهد داشت؛ چون همه ما کم و بیش از زندگی رو گردانده ایم و همه مان می لنگیم، حتی به قدری از زندگی فاصله گرفته ایم که وقتی با آن مواجه می شویم، یخ می زنیم و وقتی به یادمان می آورند که زندگی چیست تاب نمی آوریم. به جایی رسیده ایم که زندگی زنده واقعی را کار و چیزی در مایه های خدمتی سنگین تلقی می کنیم، و با خودمان توافق کرده ایم که بر اساس کتاب ها زندگی کردن بهتر است. گاهی خودمان هم نمی دانیم که چرا دور خود می چرخیم و در پی چه چیز هستیم و چه می خواهیم؟  اگر خواسته و بهترین آرزومان هم برآورده شود، حتی می توانم بگویم حالمان به جای بهتر شدن بدتر می شود. کاری ندارد امتحان کنید بیایید آزادی بیشتری به خودمان بدهیم دستمان را باز بگذاریم دایره عملمان را گسترده کنیم قدرت آقابالاسر ها را کم کنیم آن وقت است که به شما اطمینان می دهم بی درنگ باز دنبال آقابالاسر می گردیم...

تصور بفرمایید که آدمی ابله نباشد. (درواقع به طور کامل غیر ممکن است که بگوییم ابله است ، فقط به این دلیل که اگر ابله باشد آن وقت دیگر چه کسی باهوش خواهد بود؟) اما حتی اگر ابله هم نباشد ، باز به طرز وحشتناکی ناسپاس است! ذاتاً ناسپاس است . حتی به نظر من بهترین تعریف انسان این است: " موجودی که روی دو پا حرکت می‌کند و ناسپاس است . "

آخر شما از کجا می دانید؟ شاید این بنا را فقط از دور دوست دارد و به هیچ وجه نمی خواهد نزدیکش شود شاید فقط دوست دارد آن را بسازد و نه این که در آن زندگی کند... انسان موجودی سبک سر و بی بصیرت است و شاید مثل یک شطرنج باز تنها جریان حرکت هایی را دوست داشته باشد که او را به هدف می رساند و نه خود هدف را. شاید تمامی اهداف روی زمین که بشر دارد برای رسیدن به آن تلاش می کند فقط روند قطع نشدنی حرکت باشد به عبارتی هدف همان راه و فرایند حیات باشد نه مقصد خاصی که چیزی نیست جز یک مشت فرمول ریاضی و دو دو تا چهار تا. آخر دو دو تا چهار تا که زندگی نیست عزیزان آغاز مرگ است! حداقلش این است که انسان همیشه به نوعی از این دو دو تا چهار تا ترسیده هم الان می ترسم. گیریم آدمیزاد کار و زندگیش را ول کند و فقط بیفتد دنبال دو دو تا چهار تا. در این راه اقیانوس ها بپیماید و زندگیش را فدا کند اما باز هم وقتی گشت و دو دو تا چهار تا را پیدا کرد از آن خواهد ترسید. آخر احساس می کند وقتی آن را پیدا کند دیگر چیزی برای جستجو ندارد.... انسان رسیدن به هدف را دوست دارد اما رسیدن که همه چیز نیست آخر این کار به شکل مضحکی تمام می شود خلاصه که انسان کلا مخلوق مضحکی است و ظاهرا مسئله همین است...

ناله هایش خشمگینانه و گوش‌خراشند. و شب و روز ادامه دارند. با این همه خودش هم می‌داند که این ناله ها بیهوده‌اند. بهتر از هرکسی می داند که دوروبری هایش را ناراحت می‌کند و هم آن ها و هم خودش را بیهوده می آزارد. می‌داند که مردم و خویشانش که در حضورشان عربده می‌کشد جز انزجار احساس دیگری نسبت به او ندارند. ناله هایش را باور نمی‌کنند.

گفته اند کلئوپاترا خوشش می آمده که سنجاق های طلایش را به سینه کنیزکان فرو کند و از ضجه و فریادشان لذت ببرد حتما می گویید که مال عهد جاهلیت بوده خب اگر بخواهیم راجع به بربریت و جاهلیت حرف بزنیم، هنوز هم دوره اش نگذشته؛ چرا که در زمان ما هم_ حالا به تناسب زمانه_ سنجاق در سینه هم فرو می کنند...

و برای اعترافاتم به تو، همین حالا، باز هم هرگز تو را نمی‌بخشم! بله، تو، تو به تنهایی باید پاسخ‌گوی تمام این‌ها باشی، چون تو بودی که اینجا پیدایت شد، چون من رذلم، چون من کثیف‌ترین، مسخره‌ترین، حقیرترین و ابله‌ترینم...

طبیعت معطل اجازه ی تو نمی ماند، کاری به خواسته های تو ندارد یا به این که قوانینش را دوست داری یا نه. باید آن را همان طور که هست بپذیری و در پی آن تمامی نتایجش را نیز.

همه ی دنیا به درک واصل شود یا من چایم را ننوشم؟ من می گویم بگذار دنیا به درک واصل شود اما من باید همیشه چایم را بنوشم.

جایی که عشق نباشد عقل هم نیست...

اگر حقیقت فرمول امیال و هوس های ما پیدا شود یعنی بدانیم آنها به چه بستگی دارند، طبق چه قانونی اتفاق می افتند، و دقیقا چطور بسط و گسترش می یابند و به چه هدفی گرایش دارند و غیره و غیره...و این فرمول هم یک فرمول دقیق ریاضی باشد، آن وقت بشر فورا دست از خواستن می کشد و دیگر اصلا نمی خواهد که بخواهد، آخر چه لطفی دارد که آدم از روی جدول و فرمول بخواهد؟ دست کم همان لحظه دیگر از انسان تبدیل می شود به شستی ارگ یا چیزی از همان جنس، آخر انسان بی آرزو و بی خواسته و بی اراده چه می تواند باشد جز یک شستی ارگ؟

امروز این پرسش بيهوده را از خودم می‌کنم؛ کدام یک به دیگری ترجیح دارد: خوشبختی‌ای مبتذل و مسکینانه یا رنج و دردی متعالی؟ بگویید ببینم کدام یک از آن دیگری ارزشمندتر است؟

می خواهم امتحان کنم ببینم می شود آدم با خودش کاملا رک و روراست باشد و از گفتن هیچ حقیقتی هم نترسد؟ آخر هاینه می گوید: اساسا هیچ اتوبیوگرافی دقیق و مطمئنی وجود ندارد و نمی تواند هم وجود داشته باشد چون انسان حتما به خودش دروغ می گوید. به باور او مثلا روسو، قطعا در کتاب اعترافات، سر خودش را شیره مالیده و حتی آگاهانه و از روی جاه طلبی دروغ گفته. شک ندارم حق با هاینه است من خیلی خوب می فهمم چه وقت می توان تنها از روی حب جاه دروغ گفت و حتی به خود برچسب جنایت زد...

من در زندگی شخصی کارهایی کرده ام که جرئت انجام نیمی از آن را هم ندارید؛ به جایی رسیده ام که ده ها پله از آن عقب ترید و تازه اسم ترس و بزدلی تان را هم گذاشته اید عقل و درایت و با این دلخوشی دارید خودتان را فریب می دهید. پس معلوم می شود که من در نهایت هنوز زنده تر از شما هستم. دور و برتان را خوب نگاه کنید! ما حتی نمی دانیم خود این پدیده زنده کجا زندگی می کند، چه هست و چه نام دارد اگر کتاباهامان را ازمان بگیرند و تنها رهامان کنند به آنی گم و پریشان می شویم و دیگر نمی دانیم چه باید بکنیم و چه نباید، چه را باید دوست بداریم و به چه نفرت بورزیم ، چه چیز را حرمت بگذاریم و چه چیزی را تحقیر کنیم. حتی خود انسان بودن هم برایمان بار گرانی است؛ انسانی با گوشت و خون واقعی خود. خجالت می کشیم انسان باشیم، عار و ننگ مان می آید، دوست داریم در همان هیئت من درآوردی بشریت ظاهر شویم. ما مردگانی به دنیا آمده ایم و مدت هاست که از پدرانی زنده، نطفه نمی بندیم و این وضعیت را بیشتر و بیشتر دوست داریم. ذائقه مان عوض شده ما...

این ناله ها، پیش از همه چیز گویای آگاهیِ حقارت آمیز شماست از بیهودگی کامل رنج بردن و مشروع بودنش در برابر طبیعت. که به طبع برایتان اهمیتی ندارد و به آن تف می‌اندازید. با این همه شما را میازارد و از آن گریزی هم نیست. این ناله ها در عین حال بیان کننده این واقعیت هستند که شما می‌دانید دشمنی در کار نیست، با این همه درد در صحنه حاضر است.

زندگی حتی با غصه هم خوب است. زیستن در این دنیا خوب است، مهم نیست چگونه.