تولستوی در کتاب به عرفان رهبانی مسیحی حمله‌ور می‌شود؛ یعنی روشی که از شخص دعوت می‌کند که برای نزدیک‌شدن به خداوند و کسب کمالات، از مردم فاصله بگیرد و در کنجی خلوت کرده و به عبادت بپردازد. شخصیت اصلی داستان تولستوی، پس از عمری عبادت و جنگیدن با خود در تنهایی، سرانجام در برابر زنی ساده و بی‌خبر که صرفاً وظایف روزانه‌ی خود در قبال خدا و مردم را انجام می‌دهد، احساس حقارت می‌کند. در واقع زن، شاید خود هم خبر ندارد که چه‌قدر ارزنده  زندگی می‌کند و حتی به مخیله‌اش هم خطور نکند، اما او طلایه‌دار نوعی عرفان اجتماعی است.
        

          پدر سرگی
در اینجا مایلم به‌جای معرفی کتاب بخشی از آن را به ضمیمه کتابی دیگر تقدیم کنم. 
از متن کتاب: آیا به راستی ذره‌ای نیت صدق نسبت به خدا در دل من بود؟ و جوابش این بود: بله، بود، اما هر چه بود با علف هرز شهرت‌خواهی و شهوت‌ نام در چشم مردم، پوشیده و آلوده شده‌ بود. بله، برای کسی که مثل من برای کسب نام در نظر مردم زندگی کرده خدا وجود ندارد. من از این پس به جست‌و‌جوی خدا خواهم رفت.»
در ادامه و بدون اطاله کلام بخشی از «شرح چهل‌حدیث» که به موشکافانه‌ترین وجه ممکن یکی از بیماری‌های درونی را کاویده به اشتراک می‌گذارم. 

«...بسیار اتفاق افتد که شخص ریا کار خودش هم ملتفت نیست که ریا در اعمال او رخنه کرده و اعمالش ریایی و ناچیز است، زیرا که مکاید شیطان و نفس به قدری دقیق و باریک است و صراط انسانیت به طوری نازک و تاریک است که تا انسان موشکافی کامل نکند نمی فهمد چه کاره است. خودش گمان می کند کارهایش برای خداست، ولی برای شیطان است. انسان چون مفطور به حب نفس است، لهذا پرده خودخواهی معایب او را بر خود او می پوشاند.
...
مثلا تحصیل علم دیانت، که از مهمات اطاعات و عبادات است، انسان گاهی مبتلا می شود در این عبادت بزرگ به ریا، در صورتی که خودش هم ملتفت نیست، به واسطه همان حجاب غلیظ حب نفس. انسان میل دارد در محضر علما و رؤسا و فضلا مطلب مهمی را حل کند به طوری که کسی دیگر حل نکرده باشد، و خود او متفرد باشد به فهم آن، و هر چه مطلب را بهتر بیان کند و جلب نظر اهل مجلس را بنماید بیشتر مبتهج است، و هر کس با او طرف شود میل دارد بر او غلبه کند و او را در بین جمعیت خجل و سرافکنده کند، و حرف خود را، حق یا باطل، به حلق خصم فرو ببرد، و بعد از غلبه یک نحو تدلل و فضل فروشی در خود ادراک می کند، اگر یکی از رؤسا هم تصدیق آن کند نور علی نور می شود. بیچاره غافل از آنکه اینجا در نظر علما و فضلا موقعیت پیدا کرده، ولی از نظر خدای آنها و مالک الملوک همه عالم افتاد، و این عمل را به امر حق تعالی وارد سجّین کردند. 
...
اگر نفس. باز دام کید خود را بیفکند و به تو بگوید که مقصود من معلوم شدن حکم شرعی است و اظهار کلمه حق است، که از افضل طاعات است، نه اظهار فضیلت و خودنمایی، در باطن خود از او استفسار کن که اگر این حکم شرعی را رفیق و همدرجه من می گفت و او حل این معضله را می کرد و شما در آن محضر مغلوب شده بودید، آیا به حال شما فرقی نمی کرد؟! اگر چنین است، تو در این دعوی صادق هستی.‏
‏‏اگر باز از کید و مکرش دست نکشد و بگوید اظهار حق چون فضیلت دارد و ثواب پیش حق دارد، من می خواهم به این فضیلت نایل گردم و دار ثواب الله را تعمیر کنم، به او بگو اگر فرض شود که عین آن فضیلت را خداوند به شما عنایت کند در صورت مغلوبیت و تصدیق حق، آیا باز طالب غلبه هستی؟ پس، اگر رجوع به باطن ذات خود کردید دیدید باز مایل به غلبه هستید و اشتهار پیش علما به علم و فضل و این بحث علمی برای حصول منزلت بود در قلوب آنها، پس شما بدانید که در این بحث علمی، که از افضل طاعات و عبادات است، مرائی هستید، و این عمل شما، به حسب روایت شریف کافی، در سجّین است و شما مشرک به خدا هستید. این عمل برای حب جاه و شرف است، که به حسب روایت از دو گرگ که در گله بی چوپان رها شود ضررش بیشتر است به ایمان‎‏. پس شما که اهل علم و متکفل اصلاح امتی و راهنمای آخرت و طبیب امراض نفسی، لازم است اوّل خود را اصلاح نمایی و مزاج نفس خود را سالم کنی تا از جمله عالمان بی عمل، که حالش معلوم است، نباشی.‏»
        

          این داستان کوتاه به غیر از یک صحنه، به نظر بلاتکلیف و تاریخ مصرف دار می آمد.
        

          من خیلی تولستوی خوان نبوده ام، ولی خیلی از این جناب پدر سرگی حرص خوردم 
باید بیشتر از این کتاب تحلیل بخونم تا بفهممش و یادداشت بهتری برایش بنویسم 
        

          کتاب خیلی خوبی بود.
ماجرای خیلی ساده و قابل حدسی داشت. اما این از جذابیتش کم نمی‌کنه.
سیر مومن شدن و کافر شدن یک فرد رو در طول زندگی‌اش نشان داده که خیلی جذاب بود مخصوصا وقتی که کم کم از اون قداست و ایمانش کم شد و...
این کتاب هم مثل کتاب‌های دیگه‌ تولستوی می‌طلبه که بعد از خوندنش درباره خود داستان فکر کنیم و به ماجرای کاساتسکی و جزئیات داستان بیشتر بپردازیم و تحلیلش کنیم.


دوشنبه 9 مرداد1402.
پاتوق کتاب‌باز‌ها-جلسه کتاب" پدر سرگی" 
        

          هرچقدر یک کتاب کوتاه‌تر باشد فرصت کمتری برای تحت تاثیر قرار دادن مخاطب دارد 
اما پدر سرگی از آن دسته کتاب‌های جمع و جور و در عین حال تاثیر گذار بود 
و این هنرمندی نویسنده را می‌رساند 
پدر سرگی داستانی بود از جنگ 
جنگ انسان با دیگران 
جنگ انسان با خودش 
و جنگ انسان با خدا 
در نهایت این جنگ‌ها آن پرنس مغرور به یک پیر رنج دیده مبدل شد 
کسی که در نهایت هم خودش را پیدا کرد
هم دیگران‌ را 
و هم خدایش را.
        

          دلم برای تولستوی تنگ شده بود
        

          خیلی دوست دارم میتونستم یک روزی حضرت عالیجناب تالستوی عزیز رو ببینم
ببینم چطور آدمیه با چه اخلاق و رفتار و سکناتی
چه مقدار سکوت میکنه و چه مقدار صحبت میکنه
چه مقدار غذا میخوره و چه چیزی میخوره
چه مقدار کار و کشاورزی میکنه
و چه مقدار مینویسه و کی مینویسه و وقتی مینویسه فقط نگاهش کنم...
اما حیف که فقط شاید اون دنیا شاید توفیق دیدار این مرد بزرگ رو داشته باشم...
واقعا شما با قلب و روح ما چه میکنی با داستان ها و شخصیت ها و دیالوگ ها و فضاهایی که میسازی حضرت تالستوی؟؟؟
چطور میتونی بدون ذره ای شعاری بودن این همه حرف حکمت آمیز و اخلاقی و دینی بزنی و درس زندگی بدی و روح ما رو دگرگون کنی؟...
با این حجم کم داستان و با این تعداد شخصیت بسیار کم و با فقط تقریبا سه اتفاق مهم در طول داستان...
پدر سرگی، مثال بارز تحول و زیر و رو شدن و فرزانگی یک انسان ساده که مثل بقیه مردم جامعه‌ست و ویژگی عجیبی نداره و نماد روشن این جمله مهم که تا به شک نیفتی به یقین نمیتوانی برسی...
واقعا چه میتوان نوشت و گفت و شنفت راجب این انسان بزرگ و آثار عجیبش؟...
        

          یک داستان خاص و متفاوت بین داستان‌های تولستوی بود. البته همان پس زمینه اخلاقی را داشت. ولی با یک قوت قلم متفاوتی همراه بود که به نظرم باعث میشه این اثر، جزو آثار برجسته اون بشه
تولستوی در «پدر سرگی» بررسی می‌کنه که عجب و غرور چطور باعث میشه که اگر حتی در بهترین شرایط اخلاقی و نزدیکی به خدا باشید، چطور زمین بخورید و به از خدا دور بشید
و این کار رو به بهترین نحو انجام میده
البته در این یادداشت هم مانند یادداشت‌های قبلی ام بر آثار تولستوی، معتقدم این نویسنده زبردست فقط صفات اخلاقی منفی رو بد جلوه میده و قدمی به سمت مثبت کردن این صفات بر نمی داره. و به مخاطب یاد نمیده که باید چه کار بکنه
هر چه در آثار تولستوی بیشتر پیش میرم، بیشتر احساس می‌کنم که این نگاه، بر اساس دین مسیحیت ایجاد شده
یک نقد دیگه هم که به این اثر داشتم، که البته نقد مربوط به یک بخش داستان بود فقط (و برای اینکه داستان لو نره، در پرده توضیح میدم) این بود که آن دردی که در هنگام ترک مواجهه با گناه تحمل کرد و آن آسیبی که به خودش زد تا به سمت گناه نرود، از نظر اسلام، گرچه باعث ترک گناه می شود، ولی خودش گناه بزرگی است
ما حق نداریم که برای ترک گناه،‌ گناه دیگری مرتکب شویم. اینکه انسان بخواهد با نابودی خودش جلوی گناه را بگیرد، فقط مربوط به انسان‌های ضعیف است
در صورتی که خداوند در این دنیا گناهان را قرار داده است که با دوری از آنها بزرگ شویم و بزرگوار شویم. پس مقابله ما با این گناهان هم باید بزرگانه باشد و نه از روی ضعف
        

          این کتاب من را به یاد این حدیث از حضرت علی (ع) انداخت که: گناهى كه اندوهگينت سازد، در نزد خدا بهتر است از كار نيكى كه به خود پسنديت وا دارد.

 چیزی که خود پدر سرگی در پایان داستان به آن اعتراف میکند آنجا که میگوید: بله یک کار ،نیک یک پیاله آب که بی طمع پاداش به تشنه ای داده شود ارجمندتر از همه کارهای خوبی است که من در راه مردم کرده ام.
        

          تولستوی در این کتاب به خوبی به معایب رهبانیت و زهد فردی می‌پردازد و نشان می‌دهد که خلوت کردن و تامل کردن بدون امتداد اجتماعی، نمی‌تواند انسان را به معنویت و اخلاص برساند بلکه انسان در بدنه اجتماع است که می‌تواند از آفاتی مثل عجب، ریا و شهرت‌پرستی دور باشد.
پیرنگ و ضرب داستان این کتاب واقعا دلچسب و بی‌نظیر بود.
        

          نثر روان جذاب، که خواننده دوست دارد تا انتهای کتاب را بدون مکث بخواند. 
        

          چرا این همه کتاب هست که من فکر می‌کردم براشون یادداشت گذاشته بودم ولی نذاشتم؟
من 10-12 تا کتاب از تولستوی خوندم. به‌نظرم بین اونا، بعد از جنگ‌وصلح پدرسرگی از همه بهتر بود. واقعا از انسان‌شناسی تولستوی لذت می‌برم. احساس می‌کنم دارم شهیدمطهری می‌خونم. حتما پیشنهاد میشه. 
        

          رمان "پدر سرگی" اثر لئو تولستوی با ترجمه سروش حبیبی 

 ماجرا از این قرار است که شخصیت داستان، طی تألماتی به رهبانیت و عزلت گزینی روی می‌آورد. 
او متوجه می‌شود غول های سرسخت تری از غول شهوت هم وجود دارد؛ وانگهی که ناشنتاخته هستند و التفات به آنان هم به این آسانی ها حاصل نمی‌شود.

کتاب را درس بندگی و اخلاص می‌دانم که به خوبی در حدود 80 صفحه‌ مراد خود را به مخاطب می‌رساند.
        

          «به نام خدا»
 عموماً تولستوی را  به شاهکارهای حجیمش  مانند جنگ و صلح و آناکارنینا می شناسند و همین باعث شده خواندن از تولستوی کاری بسیار دشوار نشان داده شود. در حالی که او غیر از رمان های طولانی و سنگینش آثار خوب دیگری هم دارد.
 داستان های بلندی که نشر چشمه با ترجمه حبیبی  چاپ کرده  برای شروع از تولستوی گزینه مناسبی ست. 
پدرسرگی یکی از آن هاست.
« پرنس کاساتسکی که جوانی زیبا بود و همه انتظار داشتند که به زودی  آجودان مخصوص تزار نیکلای اول بشود و مسیری درخشان پی گیرد ، یک ماه پیش از ازدواج با نامزدش که دوشیزه ای به غایت زیبا و ندیمه امپراتوربانو بود  ، ظاهراً بی مقدمه ، از خدمت ارتش کناره گرفت و پیوندش را با نامزدش برید و ملک کوچکی را که داشت به خواهرش وا گذاشت و به صومعه ای رفت و راهب شد.»

 سوالی که ابتدا برای مخاطب ایجاد می شود علت این تحول ناگهانی  پرنس کاساتسکی ست. بعد از دستیابی به علت ، اصل داستان آغاز می شود. کاساتسکی  مدارج معنوی را یکی پس از دیگری طی می کند ، در حالی که  همیشه شکی در دلش نهفته است و  با خشم و شهوت درگیر است. او بعد از گذشتن از خشم و شهوت نهایتا درگیر اصلی ترین آفت زهد می شود. شهرت یا ریا .
 کاساتسکی که دیگر پدرسرگی خوانده می شود ،  هرقدر توجه مردم را به خود بیشتر می بیند خود را از خدا دورتر احساس می کند . تا آخر که او به کشفی مهم می رسد و از ریا به اخلاص می رسد.
سیر تحول پدرسرگی در عین عمیق بودن جذابیت خاصی دارد و ضرباهنگ داستان کند نمی شود. 
تولستوی در این کتاب رهبانیت را نقد می کند و معتقد است خدا را  نه در غار و خلوت ،  بلکه در خدمت به مردم باید جست.
شعری ست منسوب به شیخ بهایی که در انتسابش به ایشان تردید بسیار هست اما با پدرسرگی تولستوی قرابت معنایی بسیار دارد :
 همه روز روزه بودن، همه شب نماز کردن
همه ساله حج نمودن، سفر حجاز کردن
ز مدینه تا به کعبه ، سر و پا برهنه رفتن
دو لب از برای لبیّک ، به وظیفه باز کردن
به مساجد و معابد ، همه اعتکاف جستن
ز ملاهی و مناهی ، همه احتراز کردن
شب جمعه ها نخفتن، به خدای راز گفتن
ز وجود بی نیازش، طلب نیاز کردن
«بخدا که هیچ کس را، ثمر آنقدر نباشد
که به روی نا امیدی ، در بسته باز کردن»
        

          " وسوسه باید وارد دنیا شود ولی بد به حال کسی که از طریق او وسوسه وارد شود"

لئو جان!
خیلی خوشحالم که تصمیم گرفتم این کتابتو بخونم.
 بشدت باهات موافقم توی مضمون و درون‌مایه حرفی که زدی.
تالستوی عزیز؛
درست گفتی!
هیچوقت گوشه گیری و رهبانیت باعث رشد و تعالی نمیشه و توی اجتماعه که باید بزرگ و بزرگوار بشیم.
خیلی از کتابت لذت بردم و قول میدم بقیه کتاباتو هم بخونم بزودی!
تا نامه‌ای دیگر خدافظ😁
        

          بین کتابای تولستوی اینو از همه کمتر دوست دارم. قشنگ بود ولی خب به قشنگی داستان کوتاه‌های دیگهٔ تولستوی مثل ارباب و بنده نبود.

https://taaghche.com/audiobook/111074
        

          داستانی موجز از استادِ گسترش!

1- قبل از ورود به مرور خودِ داستان، جا دارد مراتب چاکری و عذرخواهیِ خود را به محضر اعلی حضرت سروش حبیبی برسانم. در مقام قیاس با ترجمه آتش‌برآب در مرگ ایوان ایلیچ، ترجمه سروش حبیبی برای من خیلی دلچسب نبود و این رو تعمیم دادم به بقیۀ ترجمه‌های استاد از استاد. ما که بدی ندیدم از این ترجمه، خوب بود واقعا.

2- این رو مفروض بگیر که من تا بحال دو کتابِ نه چندان مفصل از تالستوی را خوانده‌ام و او را «استادِ شخصیت‌سازی» یافته‌ام، حال ببین اگر بروم سراغِ اصل کاری‌ها چه می‌شود. کاساتسکی، همون پدر سرگی، خیلی شخصیتِ عالی‌ای داشت، یعنی قدم‌زدن‌هایش در آخر داستان را گویی داشتم به عینه می‌دیدم. البته به ضرورتِ ایجازِ زیادِ متن بقیه شخصیت‌ها از صلابتِ توصیفی کافی برخوردار نبودند و جا داشت بیشتر بشناسیمشون.


3- اگر کتاب را نخوانده‌ای این شماره را نخوان(spoiler alert):
البته کتاب داستان و پیرنگِ پر تعلیق و هیجانی‌ای ندارد که اسپویل‌خیز باشد. به هر جهت به علت اختصار متن، اندکی چرخش نهاییِ پدر سرگی و اینکه می‌خواهد به مردم خدمت کنم را نفهمیدم. البته الان که دارم فکر می‌کنم بد هم نبود، ولی مختصر بود دیگه.

4-در ضمن با این بیانِ درونیاتی که تالستوی از پدر سرگی برای ما انجام داد، داستایفسکی به عنوانِ روان‌شناسِ ادبیاتِ روسیه دیگر چیست!

5- دیگر بیشتر از این هم نمی‌نویسم، اما بدانید و آگاه باشید تالستوی به مزاقِ حضرت همایونی خوش افتاده است :)) 3ونیم ستاره هم در مقام قیاس با مرگ ایوان ایلیچ است، و الا حقش بیشتر از ایناست.
        

          پدر سرگی: داستانی درباره غرور، شکست و کشف حقیقت. 
گاهی آدم‌ها فکر می‌کنند برای رسیدن به معنویت و پاکی، باید از دنیا جدا شوند، سختی بکشند و خودشان را از لذت‌های زندگی محروم کنند. پدر سرگی هم همین فکر را داشت. او در جستجوی تقدس، راه گوشه‌گیری و زهد را انتخاب کرد، اما در نهایت فهمید که بزرگ‌ترین دشمنش نه دنیا، بلکه خود اوست.
سرگئی در تمام زندگی‌اش دنبال چیزی بود که هیچ‌وقت واقعاً نمی‌فهمید، تقدس، برتری، نزدیکی به خدا. اما هر بار که به نظر می‌رسید به آن رسیده، غرورش مانعش می‌شد. او همیشه می‌خواست بالاتر از دیگران باشد، اما نمی‌دانست که تقدس واقعی در فروتنی و عشق به مردم است، نه در انزوا و سختی کشیدن.
در نهایت، او زمانی حقیقت را پیدا کرد که دست از تلاش برای "مقدس شدن" برداشت و فقط انسانی ساده شد. وقتی که بین مردم زندگی کرد، به آن‌ها کمک کرد و فهمید که زندگی واقعی نه در کنج صومعه، بلکه در کنار آدم‌هاست.
پایان داستان، تلخ اما پرمعناست. سرگی دیگر آن شخصیت مغرور و پرمدعا نیست، بلکه فقط یک انسان است. کسی که فهمیده برای نزدیک شدن به خدا یا حقیقت، نیازی به بریدن از دنیا نیست؛ کافی است که با دل و جان کنار آدم‌ها باشی.