رفیق نیمه راه

کتاب مرثیه‌ای برای رهایی، در مورد طلاق است. جایی که رشته‌ی ابریشمیِ عقد که با عشق و محبت بافته شده، تبدیل به طنابی زبر و زمخت شده، زن و مرد می‌کشند تا پاره شود و در لاک خود فرو روند.

در شناسنامه، زیر عنوان کتاب نوشته شده ،ده روایت در مورد طلاق. ولی با توجه به نکات دبیر مجموعه در پیش‌گفتار، همه‌ی این متون روایت نیست. به همین دلیل  در مورد چیستی  نوشتار گفتگویی ندارم و از آن عبور می‌کنم.

سوژه‌ی این متون قابل تامل است. آدم‌هایی با اخلاق و شخصیت متفاوت در کنار هم مشکلات عجیبی را تجربه می‌کنند.جدایی دردناک است و خواندن کتاب هم درد دارد. خصوصا علم به حقیقی بودن وقایع، خواننده را آزار می‌دهد. هر متن یعنی فر‌و ریختن یک سقف و خرابی یک آشیانه.

روایت‌ها گاهی اول شخص است و در مواردی زندگی شخص دیگری روایت می‌گردد.  بعضی از آنها نگاهی که متن را به روایت تبدیل می‌کند، داراست. دریچه‌ای تازه یا نقطه‌نظری نو که مخاطب را به تماشای ماجرا از آن زاویه رهنمون می‌سازد. ولی در بعضی دیگر نکته‌ی خاصی وجود ندارد. انگار یک نفر نشسته و خاطراتی که مشابه آن را از دیگران شنیده‌ایم، برایمان تعریف می‌کند.

برای نمونه چند روایت از این مجموعه را که چالش بیشتری با فرم و محتوای آن داشتم، در ادامه می‌آورم؛

در متن "یک حفره کوچک"راوی داستان مرده است. خواننده وقتی در پایان روایت از مرگ او مطلع می‌شود ، سردرگم شده که داستان خوانده یا روایتی واقعی از زندگی؟

پایان متن "یک فلش بزرگتر"نیز از نظر محتوایی و پیامی که به مخاطب می‌دهد، دچار خطاست. راوی خانم در بخشی به پسر کوچکش می‌گوید:.... وقتی  مرد شدی آدم‌هایی وارد زندگی‌ات می‌شوند که باید بیشتر از من دوستش داشته باشی.
منظور راوی، همسر پسرش است. اساسا عشق مادر و پسر با زن و شوهر متفاوت است و از یک جنس نیست که قابلیت  مقایسه داشته باشد.این توصیه درست نیست که مرد زنش را بعد از ازدواج بیشتر از مادرش دوست داشته باشد. بلکه بحث بر سر مدیریت روابط عاطفی مرد در روش و نحوه‌ی دوست داشتن مادر و همسر است. 

در روایت"دالان سیاه"حجم اندوه و مشکلات زندگی سوژه به قدری زیاد است که نویسنده برای رسیدن شخصیت به ساحل آرامش و پایان بدبختی‌ها، ناچار شده روی دور تند بزند و فقط تعریف‌کرده و به مدل خاطره گویی بسنده می‌کند.
در حالی که نشان دادن زندگی این فرد و درگیری‌های او ، خود کتاب مستقلی را می‌طلبید.نباید یک تکه‌ی گزارش گونه در میان ده روایت دیگر می‌بود.

 آخرین روایت از کتاب مرثیه‌ای، متن "سوی ما می‌آید" ،نیز علاوه بر  زندگی از هم پاشیده، یک رفتار بحرانی شرح داده می‌شود و راوی که روبروی زن مستاصل نشسته، مدام در فکر خود و تاثیر رفتارش بر فرزندش است و داده‌هایی روانشناسی ارائه می‌کند. داده‌هایی که در مقام علم، خوانندگان به آن واقفند و برداشتی تازه به مخاطب ارائه نمی‌دهد.‌ 

کتاب مناسب بزرگسالان است و با توجه به جمیع نکات امتیاز اثر ۳ از ۵ خواهد بود.
#مرثیه‌ای_بر_یک_رهایی
https://eitaa.com/vazhband
        

          پیشگفتار مجموعه یک ادعای بزرگ دارد و در ادامه نتوانسته از پس ادعایش بر بیاید. دبیر مجموعه در پیشگفتار با وسواس و حوصله تفاوت انواع ناداستان را شرح می‌دهد و نوع ادبی مجمعه را مشخص می‌کند، اما در ساحت عمل، ناکام می‌ماند. 

 مجموعه قصد داشته یک تابو را بشکند اما هرچه پیشتر می‌روی، بیشتر حس می‌کنی که خود نویسندگان مجموعه، اسیر تابو شده‌اند. اسم‌های مستعار، روایت‌هایی که اغلب از زبان شخص سوم نوشته شده و گزارش‌هایی کلی از جدایی که محتوایش بیشتر مشابه گفتگوهایی است که بین یک گروه دوستی شکل می‌گیرد.
روایت‌ها در موضوع عمیق نشده بودند و به‌جای به‌فکرفروبردن مخاطب، او را از اعمال ناپسند طرفین دعوا شگفت‌زده می‌کرد. 

از بین روایت‌ها، من تنها روایت آبان افشار را صادقانه و واقعی دیدم و مابقی جوری نبود که بخواهم خواندنشان را به دیگری پیشنهاد کنم.
        

          شما با یک «مجموعه روایت» مواجه نیستید. این ده یادداشت، نه با تعاریف موجود، نه با تعریف دبیر مجموعه در ابتدای کتاب و نه حتی به اشاره خود ایشان «روایت‌های تام و تمامی نیستند». اکثرا خاطره و بازگویی یک تجربه اند. 
صحبت از «طلاق» که در جامعه ایرانی هنوز «تابو» به شمار می‌رود، به خودی خود ارزشمند و قابل تحسین است، هر چند استفاده از نام مستعار به جای نام نویسنده یا عبارت «این روایت، داستان زندگی یکی از دوستان من است» در پایین یادداشت‌ها، نشانگر این است که «طلاق» حتی از نگاه کسانی که قصد در شکستن این تابو داشته اند، نیز هنوز «تابو» ست. 
دو نکته قابل تامل در اکثر یادداشت‌ها، «تفاوت نگاه و انتظار «زن» و «مرد» به عنوان طرفین یک رابطه از زندگی مشترک» و «تاثیر خانواده، تربیت و فرهنگ زیسته در زندگی مشترک» بود. 
در کل، شنیدن برداشت ده نفر از جدایی، نه تنها ضرر ندارد، بلکه شاید در شناخت ابعاد مختلف زندگی مشترک، مفید هم باشد.
        

          خرده روایت‌هایی از انواع متفاوتی از جدا شدن‌ها. به سبب ناهمگونی نویسندگان، یکدستی لازم در کتاب به چشم نمی‌خورد. مثلا برخی روایت‌ها شبیه خاطره‌نویسی شده و برخی شبیه جستار و حتی مقاله. حتی نام کتاب سبب می‌شود شما با سوگیری سراغ روایت‌ها بروید. رهایی؟!
        

          روایت های ناقص...پر از اشکال فنی و ادبی ....

        

          از نظر محتوا این کتاب به همه‌ی کسانی که می خواهند ازدواج کنند ازدواج کردن و می خواهند طلاق بگیرند پیشنهاد می‌شود.
        

          به نام خدا 
روایت ها هرچقدر که جلوتر میرفتن،باور پذیرتر  و خواندنی تر میشدن و قابل تامل...
ازدواج یک  تقابل دوسویه است، در این کتاب داستان ها را از یک سو می‌شنویم و در نهایت احتمالا در ذهن مان قضاوت میکنیم، در بعضی روایت ها با توجه به سیر داستان کاملا حق  را  می توان به روای داد... ولی در بعضی دیگر حسرتی برای شنیدن نقطه نظرات و صحبت‌های  زوج مقابل به شدت احساس می‌شود...
در کل منهای چند روایت کتاب که نا ملموس بود، بقیه موارد قابلیت تفهیم و باورپذیری داشت.
        

          مرثیه‌ای بر یک رهایی

مرثیه‌ای بر یک رهایی، مجموعه‌ای از ... روایت، پیرامون طلاق و جدایی است.
بعضی روایت‌ها توسط خود تجربه‌گر نوشته شده است و بعضی توسط نویسنده و از زبان تجربه‌گر و سه یا چهار روایتی نیز از زبان شاهدی نزدیک به تجربه‌گر.
از نگاه من، روایت‌ها از نظر قدرت و پرداخت در یک سطح نبودند. بعضی از روایت‌ها، شاید به خاطر رنج به خاطر آوردن خیلی سرسری با وقایع برخورد کرده بود. بعضی روایت‌ها که توسط ناظر بیرونی بود نتوانسته بود فضای حاکم بر شرایط زوج را نشان دهد و بیشتر صدای ذهنی نویسنده بود، اما بعضی روایت‌ها، علی‌رغم رنجی که نویسنده، موقع نگارش تجربه‌اش داشت، تا حد معقولی توانسته بود در انتقال آنچه که گذشته بود موفق باشد. یا این همه بیشتر آن‌ها درگیر نوعی پرده‌پوشی و خودسانسوری بود، یا حداقل منِ خواننده چنین برداشتی داشتم.
کتاب، موضوعی شیرین و خوشایند نداشت و برای خواننده عادی، گزینه‌ی دلچسبی نباشد. از طرفی دید دقیق و موشکافانه نیز در روایت‌ها، به آنچه گذشت یا دلایل و ... وجود نداشت. شاید از این لحاظ برای کارهای پژوهشی کمک کننده نباشد. از نظر تکنیکی هم روایت‌ها به صورت میانگین، سطح متوسطی داشت و قدرتمند نبود. در واقع برای خود من نیز گزینه‌ای نبود که به صرف موضوع سمتش بروم و به دلیل همراهی با حلقه کتاب مبنا، مطالعه آن را شروع کردم.
        

          اگر تصمیم به ازدواج دارید پیش از هر اقدام جدی این کتاب رو بخونید
کتاب دربرگیرنده ده روایت از طلاق هست، روایت هایی که در عین داستانی بودن خیلی دقیق دلایل گسسته شدن یک رابطه رو شرح داده و مباحث روانشناسی مرتبط رو مطرح میکنه. مقدمه کتاب هم مباحث جالبی رو در رابطه با روایت در ذات خودش بیان میکنه که برای من که با اصول تخصصی ادبیات و نویسندگی آشنا نیستم جالب بود
        

          بعد از نزدیک به سه‌سال زندگی مشترک، روزی از همسرم پرسیدم: به‌نظرت چه اتفاقی میتونه باعث بشه من و تو یه روزی به جدایی فکرکنیم؟
و بعد از تمام تبادل نظرهایمان به این نتیجه رسیدیم که فقط تغییر افراطی در شخصیت یا عقاید یا سلیقه یا هرچیزی که برایمان قابل تحمل نباشد، می‌تواند ما را به این سمت ببرد.
کتاب مرثیه‌ای بر یک رهایی را با در نظر داشتن همین سوال مطالعه کردم. چه می‌شود دونفری که حتی ثانیه‌ای هم نمی‌توانند از هم جدا باشند به جدایی مادام‌العمر فکرمی‌کنند؟ 
جواب این کتاب این بود که اکثر این خانه‌ها از پای‌بست ویرانند! و مهر تاییدی زد به همان جوابی که خودم و همسرم به آن رسیده بودیم. 
من برای گرفتن جواب این کتاب را مطالعه کردم ولی اگر کسی بخواهد صرفا روایت بخواند و تکنیک‌ها برایش خیلی مهم باشند و فرم دست و پا شکسته آزارش می‌دهد، این کتاب شاید سوهان روحش شود‌. 
اما برای درک نتیجه فاجعه‌بار عدم‌آگاهی در خانواده‌ها، به‌نظرم می‌تواند تلنگر بزرگ و خوبی به حساب بیاید...
        

          ستاره های کتاب از این بابت اند که اولا ایده کتاب _به عقیده من_ایده نو و درخوری است و شایسته تحسین.
ثانیا  مقدمه کتاب در باب روایت و دسته بندی های علمی اش بسیار راهگشا و دقیق بود.
اما روایت ها_ در عین جذایت داستانی درونی برخی از آنها_ پراکنده بودند و شدیداً ناقص.
 نسخه تکمیلی کتاب میشد خرده روایت های وصال و ازدواج؛ آن وقت شاید معنا با ضد خودش بهتر فهم می شد و به لحاظ کارکردی ، برای جامعه ما بسته کامل تری بود.
ضمن اینکه کتاب کاستی های ویراستی کم نداشت و نیاز به بازبینی بیشتر بود.
اما در مجموع راه‌گشایی کتاب را در حوزه موضوعی کتاب ها دوست داشتم .
        

          با لاوید از دوران راهنمایی دوست هستم. صمیمی نیستیم ولی از این مدل‌هاست که به داشتن هم دلگرمیم. سال دوم لیسانس بودم که کارت عروسی‌اش دستم رسید. نه بخاطر دوستیمان. چون همسایه بودیم از طرف خانواده‌اش، خانوادگی دعوت شدیم. مراسم خوبی بود و همه چیز سر جایش بود. آقای داماد خوشتیپ به نظر می‌رسید و به قول معروف عروس و داماد به هم می‌آمدند.
پنج شش ماه بعد شنیدیم از هم جدا شدند.
می‌دانستم که شرایط سختی دارد. بهش نزدیک شدم. از این مدل‌ها که در کتاب "خرگوش گوش داد" سالها بعد برای پسرم خواندم. آقا مبتلا به یک بیماری بود که بلافاصله بعد از مطرح کردن در دادگاه حکم به نفع خانم جاری شده و پروسه‌ی طولانی طلاق در یک جلسه به سرانجام رسیده بود.
اگر روزی بنا به نوشتنش داشته باشم؛ حتما با خواننده‌ام روراست خواهم بود و قصه‌ی دوستم را با من راوی روایت نمی‌کنم. کاری که در چند روایت از مجموعه‌ی " مرثیه‌ای بر یک رهایی" که مجموعه روایت‌های طلاق است، خواندیم. این فرم نوشتار نه داستان کوتاه است و نه در قالب روایت تعریف می‌شود.
اگر از این نقطه ضعف کتاب به انضمام  ایرادهای متعدد فرمی و ویراستاری روایت‌ها بگذریم؛ نفس پرداختن به مسئله‌ای که روز‌به‌روز برای جامعه‌ جدّی‌تر مطرح می‌شود آن هم در فرم جذاب روایت که مخاطب عام دارد؛ بسیار ارزشمند است.


        

          کتاب با مقدمه‌ای علمی  شروع می‌شود که برای علاقه‌مندان به ناداستان آموختنی‌ست. بنظرم همین مقدمه‌ی خوب توقع مخاطب را بالا می برد. توقعی که در ادامه پاسخ داده نمی‌شود.
        

          بسم‌الله
ابن خلدون مقدمه‌ای در کتاب تاریخ‌نگاری‌اش دارد که به بنیان علم جامعه شناسی معروف است. در آن مقدمه به‌خوبی می‌توان دانش و چندبعدی بودن ابن خلدون را مشاهده کرد. او به رویکرد انتقادی و تحلیلی بسیار اهمیت می‌داد؛ نکته‌ای که مورخان پیش از او در نظر نمی‌گرفتند. او  گفته‌هایش را به روش‌های مختلف اثبات کرده و گاهی منابعی که استفاده کرده را نیز مورد انتقاد قرار داده است. اما در نگارش خود کتاب تاریخش از اصول مقدمه پیروی نمی‌کند!
مقدمه جهان‌احمدی بر کتاب مرثیه‌ای بر یک رهایی، یادداشتی جامع در هویت، یا بهتر بگویم، اختلال هویت روایت‌نویسی در ادبیات ایران بود‌. اما اگر مثل من کتاب را دنبال یک روایت معتبر می‌گردید، هشدار دهم که کم و کمتر می‌یابیدش!
وقتی به نقطه پایان روایت بدنوشت حسام آبنوسی رسیدم، باورم نمیشد فقط روایت «اگر مارکز بفهمد» عمق قابل اعتنایی برای شیرجه زدن داشت! مابقی در حد قوزک پا‌.
اما چیزیکه با خوانش این کتاب برایم کاملا جا افتاد، این بود که من راوی،  اصلی‌ترین و مهمترین شاخصه روایت است. آن خودافشایی‌ جسورانه وقتی خودت راوی خودت هستی کجا و زدن پاورقی  « این داستان زندگی دوستم است» کجا؟ 
روایت کردن دیگران همیشه آسان است. 
        

          شاید خیلی خوب به نظر نرسد ولی همیشه پشت کلماتی مثل طلاق، جدایی، متارکه  که اکثرا بار معنایی منفی را تداعی می کنند برایم کلماتی مثل امید، آینده، حرکت، شجاعت و پذیرفتن تداعی می‌شود
اینکه یک نفر می پذیرد به جای هر روز شکست خوردن با یک شکست بزرگ این چرخه معیوب را تمام کند برایم ارزشمند تر از جمله بسوز و بساز بوده و هست و خواهد بود
شجاعت همیشه به ماندن نیست گاهی برای اثبات شجاعت باید رفت و تمام کرد تا در ادامه این رفتن زندگی ها و امید های جدید شکوفه بزند...
        

          من هم مثل اکثر جوانان کتاب های پیش از ازدواج را مفید تر از هر کتابی برای ازدواج تلقی میکردم 
ولی این کتاب با تموم کم و کاستی هایش 
درس هایی داشت برای اونایی که میخوان ازدواج کنند
وسط مراحل شیرین عقد و عروسی اند
گیر کرده اند در روزمرگی های وحشی بعد از ازدواج 
یا درگیر وکیل و دادگاه اند 
خووندن کتاب رو توصیه میکنم 
جز بهترین کتاب های نشر مهرستان 
        

          گمانم به گوش‌مان بیشتر کتاب‌هایی با نام ازدواج خورده باشد یا بیشتر به دنبال کتاب‌های ازدواجی بودیم برای خودمان یا پیشنهاد به جوان‌های مجرد یا تازه متاهلین.
"مرثیه‌ای بر یک رهایی" ده روایت درباره‌ی طلاق است. کتابی که اسم طلاق را یدک می‌کشد اما به نظرم بیشتر ازدواجی‌ست. درواقع تا ازدواجی نباشد، طلاقی در کار نخواهد بود. این کتاب را می‌توان به جوان‌های مجرد و متاهل تا افراد مسن هدیه داد.
 ده روایت از طلاق‌های مختلف یا شکست در زندگی که ناشی از ده‌ها نقطه کوچک پیش افتاده بوده و کسی گمان نمی‌برد این نقاط کوچک روزی تبدیل به چاهی عمیق شود که شاید چندین زندگی را در خود بکشد و نابود کند.
دو سه تا از روایت‌ها زیاد باب میلم نبود و از جهت داستانی و پرداخت ضعیف‌تر بودند؛ اما باقی روایت‌ها طوری بودند که باید بعد هر روایت کتاب را می‌بستی و به عمق و زوایای آن فکر می‌کردی تا بتوانی تلخی و حقایق آن را هضم کنی و سراغ روایت بعدی بروی.
پیشنهاد خواندن کتاب را به همه می‌دهم،
به همه حتی آن‌هایی که زندگی خوب و خوشی دارند پیشنهادش می‌دهم برای آگاهی از نقاط ریز بی‌خطر و جلوگیری از رشد و فوران آتشفشان‌‌های زندگی.
        

          کتاب را تمام کردم و نشستم به تماشای زندگی!
زندگی خودم و آدمهای اطرافم.
 روایت ها بدون ایراد روایی نبودند ولی حال تامل بعد آن ارزش خواندن کتاب را دارد.
        

          روایت‌هایی با موضوع طلاق

کتاب یک‌دست نیست. منظورم از یکدستی، سبک یکسان نوشتار نیست، چرا که با وجود نویسندگان مختلف، نمی‌توان انتظار سبک یکسان داشت. منظورم کیفیت روایت است. برخی از روایت‌ها قابل قبول‌اند و می‌توانند  مخاطب را با خود همراه کنند. اما در برخی از روایت‌ها، به سختی می‌توان با نویسنده تا آخر داستان رفت.

با این وجود، به نظرم می‌توانند سوژه‌های خوبی برای رمان  باشند.