فلسفه. فیلسوف. تفلسف.  

هنوز از خواندن متنی که در آغازش این کلمه‌ها به چشم می‌خورد منصرف نشده‌اید؟ هنوز تلخیِ «دشواری» و «حوصله‌سربری» چسبیده به این کلمات منصرفتان نکرده؟ پس احتمالاً می‌توانید پای برنامه یا کتاب جناب آقای براین مگی بنشینید. لابد دیده‌اید که تا پای این واژه‌ها وسط می‌آید اولین چیزی که به ذهن عمدهٔ خوانندگان خطور می‌کند سختی و دشوارفهمی و دست و پا زدنی عبث است برای کار شاقِ طاقت‌سوزِ «فهمیدن». البته این تصور پر بی‌راه هم نیست. کم نبوده‌اند نیستند فیلسوفان و حتا شارحانِ فلسفه‌ای که برای فهمیدن حرف‌هایشان یک اکیپ مترجم و شارح و مفسر و تحلیلگر لازم است. در همین شبکه‌های اجتماعی که بگردید برمی‌خورید به کسانی که انگار دارند اورادی کوانتومی از سیاره‌هایی دیگر را با در و دیوار و تایم‌لاین مطرح می‌کنند. عده‌ای هم البته همیشه هستند که به‌تأیید برایشان سر تکان بدهند؛ کسانی که اگر یک‌دو خط قابل فهم بنویسند تعجب می‌کنید. تاریخ فلسفه کم از این چهره‌ها ندارد و امروز هم کم نیستند کسانی که واقعاً یا ظاهراً چنین پیچیده به نظر می‌رسند. در این هزارتوی بی‌انتها، کمتر از کم‌اند کتاب‌هایی به فارسی که فیلسوفان دربارهٔ «موضوعات» حرف زده‌اند. و کمتر از کمتر کتاب‌هایی که در آنها فیلسوفان به‌زبانی ساده دربارهٔ موضوعات حرف زده باشند. براین مگی کتاب «مردان اندیشه» را از جهتی در پاسخ به چنین وضعیتی ساخته است. این کتاب حاصل یکی از مشهورترین و موفق‌ترین برنامه‌های یک شبکهٔ تلویزیونی در سراسر قرن بیستم است. زمانی که بی‌بی‌سی جهانی این برنامه را تولید کرد شاید خیال نمی‌کرد که تایمز آن را این‌طور توصیف کند که «در هیچ شبکهٔ تلویزیونی عمومی تا به حال چیزی چنین جدّی و پردامنه وجود نداشته است.» در این کتاب بخشی از مهمترین چهره‌های فلسفهٔ قرن بیستم نشسته‌اند جلوی دوربین دربارهٔ همان موضوعاتی صحبت کرده‌اند که از سرمنشأهای آن «پیچیدگی» به حساب می‌آیند. موضوعاتی دشوار که معمولاً اسباب ترس کتابخوان‌ها و فلسفه‌دوست‌ها بوده است. مگی در مقام مصاحبه‌کننده‌ای کم‌نظیر این فیلسوفان را واداشته است تا با زبانی که لازمهٔ یک برنامهٔ تلویزیونی پربیننده ا‌ست ــ و البته از غنای فلسفی هم کم‌بهره نیست ــ جذاب‌ترین برنامهٔ تلویزیونی تاریخ دربارهٔ فلسفه را به وجود بیاورند. کتاب عیناً پیاده‌شدهٔ آن برنامه‌ها نیست. همین کم‌وبیش تغییراتِ مصاحبه‌ها در این کتاب یک دورهٔ آموزشی‌ست برای همهٔ کسانی که می‌خواهند درس‌گفتار و سخنرانی و مصاحبه را تبدیل به کتاب کنند: همه‌چیز به‌اندازه، سر جای خود، نه کم نه زیاد. فلسفی.
        

          معتقدم که این‌جور کتاب‌های «معرفی» چندان دانشی به آدم اضافه نمی‌کنه. آدم انقدر اطلاعات پیدا نمی‌کنه که بتونه درباره‌ی هیچ‌کدام از موضوع‌های مورد بحث حرف بزنه. با‌این‌حال، خوندن این کتاب‌ها مفیده، از این جهت که نورون‌های مغز را آماده‌ی دریافت اطلاعات می‌کنه (هاه! چقدر باکلاس گفتم!) بنابراین، اگر این کتاب مقدمه‌ی خوندن کتاب‌های دیگه باشه، حتماً مفیده.
درباره‌ی ویتگنشتاین و فلسفه‌ی تحلیلی هم یه چیزهایی حالیم شد.
        

          سرگذشت فلسفه ي برايان مگي، اولين كتاب درست حسابي بود كه درباره ي فلسفه خوندم، و هنوزم فكر ميكنم يكي از بهترين كتابايي بود كه خوندم و ازش ياد گرفتم. مردان انديشه رو ميشه ادامه ي فلاسفه ي بزرگ دونست. به همون شيوه برايان مگي درباره ي فيلسوف ها و فلسفه شون با استادها و كارشناسان مربوط، مصاحبه ميكنه، اما فرقش اينه كه چون توي مردان انديشه با فلسفه ي معاصر سروكار داريم، برايان مگي اغلب مستقيم با خود فيلسوفاني مثل ماركوزه، كوآين، چومسكي و جان سرل صحبت ميكنه كه به نظر من خيلي جذابه. اغلب كتاب به فلسفه ي تحليل زبان مربوطه كه خب من بدم نميومد چون ياد گرفتم كلي ازش، اما كاش به مباحث ديگه اي مثل فلسفه ذهن هم پرداخته شده بود.