کتاب عوضی - نقد و نظرات دربارۀ کتاب عوضی

ژوئل اگلوف نویسنده فرانسوی، در سال 1970 متولد شد. او پس از تحصیل سینما، به کارهای مختلفی از جمله فیلم نامه نویسی و دستیار کارگردانی پرداخت. اما در سال های گذشته به طور متمرکز نوشته است.اولین رمان این نویسنده، «ادموند گانگلیون و پسر» توجه منتقدان را به خود جلب کرد و در سال 1999 برنده جایزه الن فورنیه شد. او با 3 رمان بعدی خود جوایز دیگری را هم به خود اختصاص داد. رمان «آفتاب گیرها» در سال 2000 و «آنچه اینجا نشسته روی زمین انجام می دهم» و «منگی» 3 رمانی بودند که او پس از اولین کتابش نوشت. «منگی» در سال 2005 برنده جایزه لیورانتر شد.اگلوف پس از «منگی» دو اثر دیگر با نام های «عوضی» در سال 2008 و «سنجاقک ها» در سال 2012 به چاپ رساند که دومی مجموعه داستان است.رمان «عوضی» درباره مردی است که همیشه با دیگران اشتباه گرفته می شود و خودش هم از شناسایی هویت واقعی اش عاجز مانده است.اصغر نوری دو رمان «منگی» و «عوضی» را از اگلوف، از فرانسوی به فارسی ترجمه کرده که هر دو توسط نشر افق چاپ شده اند. ترجمه «منگی» در سال 92 منتشر شد.از متن: بنا گذاشتم به چرخیدن توی اتاقم. سعی کردم تسلیم ترس نشوم، عقلم را به کار اندازم، برگردم به نقطه شروع، به لحظه ای که خوابِ خواب بودم و خیال کردم شنیدم درِ خانه ام را با آن روش منحصربه فرد می زنند. می گویم «خیال کردم شنیدم در می زنند»، چون به هر حال در این باره کاملا مطمئن نبودم. شاید آن لحظه هنوز خواب بودم. نمی شود گفت چیزی که خیال کرده بودم شنیده ام، صدای خاص در زدن کسی بود. می توانست صدای حفاظ چوبی پنجره ای باشد که باد آرام به نمای ساختمان می کوبدش. جریان هوایی از لای پنجره ای نیمه باز. یا هزار صدای دیگر که من عوضی گرفته بودمشان. الان، دقایقی طولانی می شد که دیگر صدایی نشنیده بود. این ملاقات کننده چرا به این زودی دلسرد شد؟ باید شور و شوق بیشتری می داشت برای اذیت کسی در این ساعت شب.برای آنکه خاطرم کامل جمع شود، با خودم فکر کردم چقدر مضحک است خیال کنم کسی به در خانه ام ضربه زده در حالی که روی چارچوب در زنگی هست که خیلی خوب کار می کند و آدم نمی تواند نبیندش.ده ثانیه دیگر گذشت. و طی زنگ بی پایانی که در پی آمد، قلبم دیگر نزد. فکر می کنم واقعا ایستاد. با خودم گفتم دوباره شروع نمی کند به تپیدن مگر آنکه کمی شانس بیاورم و لحظه ای برسد که آن انگشتی که دگمه زنگ را له می کرد شل شود. برام اندازه یک ابدیت طول کشید. یک دفعه سکوت برگشت، دوبرابر، صدبرابر ساکت تر از قبل، و قلبم دوباره شروع کرد به زدن، شدیدتر از همیشه، انگار می خواست از سینه ام در برود. لابد صداش تا پاگرد هم می رفت.

فهرست برترین رمان های قرن 21 ادبیات فرانسه ادبیات داستانی رمان دهه 2000 میلادی

موضوع جالب و طنزش بعضی جاها خوب بود و ترجمه خوبی داشت که خوانشش رو راحت می‌کرد ولی خب در کل برای من حوصله‌ سر بر بود الان. شاید بعدا بیشتر خوشم بیاد

اگر منگی روایت جهنم بیرونی باشه، عوضی روایت جهنم درونیه‌: آدمی که خودش رو گم کرده و بی هویته. در کل جالب بود، اما به اندازه‌ی منگی دوستش ندارم. + تصویر روی جلدش چقدر عجیبه...

اکثر جاهایی که معرفی این کتاب رو خوندم این نکته رو به عنوان اصل داستان معرفی میکردن که "داستان یک مرد که هر کسی او را با شخصی که میشناسد عوضی میگیرد" ولی این یه نکته جانبی و کم اهمیت بود. داستان یک مرد بی هویت بود که توی آپارتمانش مینشست و افکار مالیخولیایی داشت، مثلا اینکه چشمش کور شده، یا با بندهای کفشاش میشه سنش رو حساب کرد یا چیزهایی از این دست. بسیار داستان کند، کسل کننده و ملالت‌باری بود برخلاف چیزی که گفته میشد، طنز درخوری نداشت. ولی بی هویتی و چالشهای فهمیدن "من کیستم" رو به خوبی به تصویر کشیده بود.

شاید بعدها مرور مفصلی نوشتم. در هنگام خواندن کمی حوصله‌ام سر می‌رفت، اما در مجموع ایده‌ی بسیار جذابی در کلمه‌های نویسنده جاری بود. دوستش داشتم، گرچه شاید به کسی پیشنهادش نکنم.

شیوه توصیف نویسنده از حالات و رفتارهای شخصیت‌های داستان جالب است ولی سوادم نرسید که بفهمم هدف از نوشتن این کتاب چیست

عوضی، خوشخوان، خنده‌دار و عمیق «عوضی»، رمان کوتاه ژوئل اگلوف، داستان مردی است که همه او را با کس دیگری عوضی می‌گیرند. نه یک فرد خاص؛ هر بار با یکی. و از آن مهم‌تر خود او هم به درستی نمی‌داند کیست. شرایطی که موقعیت‌های طنز به راستی خنده‌آوری ایجاد می‌کند و از آن مهم‌تر موقعیت‌های پرسش‌برانگیزی. داستانی خوشخوان و سرگرم‌کننده که به سرعت به داستانی عمیق و چالش‌برانگیز بدل می‌شود. داستان هر چه پیش می‌رود سنگینی نگاهی پدیدارشناسانه بر آن بیشتر می‌شود و خواندن رمان را دو چندان دلچسب و ارزشمند می‌کند و سرانجام در یک وانهادگی اگزیستانسیالیستی به پایان می‌رسد. این‌ها همه از «عوضی» کتابی اگزیستانسیالیستی (از نوع داستانی و با کیفیتش)، و البته خوشخوان، و عمیق می‌سازد که مدت‌ها بود جنس خوبش گیرم نیامده بود و از این بابت سپاسگزار اصغر نوری هستم. مترجمی که تا امروز از او، غیر از «عوضی»، سه‌گانه‌ی دوقلوهای آگوتا کریستوف (دفتر بزرگ و ...) را خوانده‌ام و آن هم به راستی کتابی شگفت‌انگیز و همزمان خوشخوان بود. همه ترجمه‌هایی که از او خوانده‌ام جدای از روانی و خوشخوانی و سلامت، انتخاب‌هایی بی‌اندازه جذاب بوده‌اند. کتابخوانان حرفه‌ای را احتمالا دیری باید، تا اثری گیرشان بیفتد که چشمشان از خواندنش برق بزند، و ترجمه‌های اصغر نوری به باورم اینچنین هستند.