به طرز عجیبی وقتی کتاب تمام شد، درگیر کلمه های باقی مانده در ذهنم شدم. و چه هولناک کتابی بود! کتاب را بستم ، سیگاری گرفتم و رفتم لب پنجره ی آشپزخانه، خیره به بیابان تاتارها، که تا بی نهایت ادامه داشت ..
        

          یه نواختی دیوانه کننده ای داره، نه ادبیاتش بلکه اتفاقی که روایت میکنه، و این یه نواختی همونطور که رو شخصیتها تاثیر میزاره رو شما هم تاثیر خواهد گذاشت، ولی لذت خاصی خواهید برد...
        

          «اما دروگو از تیزپایی زمان هیچ نمیدانست. حتی اگر جوانی اش همچون خدایان صدها صدها سال می پایید سهمش از آن به همین ناچیزی می بود. اما او انسان بود و عمری کوتاه و عادی داشت که جز شهابی پرشتاب و بی دوام نبود. نعمتی ناچیز که با تنگ چشمی به او داده شده بود و سالهای آن با انگشت دست شمردنی بود و هنوز چیزی از آن نفهمیده از دست میرفت در دل میگفت وقت بسیار است حال آنکه شنیده بود بعضی به جایی میرسند که آرزوی مرگ می کنند»
        

          اعتراف میکنم که در ابتدا دیدم به این کتاب چیز دیگری بود، در یک گروه کتابخوانی مشغول خواندن کتاب بودند، فایل پی دی اف کتاب و نمایشنامه صوتی به اشتراک گذاشته شده بود و من به دلیل کمبود وقت نمایشنامه را انتخاب کردم و داستان به شدت برایم جذاب شد، اینکه چطور میشه انسان ها رو با اهداف واهی مسخ کرد، پشیمان از اینکه قطعا اتمام نمایشنامه اصل داستان را اسپویل کرده و الان از خواندن متن شیرین و جذاب جا مانده ام، ولی خلاصه یه روز سراغ متن اصلی میرم و تمامش می کنم.
        

          داستان آدم هایی که در پوچی روزگار در انتظار قهرمان شدنند.. نه با مواجهه با زندگی.. بلکه با پاسبانی دادن بر محلی که آبستن حوادث می پندارند..
«چشم پوشی تلخ از لذت های حقیر نقد، به امید کامیابی نامعلوم در آینده ای دور»

پ.ن: عنوان اصلی کتاب «بیابان تارتارها»ست و نه «بیابان تاتارها»، تارتار علاوه بر اینکه لفظ دیگری برای قوم تاتارها محسوب میشود، به لغت تارتاروس در اسطوره های یونان هم اشاره دارد که محل عذاب و مجازات بدکاران است و در اعماق زمین قرار دارد
پ.ن 2: از روی کتاب فیلمی ساخته شده که یکی از تهیه کنندگانش بهمن فرمان آراست، و صحنه های قلعه و بیابان تارتارها هم در ارگ بم فیلمبرداری شده
        

          تا کجا امیدوار موندن؟ 
جووانی دروگو، یه سرباز جوونه که به قلعه‌ای مرزی فرستاده می‌شه. اولش فکر می‌کنه این فقط یه شروع موقته و از اینجا به بعد زندگیش نقطه‌ی آغاز افتخار و رشادتشه. اما قلعه، توی یه بیابان بی‌انتها، بیشتر شبیه یه زندانه تا جای پیشرفت.   
دروگو در ابتدا تلاش می‌کنه از قلعه بره، ولی زمان می‌گذره و یکنواختی اونجا براش عادی می‌شه. انقدر غرق روزمرگی می‌شه که خودش دیگه نمی‌خواد قلعه رو ترک کنه. اون می‌مونه، چون منتظر یه جنگه، یه فرصتی که بتونه توش خودی نشون بده. اما جنگ وقتی می‌رسه که دروگو دیگه توانی براش نداره. 
 این داستان، یه تلنگره؛ چقدر از عمرمون رو پای انتظارهایی می‌ذاریم که آخرش چیزی جز حسرت برامون نی‌مونه؟در آخر اینکه روند کتاب بالا و پایینی خاصی نداره و حتی بعضی جاها ممکنه خسته کننده بشه ولی خوندش خالی از لطف نیست.
        

          ما انسان ها عادت داریم هویت خودمون رو با وابسته کردن اون به شغل، جایگاه، آرزو، هدف و.... تعریف کنیم اگر معنای زندگیمون رو به جای محکمی گره نزنیم عمری میگذره و می‌بینیم اونجایی که باید نیستیم و تو یه حلقه بی انتها داریم درجا میزنیم.
روایت این داستان همین معنا رو میگه به ماها خیلی بالا پایین عجیبی نداره ولی در کل نویسنده یه شاهکار خلق کرده
        

          وقتی هیچ امیدی توی زندگی نداری، شروع میکنی به خلق کردن یه چیزی که به زندگیت معنا بده. هرچیزی که باشه. فقط میخوای یه چیزی باشه. فقط میخوای یه کاری کنی. خلق میکنی. بهش دل میبندی. و بعد امید ازش زاییده میشه. میتونی دوام بیاری. و باز خلق میکنی. اینجوری گذر روزهای عادی و ملالت بار هم آسون تر میشه. 
کسی چه میدونه. شاید خدا یه روز که خیلی ناامید بوده مارو خلق کرده.
        

          (هنوز جوانه!)
کلاماتی که چند بار کوتاه در رمان تکرار شد و به همگی به درستی بودند...
سربازی نوپا به قلعه‌ای فرستاده می‌شود. که برای سال‌های متمادی هیچ رزمایشی ندیده است اما در گذشته میدان فخر و شرافت بوده است. بیش از ده سال خودمت می‌کند، نامزدش، خانواده‌اش و دوستانش هنوز در زادگاه سرباز داستان ما هستند اما خب، سرباز ما هنوز (جوان است.)
کورسویی می‌یاید که شاید حداقل با افتخار عازم شود، نبردی پس از چندین سال آماده درگرفتن می‌شود...
ادامه داستان را خود بخوانید دینو بوتزاتی روزنامه‌نگاری که نویسنده شد و بی‌شک تجربیاتش از جنگ جهانی دوم، هنگام تهیه گزارشات در آفریقا، او را در نوشتن این داستان یاری کرده است.
ترجمه آقای حبیبی هم روان است مانند همیشه...
نویسنده آثار بسیاری دارد، برای علاقه‌مندان به این اثر، خوانش کتاب راز جنگل پیر از ایشان را توصیه می‌کنم.
        

          وقتی تنهایی و کسی برای رازگویی با او نداری، حفظ یقین آسان نیست.درست در همین هنگام بود که دروگو دریافت که انسان‌ها چقدر از هم دورند و با وجود محبتی که ممکن است به هم داشته باشند تا چه اندازه نسبت به هم بیگانه‌اند. پی برد به اینکه اگر انسانی رنج ببرد رنجش از آن خود اوست و هیچ‌کس نیست که بار آن رنج را ولو اندکی از دل او بردارد.دریافت که اگر کسی دردمند باشد،حتی عاشق بی‌قرارش نمی‌تواند از درد او درد بکشد و علت تنهایی انسان همین است.
.
هیچ‌کس تو را قهرمان یا چیزی شبیه به آن نخواهد خواند و درست به همین سبب به هم رساندن همت به زحمتش می‌ارزد.با قدمی استوار،مثل هنگام رژه،راست از این مرز تاریک فراگذر، و اگر بتوانی خندان.هر چه باشد بار وجدانت گران نیست و خدا بخشنده است.به کرمش امیدوار باش!
#بیابان_تاتارها 
#دینو_بوتزاتی 
#ترجمه#سروش_حبیبی
        

          روند داستان خیلی کند و یکنواخت بود پایان غم انگیزی داشت که منو خیلی به فکر فرو برد 😢 
        

          به نام او

🔹️با دینو بوتزاتی از کتاب خوب "معامله پرسود و داستان‌های دیگر" با انتخاب و ترجمه خانم مژده دقیقی آشنا شدم. خانم دقیقی در آن کتاب، داستان "کت جادویی" از بوتزاتی را ترجمه کرده بود که به‌نظرم در بین آن‌همه داستان خواندنی از همه بهتر بود. سال‌ها پیش از آنکه داستان را بخوانم سریال "کت جادویی" را که از همین داستان اقتباس شده بود، دیده بودم و در عالم کودکی جذب آن شده بودم. باری بعد از خواندن داستان به دنبال کتاب دیگری از بوتزاتی گشتم که متاسفانه یکی از مهمترین آثارش یعنی "شصت داستان" را که چاپ تمام بود، نیافتم.

🔸️البته سال‌ها پیش رمانی از بوتزاتی را در کتابخانه داشتم که نخوانده مانده بود، کتابفروش به این بهانه مرا مجاب کرد که کتاب را بخرم که اولین اثر مترجم محبوبم سروش حبیبی است. (البته در آن سال‌ها محبوبم بود الان برخی از ترجمه‌هایش را می‌پسندم و برخی را نه) آن نسخه  از "بیابان تاتارها" را نشر روزنه منتشر کرده بود. سالها نخواندمش تا نشر ماهی هم آن را با ویرایشی جدید منتشر کرد علاوه بر ویرایش حروف‌چینی ماهی بهتر بود، خریدمش و بلافاصله خواندمش.

🔸️"بیابان تاتارها" یکی از درخشان‌ترین رمان‌هایی است که امسال خواندم در واقع جزو بهترین رمان‌هایی است که تا به امروز خوانده‌ام، رمانی عجیب و غریب که کمتر اثری را می‌توانم شبیه او بدانم، رمان داستانِ افسر جوانی به نام جووانی دروگو است که به قلعه‌ای دورافتاده و مرزی برای خدمت فرستاده می‌شود، قلعه‌ای که در مجاورت بیابان تاتارها قرار دارد. جایی که کمتر افسری است که علاقه‌ای به گذران دوران خدمت خود در آن را دارد. جووانی در ابتدا می‌خواهد از این سرنوشت محتوم بگریزد ولی نمی‌تواند. گویی جبر روزگار چنان قوی است که او را پاگیر می‌کند سیر این ماندن، بسیار هنرمندانه ترسیم شده است. بوتزاتی اتمسفری را خلق می‌کند که مخاطبانش هم پابه‌پای افسر جوان دچار ملال زندگی در قلعه می‌شوند و سرآخر هم یک پایان به‌یادماندنی و درخشان را برای جووانی رقم می‌زند. مطمئنا خواننده هیچ‌گاه پایان این رمان را فراموش نخواهد کرد. 

🔸️پیش‌تر هم گفته‌ام که حبیبی به‌مانند محمد قاضی مترجم حرفه‌ای است یعنی حرفه‌اش مترجمی است، نجف دریابندری و ابوالحسن نجفی حرفه‌شان مترجمی نبود، به همین خاطر آثار حبیبی همچون قاضی به دو دسته تقسیم می‌شود خوب و بعضا عالی و متوسط و بعضا ضعیف.
من تا پیش از این "خداحافظ گری کوپر"، "ژرمینال"، "موش‌ها و آدم‌ها"، "طبل حلبی" و "آبلوموف" را جزو بهترین کارهای حبیبی می‌دانستم الان باید "بیابان تاتارها" را هم به این فهرست اضافه کنم، حبیبی به‌خوبی از پس ترجمه نثر شاعرانه بوتزاتی برآمده است. تا پیش از اینکه بخشی از کتاب را به اشتراک بگذارم باید بگویم که در سال هزار و نهصد و هفتاد و شش با اقتباس از این رمان فیلمی با همین نام به کارگردانی والریو زورلینی و تهیه‌کنندگی بهمن فرمان‌آرا ساخته شده که لوکیشن قلعه آن ارگ بم است. من فیلم را ندیده‌ام به‌خاطر دیدن ارگ بمی که دیگر وجود ندارد می‌خواهم فیلم را ببینم البته یک دلیل دیگر هم دارم موسیقی متنش اثر انیو موریکونه بزرگ است.

🔹️و اما بخشی از رمان:
《نزدیک به دو سال گذشت. جووانی دروگو شبی در اتاقش خوابیده بود. بیست و دو ماه گذشته و هیچ خبری نشده بود. او همچنان انتظار می‌کشید، انتظار روزی که زندگی در حقش گذشت خاصی نشان دهد. اما بیست و دو ماه کم نیست. حوادث بسیاری ممکن است در این مدت روی دهد. در بیست و دو ماه ممکن است پیوندهای تازه‌ای پدید آید و کودکانی زاده شوند و زبان باز کنند. بیست و دو ماه کافی است تا در زمینی که جز علف بر آن نمی‌روید عمارتی بلند بنا شود. همین چند ماه کافی استکه زنی زیبا جوانی ببازد و دیگر در کسی هوسی برنینگیزد یا زمینه‌ی بیماری حتی بیماری درازی، آماده شود و (در آن روزها که بیمار، بی‌خبر و آسوده‌خیال، به زندگی خود ادامه می‌دهد رفته‌رفته جسمش را بفرساید. ممکن است بیماری اندکی تسکین یابد و پدتی بیمار را به توهم بهبودی بیندازد، اما بعد با شدتی بیشتر خودی بنماید و شعله‌ی واپسین امید را خاموش کند. این چند ماه حتی آن‌قدر کفایت می‌کند که بیمار بمیرد و به خاک رود و فراموش گردد، که جوانی پدرمرده دیگربار خندان شود و شبی همراه با دختران جوان با لاقیدی به گردش رود و حتی از کنار نرده‌های گورستان نیز گذر کند.
زندگی دروگو اما به‌عکس انگار از سیر خود بازایستاده بود.》
        

          پس زندگی هیچ نبود جز ریشخندی! همه چیز را در یک شرط بندی خودپسندانه به داو گذاشته و باخته بود
        

          از آثار مهم ادبیات ایتالیا که در عین تعریف داستانی جذاب، تن به تفسیرهای گوناگون هم می‌دهد. «بیابان تاتارها» یکی از آن پایان‌های به‌یادماندنی را دارد که تا مدت‌ها ذهنتان را مشغول می‌کند. کتاب در برخی فرازهایش، اثر برجسته‌ی دیگری (مرگ ایوان ایلیچ) را به خاطر می‌آورند. «بیابان تاتارها» تلخ است اما تلخیش آمیخته به نوعی شیرینی است. شیرینی مواجهه با یک اثر درست و درمان که ترجمه‌ی خیلی خوبی دارد.
        

          «بیابان تاتارها» 
قکر می‌کنم این اولین کتابی بود که از ادبیات ایتالیا خوندم!
کتاب عجیبی بود و فکرم رو خیلی درگیر خودش کرد

″امید برای شروع جنگ″ چیزی که با خوندن این کتاب دیگه برات چیز غیرمنطقی‌ای نخواهد بود.

به نظرم اگه یه سرباز یا نظامی بودم بیشتر می‌تونستم کتاب رو درک کنم

یه فیلم هم از این کتاب ساخته شده که فیلمبرداریش تو ارگ بم بوده، خیلی قدیمی‌عه ولی دوست دارم ببینمش💘


پنجاه‌وششمین #کتاب۱۴۰۳
        

          زمانی که در اردیبهشت ۱۴۰۱ رفتم نمایشگاه کتاب  و وقتی رفتم غرفه نشر ماهی و کتابفروش، این کتاب را به من معرفی کرد و من هم به خاطر توضیح جذاب کتابفروش و مهم تر، ترجمه سروش حبیبی، این کتاب را خریدم، به هیچ عنوان فکر نمی‌کردم که با خواندن این اثرِ عجیب و غریب، اینقدر اشک از چشمم جاری شود و از گذران عمر خودم و جووانی دروگو حسرت ها بخورم و این رمان تبدیل به یکی از بهترین آثار زندگی ام شود و یا حتی در سه یا پنج رمان برتری که تا به حال خوانده ام قرار بگیرد ...
نثر اثر و قلم نویسنده باشکوه و شاعرانه و مهیب است و سروش حبیبی به بهترین شکل کار ترجمه را انجام داده است.
این داستان درباره گذران سریع و بی رحم زمان و امیدها و آرزوهای ما انسان هاست ...
پایان اثر بسیار بسیار شاهکار و باشکوه و غافلگیر کننده است و به قول محمدامین اکبری از یاد مخاطب نمی‌رود. اشک، ناخودآگاه روان بود از چشمم ...
چندین جمله نوشتم درباره کتاب و پاک کردم اما با خودم گفتم که بهتر است که فقط به شما که این یادداشت را می‌خوانید و این کتاب بی نظیر را نخوانده‌اید به شدت توصیه کنم که بخوانید و بخوانید و بخوانید و بعد به بقیه هم توصیه کنید که بخوانند و لذتی که بردید را با همه تقسیم کنید.
از آقایان بوتزاتی و حبیبی و کتابفروش نشر ماهی و محمدامین اکبری و محمدرضا معلمی ممنونم که هر کدام به نحوی باعث مواجهه من با این رمان محشر شدند ...
        

          به نظر می رسد تعداد بیشماری از ما ناممان "جووانی دروگو" ست، 
باغبان هایی با امید هایی واهی در لباس افسری جوان، که بذر کوچکی را در دل شوره زاری کاشته ایم و دل خوش کرده ایم به اعجاز عشق و فداکاری و صبر،
و هر روز و هر لحظه از عمر را که در پاسداری از هیچ به پوچی می رسیم، به خود نهیب می زنیم که فردا روز دیگری ست و آینده روشن است و بار دگر روزگار چون شِکر آید ...
ما که نام دیگرمان  "جووانی دروگو " و افسر "اورتیتس" و سرگرد "ماتی " و "کارلو مورل " و ... است، سالهای مدیدی را در دژ" باستیانی" مان، 
از بذر های کاشته در دل شوره زار زندگی پاسبانی می کنیم و آن لحظه که جناب مرگ دست بزرگ و سردش را برشانه ی کالبد فرتوت، بیمار، منتظر و امیدوارمان می گذارد که رفیق دیگر وقت رفتن است ... به حال نزار تمنا می افتیم که حالا نه ... هنوز بذری که عمرم را به پایش ریختم جوانه نزده ... شاید همین فردا ... شاید یک ساعت دیگر ... کمی بیشتر مجالم بده ... آخر مگر میشود دست خالی و تهی ... گوش کن ...ببخش که پیشنهاد تو را رد می کنم ولی ترجیح می دهم همین جا  بمانم ...خواهش می کنم ..."سمئونی " ...راحتم بگذار ...
ولی فرمانده "سمئونی" از قبل گماشته و کالسکه را فراخوانده ، با تحقیر نگاهمان کرده و لبخند موذیانه بر لب، اتاق را ترک می کند و این گونه، فرصت تمام می شود ... 

[ نمی دانم چرا ولی برای من، بیابان تاتارها، در انتظار گودو و دن کیشوت و شاید هم مهمانسرای دو دنیا، می توانند ابواب جمعی یک پادگان باشند]


        

          وه که آدمی چه آرزو‌هایی در سر می‌پروراند!
وه که آدمی چه بی‌اساس انتظاراتی از زندگی دارد!
وه که آدمی چه حقایقی را نمی‌خواهد با چشمانش ببیند!
وه که زندگی چه رویی به آدمی نشان بدهد و چه حسابی از او بکشد!
.
«بیابان تاتار‌ها» کتاب عجیبی است. کسل می‌شوی از خواندن داستان، انگاری نویسنده افیونی را لابه‌لای صفحات کتاب پاشیده باشد، بعد با خودت می‌گویی شاید درست شود، شاید بهتر شود، شاید نتیجه بدهد؛ یک‌باره می‌بینی 230 صفحه خوانده‌ای و درست نشده است، بهتر نشده است، نتیجه نداده است. همان‌طور که برای «جووانی دروگو» هم نه درست شد، نه بهتر شد و نه نتیجه داد!
.
این‌طور که سایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی می‌گوید، ترجمه این اثر در سال 1349 منتشر شده و احتمالاً جز اولین ترجمه‌های سروش حبیبی است. با این اوصاف خرده‌ای نیست اما استفاده بیش از حد از مصادر و حتی «مصدر سازی» در ترجمه‌های سروش حبیبی برایم سؤالم است؟! کلماتی مانند «قلعگیان»، «از‌شهر‌بازگشتگان»، «شادی‌انگیزان» و ...
        

          روزمرگی
شاید روزمرگی قدیمی ترین اعتیاد بشریت باشد. زمانی که دیگر گذر زمان را احساس نکنی، آنقدر در آن غرق شوی که جنون حرکت دیوانه وارش برایت عادت شود و به تدریج خیالاتی واهی، امیدی بی دلیل، رویاهایی دور تبدیل به بهانه‌ای شوند برای ادامه ی این اعتیاد.
بیابان تاتارها داستان انسان هایی بود اسیر روزمرگی، رویاهای واهی، توهم قهرمانی ولی قهرمان واقعی کیست؟
آیا گذراندن ۲۰سال از زندگی به امید جنگ یک حرکت قهرمانانه است؟
از یک زمانی به بعد شاید همین قهرمان شدن هم تنها توجیهی باشد برای تداوم روزمرگی، بهانه‌ای برای گذراندن زندگی بی دغدغه و امتناع از برگشت به پیچش ها و درگیری های زندگی های واقعی و چه کسی میداند که چه زمانی دچار روزمرگی میشود؟