تابستان ۱۴۰۴ را با این کتاب روی مبل محبوبم در خانه گذراندم. هر بار که کتاب را باز می کردم هوای گرم ِ اتاق کم کم سبک می شد و نسیم خنکی لای موهایم می پیچید. من این کتاب را «نخواندم» بلکه ان را با کوچکترین جرعه های ممکن مزمزه کردم و آن قدر کند پیش رفتم تا بتوانم روزهای کمی بیشتری را در میان سطور آن بگذرانم. 

و در نهایت، تمام شد.

این کتاب، جستارهایی از اخمد اخوت و نویسندگان داخلی و خارجی متعدده درباره ی کتاب خواندن. به نظر من، درباره ی با کتاب زندگی کردنه! 

 ویرجنیا ولف، سلینجر، ربکا، آقای حقوقی معلم ادبیات دبیرستان ادب اصفهان و کلی آدم دیگه که زندگی شون به نحوی با کتاب خوندن ارتباط داره در این کتاب زندگی می کنن. 

یکی از شیرین ترین کتابهایی بود که خوندم. 

مخصوصا کلمات و اصطلاحات فارسی نابی که آقای اخوت در جای جای کتاب گذرونده و روح ایرانی رو نوازش میدن. چندتاش رو در ادامه میارم:

- کتابهای دلی
- خویش داستان
- تعلیق نویسی
- دقیق خوانی 
- آستربدرقه ی کتاب
- کارهای نا‌به‌خود
- گذشته ی حسی اشیاء
- زمان مند بودن
- رستاخیز ِ خاطره
- قصه های درونه ای 
- ناقص خوانی


و در نهایت، یکی از قشنگ ترین اصطلاحات کتاب اینه: لذت ِ دیروزخوانی
یعنی لذت به پایان نرسیدن یک کتاب! دلت میخواد خوانده های دیروز را دوباره بخوانی و به پایان نرسی و خوشی روز قبل را تکرار کنی!

لذتی که دلم میخواد بارها برای این کتاب تجربه ش کنم!
      

        سریالکی به نام شمال و جنوب تماشا کردم و بعد فهمیدم اقتباسی از یک رمان به همین نامه. مشتاق شدم رمان رو بخونم. معمولا تماشای فیلم یا سریال اقتباسی باعث میشه نتونم دیگه از مطالعه ی کتابش لذت ببرم. در این مورد خاص خوشبختانه چنین اتفاقی نیفتاد. 

شمال و جنوب، تلاقی ِ انگلستان صنعتی و سنتی در قالب دو شخصیت اصلی کتابه. ما با میلتون، یک شهر صنعتی رو به پیشرفت از زاویه دید مارگارت آشنا میشیم که به اجبار به میلتون مهاجرت میکنه و اونجاست که باورهای فکریش کم کم عوض میشه و البته کم کم عاشق میشه!

متاسفانه فصل های انتهایی کمی هول هولکی نوته شده، چون سردبیر نشریه ای که فصلهای کتاب در اون چاپ میشدن اصرار به پایان یافتن داستان داشته و نویسنده هم خودش از این موضوع ناراحت بوده، اما همچنان تونسته یکپارچگی داستان رو تا حد خوبی حفظ کنه.
      

        یک کتاب خیلی کوتاهه که در یکی دو ساعت تموم میشه. منتها زمان خوندنش دم ایام فاطمیه هست تا کمکمون کنه از این ایام بهترین استفاده رو ببریم. مخصوصا اگر خودمون دست اندرکار هستیم و می خواهیم هیئتی راه بندازیم یا روضه خونگی برگزار کنیم.
      

        حول و حوش صفحه ی ۵۰ کتاب رو رها کردم و دردناک بود. رها کردن یک کتاب نیمه خوانده همیشه برام سخته، اما موضوع این کتاب - فلسطین- که جایی مخصوص در قلب من داره این کار رو سخت تر کرد. 
چرا رهاش کردم؟ چون کیفیت نوشتار پایینتر از چیزی بود که بتونم تحمل کنم. کتاب مجموعه ای خاطرات یک زن باردار جوون در خوابگاه متاهلی دانشگاهه که با یک خانواده فلسطینی همسایه ست. انتظار خیلی بالایی نداشتم. معمولا خاطرات به زبان ساده و نزدیک به گفتار نوشته میشن. نباید انتظار کلمات قملبه سلمبه یا تشبیه های عمیق ادبی داشت. من هم نداشتم.
 اولین جایی که توی ذوقم خورد همون اولین خاطره بود. از آتش سوزی ای که نفهمیدم چی بود، چطور شروع شد، چطور تموم شد و یهو یک عالمه شخصیت رو ریخت توی ماجرا. و از خاطره ی بعدی هم به کلی رد پاش محو شد، انگار هیچ وقت چنین اتفاقی نیفتاده.  درحالیکه خاطره ی بعدی بهتر و قشنگ تر بود و حتی کنجکاویت رو برمی‌انگیخت! یعنی بهتر بود اولین خاطره از کتاب حذف می شد ، هیچ آورده ای نداشت. خب... ادامه دادم. برای قضاوت زود بود. 
اینجا و اونجای متن کلمات و تعابیری بود که اذیتم می کرد. اما قرار نیست خط به خط یک کتاب لذت بخش باشه پس ادامه دادم. اما جی باعث شد نرسیده به نصف کتاب، رهاش کنم؟ 
عدم انسجام شخصیت اصلی
شخصیت اصلی یک جا در ابتدای کتاب گفته بود که چیزی از فلسطین نمی دونه. فقط صحنه هایی رو در تلویزیون دیده و تصورش از مردم فلسطین، پسرهاییه که چفیه پوشیدند و سنگ پرتاب می کنند. کلا تاکیدش روی اینه که چیزی از فلسطین نمیدونه و کم کم داره از معاشرت با همسایه ش اطلاعات بیشتری از فلسطین کسب می کنه. اون وقت کمی جلوتر یک جا این جمله رو به عنوان نظرش درمورد شعر فلسطین نوشته: « شعرهای عاشقانه ی هیچ شاعری در جهان  به پای این همه شاعران فلسطینی نمی رسه. » 
نتونستم از این جمله جلوتر برم. این تناقض آشکار در شخصیت پردازی یک کتاب ۲۰۰ صفحه ای قلبم رو به درد آورد. تمام مدت باور کرده بودم که چیزی از فلسطین نیم دونه. اصلا یکی از پایه های کتاب همین ندانستنه که مکالماتش با خانواده ی فلسطینی رو بتونه توجیه کنه. کسی که فقط اسم فلسطین رو شنیده و راهمپایی روز قدس رو توی تلویزیون دیده و به اعتراف خودش چیزی از تاریخ یا فرهنگ فلسطین نمی دونه، «این همه شاعران فلسطینی» رو از کجا می شناسه و کی شعرهاشون رو خونده که میتونه اینطور تحلیل و مقایسه ارائه بده؟

همین.
      

        از عید غدیر شروع به خوندنش کردم، چون کتاب با حال و هوای آخرین حج پیامبر و روز غدیر شروع میشه. همراه با اتفاقات کتاب پیش رفتم و اشک ریختم و چند روز مونده به شروع محرم تمومش کردم. انگار امسال قراره محرم رو عمیق تر درک کنم، چون حالا بیشتر میدونم چه اتفاقاتی در جامعه ی اسلامی افتاد که زمینه چینی محرم رو کرد. 

هدف کتاب نقل و تحلیل اتفاقات از غدیر تا شهادت حضرت زهراست. همه ی وقایع با سند ذکر شدند و نثر کتاب نه اونقدر سخت و علمیه که نتونی بخونیش و نه اونقدر احساسی و شاعرانه ست که حوصله رو سر ببره. 

اتفاقاتی که در کتاب ذکر شده نسبتا کامله. خیلیاش رو نشنیده بودم، یا شنیده بودم اما جزئیاتش رو نمی دونستم (مثلا جزئیات حمله به خانه ی حضرت زهرا) و چند اتفاق کوچک هم بود که شنیده بودم اما در کتاب نیامده بود. مثلا فردای دفن حضرت زهرا در کتاب نبود چون کتاب با شهادت ایشون تموم میشه.

در کل بسیار مفید بود. خیلی از این مسائل گفته نمیشه، یا به صورت سربسته گفته میشه که البته منطقیه. اما به عنوان شیعیانی که فاطمیه رو عزاداری می کنیم باید بدونیم دقیقا چی شده و چرا عزاداریم. 

قطعا خوندنش رو توصیه می کنم. مخصوصا در حول و حوش غدیر یا ایام فاطمیه 🖤
      

        فوق العاده بود
هدف کتاب مشخص بود: بررسی دو شخصیت مشهور که در لباس مرجعیت کلی هزینه برای نظام تراشیدند:
۱- آقای شریعتمداری
۲- اقای منتظری

مطالب کتاب در چهار مقاله جمع آوری شده. مقاله ی اول که نوشته ی محمد حسین صاحب فصول هستش خیلی خوب بود. البته بقیه ی کتاب هم خوب بود ولی این مقاله یک جور دیگه بهم چسبید و خدارو شکر مفصل تر از سه تا مقاله ی دیگه بود.

من همیشه اسم اقای شریعتمداری رو شنیده بودم و میدونستم به پاره کردن عکس امام ربط داره ولی بیشتر از این چیزی بلد نبود. این کتاب کاملا برام روشن کرد که این ادم چی بوده، از قبل انقلاب چکار می کرده، چه ارتباطاتی با ساواک داشته و بعد انقلاب چه کار کرده. 

در مورد اقای منتظری اطلاعات بیشتری داشتم ولی بازم این کتاب برام مفید بود چون من فقط قضایای مهدی هاشمی رو می دونستم ولی متوجه شدم نه بابا هادی هاشمی هم هست، نوشین نفیسی هم هست، سعید منتظری هم هست! 
البته کتاب خیلی کوتاهه و برای مطالعه ی مفصل تر کافی نیست. اما سرنخ های بسیار خوبی برای مطالعات بعدی به دستم داد!
      

        اگر کتاب انقدر کوتاه نبودِ، حتما رهاش می کردم. اما دیدم خوندنش نهایتا دو روز ازم وقت می گیره و میتونم یکی به تعداد کتابهای خوانده شده ی امسالم اضافه کنم، پس ادامه دادمش تا تموم شد. اما مشخصا ازش لذتی نبردم. 

من هیچ وقت مخاطب رادیو هفت نبودم، اما می دونم بسیار پرمخاطب بوده، پس حتما محتوایی که ارائه میشده جذاب بوده. اما همون محتوا رو وقتی من به صورت داستان های کوتاه می خوندم اصلا برام جذابیتی نداشت. شخصیت ها آبکی، سوژه ها الکی و لحن نویسنده هم بیشتر قصه گویی بود تا داسنان. فکر میکنم نوع روایت و اجرای امیرعلی نبویان در رادیو هفت بسیار تاثیرگذار بوده و بر شیرینی داستان ها اضافه می کرده. اما همون داستانها به صورت کتاب اصلا برام جذاب نبود.

فقط یک احتمال میدم، اونم اینکه شاید برای مخاطب نوجوان جالب تر باشه، مطمئن نیستم، فقط یک احتماله!
      

        این کتاب هفتصد صفحه ای برامون شرح میده که اوضاع عربستان قبل از بعثت پیامبر و در هنگام تولدشون چطور بود و بعد سیر تاریخی اتفاقات مهم تاریخ اسلام رو از زمان بعثت پیامبر تا شهادتشون میگه. 
مطالعه ی کتاب به من کمک کرد تا اطلاعات پراکنده م از تاریخ اسلام رو در یک سیر تاریخی به ترتیب بچینم و بفهمم کدوم اتفاق قبل یا بعد از اتفاقات دیگه افتاده. همچنین یک جاهایی کمک کرد که چرایی اتفاقات رو هم متوجه بشم. 
سطح کتاب به نظرم بالاتر از خواننده ی عمومیه. یک جاهایی برای من سخت بود خوندنش. یک جاهایی پاورقی های زیاد اذیت می کرد. یکی از فصل ها هم که معرفی سیره نویسان و تاریخ نگاران مختلف پرداخته بود برام حوصله سر بر بود و ازش گذشتم. فکر میکنم با هدف مخاطب حرفه ای تری نوشته شده باشه، اما خب... کتاب دیگری که اینطوری سیر تاریخی رو کامل گفته باشه به تور من نخورده بود پس از این کتاب بسیار راضی هستم. 
جلد ۲ کتاب رو هم قبلا خونده بودم و فوق العاده بود. متنش هم راحت تر از جلد یک فهمیده میشد!
      

        این کتاب را به توصیه ی استاد غلامی شروع کردم و فکر نمی‌کردم انقدر جذبم کنه. اما حالا که تمام شده باید بگم به نظرم خوندن این کتاب بر هر مسلمان شیعه در عصر غیبت واجبه. برای مایی که اماممان را نمی بینیم و نمی شناسیم و «انتظار فرج» بالاترین عبادتمان است.
      

        نویسنده ایده ی جالبی داشته که سعی کرده توی پانصد صفحه کتاب بهش شکل بده، اما متاسفانه موفق نشده. متاسفانه کم توانی اریک امانوئل اشمیت با این تصمیمش که همزمان سه داستان رو به صورت موازی پیش ببره بیشتر نمایان شده. داستان ها پر از ابهامند، پر از چراهایی که برای من حل نشدند، و پر از پرش هایی ناشیانه برای وصله پینه کردن و رسوندنشون به هم!
      

        ارتشبد حسین فردوست، دوست پنجاه ساله ی محمدرضا پهلوی، بعد از انقلاب ایران میمونه و خاطراتش رو می نویسه. این آدم از ده سالگی کنار محمدرضا بوده و شاه اونقدر بهش اطمینان داشته که بهش در مهمترین نهاد بازرسی کشور مسئولیت میده. یعنی فردوست میشه چشم و گوش شاه.!

فردوست به واسطه ی شغل‌هایی که داشته از اتفاقات پشت پرده ی زیادی خبردار بوده، و خیلی از اونها رو در کتاب آورده. لحن کتاب خاطراته. پس ما داریم اتفاقات رو از زاویه دید حسین فردوست می خونیم، یک جاهایی تحلیل به پای خودمونه.

به نظرم هرکسی که به تاریخ معاصر ایران علاقه داره حتما حتما حتما باید این کتاب رو بخونه. در ویراست جدید کتاب، هم طراحی جلد بهتره، هم فهرست نویسی و دسته بندی بخش ها و غیره حرفه ای انجام شده.
      

        مسعود بهنود در این کتاب قصد کرده که قصه ی زندگی به هم پیوسته ی سه زن رو شرح بده: 
۱- ایران،دختر تیمورتاش
۲- مریم، دختر فرمانفرما
۳- اشرف، دختر رضا پهلوی

خوندن این کتاب به دلیل نگاه نویسنده ش برای من جالب بود. طبیعتا همه ی ماجراها اونطوری نیست که من قبول داشته باشم، اما جزئیات ظریف و زیادی رو هم شرح میده که در کتابها و منابع دیگه تایید شده.  

نثر کتاب یک جاهایی شیرین و جذابه، یک جاهایی هم خسته کننده و حوصله سربر میشه. اسم های فراوانی این جا و اونجای کتاب پاشیده شدن و انتظار میره که خواننده بدونه همه ی اینا کی هستن و چکاره بودن. این قضیه خودنش رو سخت میکنه اما اگر در کنار کتاب بهتری مثل خاطرات فردوست خونده بشه، مشکلی نیست.
      

        به نظرم این یکی از مهمترین کتابهای تاریخی معاصر ایرانه. کتابی که هر ایرانی حتما باید اون رو بخونه. 

چه خوشمون بیاد چه خوشمون نیاد، اشرف پهلوی یکی از مهمترین و موثرترین فرد در دربار محمدرضا شاه بوده. این فرد اونقدر روابط داشته و اونقدر اثرگذار بوده که دکتر مصدق بعد از نخست وزیری اون رو  تبعید می کنه تا توی ایران نباشه. حتی در بحبوحه ی انقلاب هم ایران نبوده و زمانی هم که به سختی به ایران برمیگرده، با عصبانیت برادرش مواجه میشه که اون رو برمی گردونه. 

برای من مهم بود بدونم این شخص کارهایی که کرده رو چطور توجیه می کنه. اصلا کدوماش رو قبول داره. و کلا زاویه ی فکریش چطور بوده. با اینکه اشرف پهلوی در نظر من فرد منفوریه، اما متن کتاب  بسیار بسیار شیرینه و در یک روز تمامش رو خوندم و کلی هم حاشیه نویسی کردم.

من همزمان با این کتاب، کتاب «این سه زن» رو خوندم که یکیشون اشرف پهلویه. موازی خوانی خوبی بود.
      

        من جزئیات را دوست دارم. دوست دارم بدونم آدمها چطور کودکی کردن، اتاقهاشون چه شکلی بوده، چه بازی هایی می کردن...
دوست دارم زندگی آدمها رو از جزئیاتش بفهمم
نیمه‌ی اول کتاب پر از جزئیات این چنینی بود و من رو برد به درون عمارت‌های اواخر قاجار و از اونجا به مدارس شبانه روزی بلژیک و بعدتر باز ایران

مهین بانو با اینکه در خانه‌ی مهمترین آدمهای مملکت زندگی می کرده و با شاه رفت وآمد داشته، اما متاسفانه اطلاعات سیاسی خاصی نداره، اونهایی هم که داره درست نیست. اعتقاد داره میرزا کوچک خان کمونیست بوده و مشروطه به درد ایرانی ها نمی خوره چون « ما رو باید اداره بکنن نه که خودمون مجلس راه بندازیم.» البته از حق نگذریم، ادعای خاصی هم در این زمینه نداره!

کتاب، قوی نیست. شرح خاطرات خودگفته شده ست. راحت خونده میشه. یک جاهایی تفاوت دیدگاه ها حرصت رو درمیره، یک جاهایی هم کنجکاو میشی بیشتر بخونی که ببینی چی شد. 

راضی ام که خوندمش.
      

        دوستش داشتم. 

بخش اول کتاب سرگذشت کودکی و نوجوانی این بانوی ژاپنی بود و خوندن رسم و رسوماتشون، سبک زندگی شون، اتفاقات دوره ی جنگ و توصیف طبیعت زیبای زادگاهش بسیار دلچسب بود. بخش دوم کتاب سرگذشت این مادر شهید در ایرانه. تکرار مکررات نداشت، سریع خونده می شد و قشنگ بود. با بخش هایی که کشتار میدان ژاله و روز برگشتن امام خمینی به وطن رو توصیف می کرد اشک ریختم. 
جالبه جایی از کتاب میگه ما ژاپنی ها عادت نداریم وقتی چیزی رو تعریف می کنیم احساساتی بشیم، ولی متن خیلی زلال بود. خیلی خوشحالم که خوندمش. 

☀️ ایرانی نبودم. از خاور دور، از سرزمین خورشید تابان، آمده بودم. اما غرور شکسته شده ام در هیروشیما و ناکازاکی را اینجا - هزاران کیلومتر دورتر از سرزمین مادری ام - باز یافتم. ☀️