اصلا انتظار نداشتم از بولگاکوف، رمان علمی-تخیلی و سورئال بخونم.
عالی بود. 
      

        هیچوقت فکر نمی‌کردم که بولگاکوف پزشک بوده باشه و خاطرات خودشو بنویسه. 
      

        سومین رمان از واینوویچ را خواندم. رمانی که از همه بدتر است. ذهنیت اصلی او در این رمان، سیاه‌نمایی و تخریب کارکرد مسکن در اتحاد جماهیر شوروی است. در حالی که در مقایسه با نظام های غربی که نویسنده از آن دم می‌زند، مردم بی‌خانمان نیستند و سقفی، هر چند قدیمی، بالای سرشان است. 
      

        رمان بسیار جذابی بود و در عین حال تناقض میان نظریه و عمل نظام های کمونیستی را به تصویر کشید. درست است که همه در نظام کمونیستی برابر هستند، اما انسان ها هرگز حامی برابر بودن نیستند. زیرا در ذات آنها مفهوم برتری و تلاش برای آن وجود دارد. درنتیجه تمام تلاش خود را می‌کنند تا این برتری را به صورت های گوناگون نظیر درامد، تحصیلات، زیبایی، پوشاک و... به دیگران بفهمانند. یعنی در وسط نظامی کمونیستی ممکن است نظام کاپیتالیستی رشد کند. یفیم تنها بخاطر یک کلاه (نماد سرمایه) دست به انقلاب و تغییر زد. 
      

        کتاب در واقع ستایشی از نظام سرمایه داری غربی است.  با در نظر گرفتن این موضوع، که به طور مستقیم به برتری غرب اشاره نمی‌کند. نویسنده در بخش هایی از کتاب، از برخی از آزادی هایی که در شوروی وجود ندارد انتقاد می‌کند؛ آزادی هایی که تنها متعلق به قشر خاصی هستند و بود و نبودشان برای اکثریت مردم مهم نخواهد بود. برای مثال به قانون الکلیسم گورباچف خرده می‌گیرد که چرا الکل فروشی ها به جای ساعت 8 صبح در 11 صبح باز می‌شوند و افراد مست باید 2 ساعت در خیابان های سرد روسیه تلو تلو بخورند! 
در بسیاری از بخش های کتاب هم، نویسنده به سیاه‌نمایی نویسندگان و رهبران شوروی می‌پردازد. برای مثال در بخشی می‌گوید برژنف توانایی استفاده از بمب اتمی را نداشت و اگر هم داشت، من ترجیح می‌دادم در کشوری که رهبرش قاتل است زندگی نکنم.  در این موقعیت برژنف چه استفاده کند چه نکند آدم بده است! اما اگر غرب با بمب اتم ژاپن را بمباران کند، اشکالی ندارد.
متاسفانه زیادند از این قبیل کتاب ها که با سیاه‌نمایی و ذکر تنها نکات منفی یک ایدئولوژی، جایزه های بسیاری برنده شده‌اند. (روی جلد کتاب 4 فرامتن توصیفی قرار دارد که در کمال تعجب هر ۴ تعریف و تمجید از کشور آمریکا است! ) 
      

        اینجاییم تا زندگی خود را با منش شهید هادی گره بزنیم.
سلام بر ابراهیم