پدرم پیش از بازگشت به دیدتر آقای خویی می روند.آقای خویی در آن دیدار به ایشان می گوید:«دیشب آقای سید ابوالحسن اصفهانی اساتید عالی را دعوت کرده بود.و به آن ها گفتند از اصفهان که می آمدم پنجاه مجتهد صالح الحکومه در اصفهان بود.الان پنج تا هم نمانده.باید نجف را کارخانه مجتهدسازی بکنید.» آقای خویی هم برای رسیدن به این هدف،روش اجتهاد سهل را ترتیب داد.

هیچ عملی بالاتر از مراقبه خدا نیست و انسان عزم مستمر داشته باشد که در تمام احوال ولو صدسال خدا به او عمر بدهد،حتی یک معصیت،عالما عامدا مختارا بجا نیاورد.

در مجموع رفتار و گفتار ایشان در این سال ها اهمیت و تاکید بر چند نکته به عنوان امور اساسی در راه سلوک نمایان بود: 1)عمل به یقینیات و احتیاط در جایی که علم صددرصد در آن وجود ندارد؛تازمان دستیابی به علم. 2)عزم ثابت و راسخ و مستمر بر ترک دائمی معاصی؛که متوقف بر مراقبه و تذکر دائمی است.معتقد بودند بدون مراقبه کار درست نمی شود و با مراقبه نمی شود که درست نشود. 3)نماز در اول وقت 4)پرداختن به نوافل با رعایت اعتدال به ویژه نماز شب که کلید همه توفیقات است.

در برخی موارد برای عرفان نظری کتاب احیاءالاحیاء مرحوم فیض را توصیه می کردند.

آنقدر به زیارت حضرت رضا علاقه مند بودند که اگر توانایی نداشتند و نمی توانستند به حرم مشرف شوند،از خانه زیارت می کردند.معتقد بودند کسی که توانایی حرم رفتن ندار،همان آخرین نقطه ای که خودش را به آنجا رسانده،حرم اوست،مثلا مسافری که خود را به مشهد رسانده و حالا در مسافرخانه است و دیگر نمی تواند به حرم برود،همان مسافرخانه حرم اوست.از همان جا باید اتصال برقرار کند.اتصال که باشد،حضور هم هست.

خدا می داند این توسلات برای انسان چه می کند.این توسل برای انسان یک ارتباط است.مثال شخصی که توسل پیدا می کند مثال لامپی است که به جریان الکتریسیته متصل می شود و نور می دهد. این توسل یاد معشوق حقیقی افتادن است که پیوستن به معشوق است؛چون این بزرگواران عاشق خدا بودند و خدا نیز عاشق آن ها بود.انسان وقتی به آن ها متصل می شود،آن ها هم با اتصال به خدای متعال انسان را به خدا می رسانند.این توسلات انسان را خدایی می کند.

از ایشان می پرسیدند که آیا وقتی آدم نمی تواند بچه را تربیت کند،بچه نیاورد؟یا اگر نمی تواند رزق و روزی اش را فراهم کند، اصلا فرزند دار نشود؟ایشان خیلی جدی می گفتند:«باید از خدا بخواهد تربیت را.اختیار افراد نیست که خودش تا آخر بتواند بچه را به ثمر برساند.دست خداست. باید از خدا بخواهد.»

از پدرم در مورد شیطنت و بازی بچه ها پرسیده بودند.پدرم گفته بود:«همانطوری که توقع دارید خدا با شما رفتار کند، با این بچه ها هم همانطور رفتار کنید.اینطور اگر نگاه کنید، دیگر زدن بچه ها یا بداخلاقی با آن ها به خاطر اشتباه، بی معنی می شود.بچه هم احساس نمی کند که بابایش درکش نمی کند.»

یکبار درحالی که از حرم بر می گشتند و کوچه تاریک بود گفتند:«علمای آخرالزمان مثل شمع می مانند.خودشان می سوزند و به دیگران نور می دهند. معلوم نیست که اهل بهشتند یا اهل جهنم!بالاخره این نور را می دهند و مردم را هدایت می کنند،اما خودشان معلوم نیست عاقبتشان چیست.»بعد گفتند:«اگر ما را در جهنم دیدید تعجب نکنید»

ابوعلی یک عکس کهنه کوچک از محبوبش را کنار خود به دیوار چسبانده نزدیک ترین جایی که می تواند هرلحظه آن را ببیند.محبوبش سیگار می کشد نگاه که میکنی می فهمی با عشق سیگار می کشد. این دقیقا همان عکسی است که باید در یک کافه نصب شود عکسی در تناسب کامل با محیط.هیچ تصوری دیگری در قهوه خانه ابوعلی نیست.انگار پنجاه سال است که عکس را نگه داشته....منتظر روزی است که مسیحش بازگردد.امام موسی صدر شهریور ۱۴۵۷ ناپدید شد درست مثل مسیح که ناپدید شد.گفته اند مسیح به آسمان رفته و زمانی باز خواهد گشت.

چندی پیش ویدیوهایی دیدم از برخی کلینیک های روان شناسی و مشاوره که از تکنیک جالبی برای درمان افسردگی استفاده می کنند: تکنیک مواجهه با یک تلخی واقعی بزرگ. آن ها اردوهای بازدید از غسالخانه و سردخانه و نشستن در قبرهای قبرستان را راه اندازی کرده اند. در همین تهران گروه گروه زن و مرد غالبا مرفه افسرده را به گورستان ها می برند. ویدیوهای عجیبی از گریه و فریاد این افراد موجود است و مهم تر اینکه واقعا جواب می دهد! زندگی نرمال و روتین برای انسان مدرن آغاز پوچی و بی معنایی است. هرچند که تلاش کند از طریق تفریحات غیرمتعارف آن را بپوشاند.فقدان یک موقعیت که انسان را بر لبه حقیقت وجودش بنشاند و تلاش را برای فرارفتن و غلبه بر آن‌بر انگیزد و قلب زندگی را به تپش وادارد سرآغاز افسردگی بسیاری از مردم اسا. زندگی آنگاه که به مجموعه ای از عادات تکرار شونده در شرایط ثبات و نرمال بدل شود،انسان را به خود ویران سازی سوق می دهد.ما از این زندگی چه می خواهیم؟رسیدن به این مرحله؟!

می گوید یه مورد عجیب پیدا کردم که باید روایتش کنید: یه خانمی که لات محله است و محجبه نیست با خالکوبی"یا فاطمه الزهرا" و "یا ام البنین" اومد تهدید کرد این بنرها رو دیگه اینجا نبینم.فقط عکس سید رو بذارید، کلمه "شهید" نباید باشه!

می پرسم چند ساله است. به فارسی می گوید:سی و دو! مرتضی می گوید این ها اعداد فارسی را بلدند چون تخته بازی می کنند و توی بازی تخته عددهای تاس را به فارسی می گویند. این هم داستان جالبی است.معلوم می شود ایران، غیر از کشتی و زورخانه،ظرفیت های فرهنگی دیگری هم در بازی و ورزش دارد!

خداوند باطن مومنین را با مهر و عشق به هم پیوند داده. الفت و ولایت کاری الهی است«الله الف بین قلوبهم» در هنگامه ابتلائات سخت این الفت و به هم پیوستگی جان های ماست که ما را حفظ می کند.انقلابی بودن به مطالبه گری و فریاد زدن زیاد نیست ، به دوست داشتن مردم و ایثار کردن برای آن هاست. مهرورزی صادقانه کار سختی است،از جان های پاکیزه و متعالی بر می آید. ما چه بسا در آستانه معرکه ای سخت باشیم. پس بیش از همیشه به دوست داشتن هم محتاجیم.این دوست داشتن یک طرح و نقشه و تصمیم یا یک برنامه دولتی یا سازمانی نیست و نمی تواند باشد. دوست داشتن کار دل و بلکه بهتر است بگوییم عبادت دل است. کار دل هم که دستورالعمل و بخشنامه ندارد. آدم ها یا از غرض ورزی و خودخواهی خالی اند و می توانند دوست بدارند یا خود را دوست دارند و دیگران را طعمه و رقیب ناچیز می بینند. الفت حقیقت اخوت است و اخوت شکل ساختاری به هم پیوستن مومنین در جامعه است. الفت باطن اخوت است .الفت با مهرورزی غیر غرض ورزانه تجلی می کند و این تجلی فقط از قلبی سر می زند که از شحّ نفس(بخل و تنگ نظری) به دور باشد و این صفت انصار رسول الله است.

ولایت نفس(جان) است و در وحدت خودش، در جمهوری اسلامی،حزب الله لبنان و جبهه مقاومت حاضر است. جمله«ما به حزب الله کمک می کنیم.» مثل این است که بگوییم ما به دستمان هنگام زخم برداشتن کمک می کنیم.چه بسا خونریزی دست به تنهایی سلامت و بقای کل نفس را به خطر اندازد(هرچند که در میان اعضا عضو رئیسی مثل قلب و مغز اولی بر سایر اعضا هستند) اسلام مهر بنیاد است.عقلانیت اسلامی هم آنگاه که بر مدار مهرورزی ظهور کند و نتیجه الفت باشد،عقلانیت است و در غیر اینصورت جهل است که مولا فرمود:«التودد نصف العقل» عقل و حکمت عملی آنگاه که در سیاست مدن و تدبیر منزل در کار می آید باید به الفت و مهرورزی و مواسات بینجامد و اگر به فرقت و نزاع انجامید آنچه در کار است از جنود جهل است.