به نام او

هرسال محرم سعی دارم کتاب یا کتابهایی در باب واقعه عاشورا بخوانم، امسال «حقیقت عاشورا» نوشته محمد اسفندیاری را خواندم. از اسفندیاری  «عاشوراشناسی» را پیش از این خوانده بودم، مسائل خوبی در آن مطرح شده بود ولی از چند منظر دچار مشکل بود که مهمترینش ادعاهای گزاف مولف اثر بود که متاسفانه از خودبزرگ‌بینی ایشان نشئت می‌گرفت. با این حال «حقیقت عاشورا» را خواندم تا شاید درباره اسفندیاری تجدیدنظری حاصل شود  که نشد و به‌نظرم «عاشوراشناسی» کتاب بهتری بود.
اول که «حقیقت عاشورا» تکرارِ همان‌چیزهایی بود که در «عاشوراشناسی» آمده است، مولف در آن کتاب ادعاهایی نسبت به آثار دیگر پژوهشگران حوزه عاشوراشناسی داشت و همچنین ادعا می‌کرد که نظر من نسبت به تمام آن نظرات احساسی و از روی تعصب، علمی‌تر و جامع‌تر است. او این دعاوی را به‌شکل‌های مختلف در کتاب تکرار کرده است. حالا او در «حقیقت عاشورا» بخش عمده ای از آن تکرار‌های مکرر را مکرراً تکرار کرده تا بلکه سخنانش را به کرسی بنشاند سخنانی که برخلاف ادعاهایش تا حدود بسیار زیادی احساسی و به دور از منطق است. او تنها خود را پژوهشگر حقیقی این عرصه می‌داند. متاسفانه رد این تکبر آزارنده در جای جای کتاب مشاهده می‌شود. ضمن اینکه برخی از استدلالهای ایشان و نسبتهایی که به معصوم می‌دهد جای بحث اساسی دارد.
خلاصه «حقیقت عاشورا» سبب شد که دیگر با وسواس بیشتری کتابهایم را انتخاب کنم.
        

          
کتابی که فهم‌تان را از عاشورا، چرایی‌اش، اهداف حسین بن علی (ع) و تفاسیری که بر آن رفته است و همچنین نسبت تاریخ و روزگار ما با قیلم حسین ع دگرگون می‌سازد.
ای کتاب در دو بخش از عاشورای حسین (ع)... و تا تحریفات عاشورا تالیف گشته است.
در بخش اول نویسنده به بحث از پرسش های اساسی درباره روایت عاشورا از جمله حماسه یا مصیبت بودن؟ هدف امام از حرکت به سمت کوفه و نهضت عاشورا؟دفاع یا قیام؟دلیل وقوع درگیری؟ پیشنهادات امام برای جلوگیری از جنگ؟ چیستی و چرایی وقوع عاشورا؟ درس ‌ها و زیبایی‌های عاشورا؟ و... می‌پردازد‌.
نگارنده کتاب سعی بر آن دارد که ضمن پاسخگویی به سوالات فوق تحت عناوینی گوناگون تحلیلی دقیق و مبتنی بر روش های تاریخی و به دور از هرگونه نگاه تئولوژیک یا ایدئولوژیک بپردازد‌.
این کتاب به هیچ وجه یک روایت تاریخی از پدیده عاشورا نیست بلکه یک اثر تحلیلی در رابطه با اقدامات امام حسین ع در دوران امامت خویش و بازخوانی نقادانه تفاسیری است که در طول تاریخ از عاشورای حسینی شده است.

در بخش دوم 
تا تحریفات عاشورا
این بخش از کتاب ارائه ای از واقعیت های تاریخی عاشورا مثل تعداد کشته ها یا بررسی روایت‌های مختلف از عاشورا نیست بلکه نویسنده دلایل وقوع تحریف در حادثه عاشورا را واکاوی می‌نماید.
بخش عظیمی از این بخش کتاب، آسیب‌شناسی اشکال عزاداری با نگاهی تاریخی و تحلیلی تا دوران معاصر و ده های اخیر است.

همه افرادی که دغدغه داشتن فهمی دقیق از عاشورا را دارند را به خواندن این اثر دعوت می‌کنم.
کتابی که ادبیات شیوای آن، تحلیل‌های دقیق و نقدهای جذابی که دارد فهم شما را از واقعه عاشورا دگرگون کرده و پاسخگوی بسیاری از سوالاتی خواهد بود که پیرامون حرکت امام مطرح است.
وجه امتیاز این کتاب بر سایر آثار تحلیلی مثل حماسه حسینی و... معاصر بودن و چند بعدی بودن آن است.
سوالاتی که نویسنده درصدد پاسخگویی آن برآمده و مسائلی را که بر می‌شمارد همچنین ارجاعات و استنادات آن به دیدگاه های، عالمان دینی، تارخ نگاران، فلاسفه، مستشرقان و دیگران خواندن این اثر را دلپذیرتر می‌کند.
#حقیقت‌عاشورا
#محمد‌اسفندیاری

دیدگاه شخصی خانم ف.ع: حالا اگر میخواستم از دیدگاه هایش بگم که چه قدر باهشون حال کردم و چه قدر برام جدید بود و چه قدر چیزی یاد گرفتم و چه قدر این اثر رو توصیه می‌کنم مثنوی هفتاد من میشه.
باید خواند و این کتاب را با عقل مزه مزه کرد و کیف کرد.
از تحلیل هایش نسبت به اینکه چرا امام حسین قیام کردن و زنان در عاشورا گرفته تا نقدهایش به عزاداری ها و حتی تفسیرش از اتفاقات اول انقلاب.
#حقیقت‌عاشورا
        

          از عاشورا چه می‌دانیم؟ حماسه بود یا مصیبت؟ قیامی دینی بود یا سیاسی؟ عقل‌پذیر بود یا عقل‌گریز؟ انگیزه و هدفِ امام‌حسین از این قیام چه بود؟ آیا او طالبِ جنگ بود؟ اصلاً با «که» و «چه» سرِ نزاع داشت؟ دشمنانِ او چه کسانی بودند؟ چرا با آنان به مخالفت برخاست؟ اوضاعِ اجتماعی‌سیاسیِ دورانِ او چه‌گونه بود؟ مردمِ هم‌روزگارِ او به چه آفتی گرفتار آمده بودند؟ از عاشورا چه می‌توان آموخت؟ چه تحریفاتی دامن‌گیرِ این واقعۀ تاریخی شده است؟ منشأ این تحریفات چیست؟ عاشورایِ حسین عزادار می‌طلبد یا حماسه‌دار، مرثیه‌سرا یا حماسه‌سرا؟ پیروانِ واقعیِ آن حضرت چه ویژگی‌هایی دارند؟
محمد اسفندیاری، با دقتی وسواس‌گونه و نگاهی نقادانه و عاری از تعصب‌ورزی‌هایِ کورکورانه، در کتابِ حاضر کوشیده است به این پرسش‌ها پاسخ بدهد، که نتیجتاً پژوهشی مستند و جامع و شایسته و‌ ویراسته فراهم آورده است.
        

          محمد اسفندیاری محققی بی‌بدیل است. گواه این ادعای من تمام آثار اوست. بی‌بدیل بودن اون به معنای نفی دیگر محققان نیست. چیزهایی که او را از سایر محققان تمایز می‌دهد فراوان است. از جمله قلم او. اسفندیاری به خوبی به ظرفیت‌های زبان فارسی آگاهی و تسلط دارد. برای همین وقتی کتابی از ایشان می‌خوانید با یک متن خشک تحقیقی_دانشگاهی مواجهه نیستید. بالعکس مخاطب یک متن معیار، لطیف و دلنشین هستید. بر واژه معیار اصرار دارم. فرق دیگر اینکه اسفندیاری در دنیای تحقیق به دنبال موضوعاتی است که به آن یا پرداخته نشده است یا کمتر پرداخته‌اند. به تعبیر دیگر دوباره نویس نیست. از تقلید و تکرار فراری است و تلاش می‌کند حرفی نو در اندازد. افزون بر این‌ها اسفندیاری در خلال تحقیق تفکر هم می‌کند. اینگونه نیست که نظر و آرا دیگران را جمع کند و به جمع‌بندی ختم. نه، او خیلی جاها نظرات خودش را با دلیل و استدلال بیان می‌کند و شهامت در صراحت دارد. دقت در تحقیق هم از خاصیت‌های اوست. مقهور نام آدم‌ها نمی‌شود و با ذره‌بین موشکافی از موضوع تحقیقی خودش می‌کند.
با این اوصاف که باز هم بسیار است خواندن آثار این محقق برجسته خواندنی است. خصوصا برای کسانی که علاقه‌مند به مطالعات درون دینی هستند. از جمله عرصه‌هایی که اسفندیاری برای آن پروژه تحقیق داشته است عاشورا است. بهتر است بگویم او یک عاشوراپژوه است. سه اثر خیلی مهم حاصل تمام پژوهش‌های او در این زمینه است که آخرینش حقیقت عاشورا است. کتابی که به اذعان او پایان کارش در عاشوراپژوهی است. 
این کتاب ستودنی است. اسفندیاری تلاش کرده با معیار تاریخ عاشورا را آنگونه که هست به نمایش بگذارد. البت که نقدهایی هست اما تلاش این محقق قابل تقدیر است. کتاب همانگونه که عنوان فرعی‌اش عیان است به دو فصل مجزا تقسیم شده. یک فصل به خود موضوع تاریخ عاشورا پرداخته است و‌ پاسخ بسیاری از سوالات است و بخش دیگر مربوط به تحریفات عاشورا است که در تمام این سال‌ها به وجود آمده. 
نویسنده در تمام کتاب تلاش کرده نگاهی منصف و مستدل داشته باشد و همین نقطه قوت آن است. 
به تمام کسانی که علاقه‌مند به موضوع عاشورا هستند خواندن این کتاب را واجب می‌دانم.