جلد چهارم، دوران گذار و گذر است
گذر از صحرا و رسیدن به وطن
تا پیش از این، همه برای صحرا بودند. چه گالان و سولماز چه آق اویلر و آلنی و حتی یموتیان و گوکلانی ها
اما از اینجا بعد از اتحاد صحرا، اندیشه‌ها، اعمال و گفتار سمت سیاسی گری می‌روند. سمت نجات وطن از ظلم پهلوی
        

          همین که میشوراند، انگیزه میدهد و به جلو میخواند کافیست تا از هر عیبی در شخصیت پردازی، روایت، شعاری شدن دیالوگ ها، کمرنگ شدن نقش راوی و ... چشم بپوشیم
کاش از این آثار در ادبیاتمان بیشتر داشتیم و از امثال ابراهیمی بیشتر و بیشتر...
        

          کتاب سوم گذار از دنیای اساطیری قدیم به دنیای منطقی جدید بود و دوستش نداشتم چون همه چیز تقریبا به یک باره به نفع دنیای جدید و شخصیت اصلیش مصادره شد و تنها بازمانده ی جدی دنیای اساطیری قدیم زیر بار سنگین آلنی حکیم، نماد دنیای جدید به شکل باور ناپذیری له شد.
کتاب چهارم اما ازین گذار رها شده بود همه چیز متعلق به دنیای جدید تاریخی بود و در حدود دهه بیست شمسی می گذشت با شخصیت هایی که بعضا به هنگام نگارش کتاب هنوز زنده بودند. ابعاد ناخوشایند و نامعقول شخصیت های دنیای جدید خیلی ارام، نرم و باورپذیرشدند و همین مخاطب را عمیقا همراه کند.
        

          اگر تونسته باشید از جلد۳ عبور کنید، و به این مرحله برسید، از این کتاب هم لذت خواهید برد.
کتاب چهارم، سبک و گذراست. سنگین نیست؛ نه حجمی نه مفهومی‌.
و البته از این جلد بصورت جدی داستان سیاسی میشه و با سیاست گره خورده.
        

          آیا داستان در این جلد افول کرد؟ نه. اتفاقاً سیر خیلی خوبی را دارد پیش می‌برد. حلقه‌های زنجیره از گالان تا آلنی، خیلی خوب به هم وصل شده اند. ماجرا دارد به عصر معاصرمان میرسد و این تقریباً یک معجزه در ادبیات فارسی است. ولی به چند دلیل، به جای چهار و پنج، سه و نیم ستاره را کافی می‌دانم:

1- دیالوگ ها آنقدر که در جلدهای پیش حیرت انگیز بودند، در این جلد نبودند. لااقل در این صفحات آخر.
2- قلیچ زیادی مبهم است. آلنی این طور مریدش شده ولی ما جز اسب سواری ماهرانه و تک و توک رفتارهای پخته و عاقلانه جزئیات بیشتری از زندگی اش دریافت نمیکنیم.
3- نمیدانم. اصلا چرا از من دلیل میخواهید؟ نمیدانم والا. من سه جلد قبل را بیشتر دوست داشتم. همین. نمی‌دانم تأثیر وقفه ده روزه ای بود که در وسط خواندن این جلد افتاد یا چیز دیگر. خاطرم هست که اوایل جلد را خیلی دوست داشتم ولی آخرهایش به اندازه ی جلدهای پیش من را نگرفت. همین.
        

          این کتاب رو نویسنده بعد از چند سال و به درخواست حضرت آقای خامنه ای در نمایشگاه کتاب، نوشت و مجدد دست به کار شد برای ادامه ‌ی داستان.
به همین خاطر ابتدای این کتاب یک تقدیمی خیلی زیبا داره که البته بدون نام هست ولی اساتیدی که متبهر در آثار نادر ابراهیمی بودن، میگفتن نادر این کتاب رو به حضرت آقا تقدیم کرده.

پیشکش به بزرگی که به درستی، خلوص و بزرگی باورش کرده‌ام؛
به مردی که مرا به نوشتن الباقی آتش بدون دود واداشت.
نامش برای این خاک، مبارک باد
و برای همه‌ی عاشقان وطن
و ای کاش 
زمانی برسد
که او‌، همچنان، باشد
و دیگر، درد نباشد ، و ایرانیِ دردمند هم.

ابتدای این کتاب نویسنده یک کار خیلی خوب کرده. خلاصه ای از ۳ جلد اول به همراه شناسه‌ی شخصیت‌ها (اسم اشخاص مهم کتاب همراه با نسبت‌های خانوادگی و دوستی) رو نوشته که کمک بزرگی برای مرور و مرتب شدن ذهن می‌کنه.

توی این کتاب مبارزات سیاسی ترکمن ها علیه رضاخان و رژیم پهلوی شروع میشه و چندتا شخصی خوب و جذاب هم وارد داستان میشن.
مثل کلا قلیچ بلغای و آمان جان آبایی و ...

همچنان عشق بیداد می‌کنه در خلال این کتاب هم
و گاهی لحن جذاب و طنز نویسنده خیلی به دل میشینه

بحثهای معرفتی و عقیدتی هم در خلال گفتگوهای آلنی و ملا قلیچ میاد که واقعا نغز و جذاب و به جاست.
        

          
جلد ۳ رو اقای ابراهیمی سال ۶۱ منتشر کرده و این رو سال ۷۱ (یعنی چاپ اولش ۷۱ هست)
جلد ۱ و ۲ هم قبل انقلاب نوشته شده. تو دهه ۵۰
تو موخره جلد ۳ یه توضیح مبسوطی میده که طرح ادامه کتاب رو هم نوشته و بزودی منتشر میشه و ....

کشش خوبی داره داستان. و البته زمان انتشار هم، تاثیر گذاشته بنظرم

سیر داستان میره به سمت مبارزه.
خوندنی ست
        

          بسم الله

یادم نیست چند سال پیش آتش بدون دود را خواندم. شاید هشت یا نه سال پیش بود. اولین مواجهه ام با آتش بدون دود در کتاب ابوالمشاغل بود.
ابن مشغله و ابوالمشاغل روایت زندگی پاک و پر از دغدغه مردی است که بیش از سی شغل عوض می‌کند تا نان حلال برای زن و بچه‌اش ببرد.
در گوشه‌ای از کتاب ابوالمشاغل، نادر ابراهیمی شرحی از پشت صحنه سریال آتش بدون دود را می‌نویسد. با همان روایت، عاشق آزادگی و مردانگی این مرد شدم. بعد از این دو کتاب، آتش بدون دود را آغاز کردم.

روایت چند نسل از افرادی که در ترکمن صحرا زندگی می‌کنند و سبک زندگی خاصی دارند. داستان مربوط به قبل انقلاب است و مشکلاتی که آن‌ها درگیرش هستند. اما در این میان شخصیت مهمی که داستان بیشتر حول او می‌گردد، آنلی است که از نسل گالان اوجا است، او بزرگ می‌شود و برای درس به خارج محدوده زندگی اش و سپس خارج از کشور می‌رود اما برمی‌گردد و حالا که پزشکی شده است، آمده تا اهالی ترکمن صحرا را از مشکلات نجات دهد. اولین کار او مقابله با عقاید خرافی مردم است. او آن‌ها را درمان می‌کند، اما آن‌ها اعتقاد دارند درخت مقدس است که آن‌ها را شفا می‌دهد. مبارزه با این خرافات و عادات اشتباه او را دچار دردسر می‌کند اما همچنان مبارزه می‌کند تا روزی که مردم می‌فهمند، حق با اوست.
انقلاب می‌شود و او دیدگاه های کمونیستی دارد اما این دیدگاه‌ها مانع از گرایشش به انقلاب نمی‌شود. او این‌بار در قالب فردی مخالف حکومت و دوست دار مردم ظاهر می‌شود و تا پایان یک مبارز واقعی باقی می‌ماند. مبارزی که هر روز در یک لباس و قامت به مردمش کمک کرده است.

نادر ابراهیمی حقیقتا شخصیتی است که برهه های بسیاری از زندگی ام را مدیونش هستم. او مرا با دنیای خیال‌انگیز و جذابی آشنا کرد، که هرگز احساس نمی‌کنم کسی به اندازه او چنین لطفی در حقم کرده باشد.

بعد از خواندن کتاب، بسیار بسیار پیگیر پیدا کردن و دیدن سریال آتش بدون دود بودم اما شوربختانه پیدا نشد. اما صاحب این کتاب و سریال برای همیشه در نظرم ماند و پس از آن هرچه از او پیدا کردم خواندم و لذت بردم.

در ابتدای جلد چهارم کتاب، نادر ابراهیمی مقدمه‌ای می‌نویسد که حقیقتا برایم اعجاب آور است.
«پیشکش به بزرگی که به درستی، خلوص و بزرگی باورش کرده‌ام؛ به مردی که مرا به نوشتن الباقی آتش بدون دود وا داشت. نامش برای این خاک، مبارک باد. و برای همه عاشقان وطن! ای کاش زمانی برسد که او، همچنان، باشد و دیگر، درد نباشد، و ایرانیِ دردمند هم.»
و آن بزرگ کسی نیست جز آیت الله سید علی خامنه‌ای.
کسی که بزرگ حامی هنر این سرزمین است.
        

          این کتاب بر خلاف سه جلد اولش اصلا خوب نبود و نا امیدم کرد یه جورایی شعارزده و با متن های طولانی بود که خوشم نیومد

بین دو و سه ستاره موندم چه امتیازی بهش بدم ولی از نظر من همون 2 و نیمه
        

          در این جلد آلنی طبیب (نوه گالان افسانه ای) به عنوان یک انسان با اخلاق بی خدا مهم ترین شخصیت داستان است و نادر با قرار دادن قلیچ بلغای که یک روحانی روشن ضمیر ولی رک است میخواهد یک مسئله مهم را بررسی کند: معنویت غیر دینی! نسبتا خوب حلاجی کرده این مسئله را و موقعیت آلنی بی شباهت به موقعیت پزشک رمان طاعون کامو نیست با این تفاوت که اینجا پزشک و روحانی که هر دو مدعی خدمت به انسان هستند سر جدل ندارند. فراز انتهای رمان که قلیچ میخواهد آلنی را به عرفان بخواند هم قابل توجه است و آلنی هم جوابی برای دعوت قلیچ ندارد چون قلیچ درباره مشکل جامعه حرف نمیزند، درباره مشکل درونی همه مصلحان اجتماعی حرف میزند. 
کلا این جلد از رمان دنبال حل کردن مشکل چگونگی مبارزه و حفظ اخلاق است و یاشا نمونه مبارز بی ترمز است که از معلم خودش آلنی میبرد و در تهران جز نفرت نمی بیند. تهران آینه ای برای خود اوست. ولی آلنی و همسرش برای خدمت به مردم صحرا حاضر میشوند به پایتخت بیایند و آزمون طب بدهند. نویسنده آن بخش از مدرنیزم که واضح تر در خدمت انسان است را میگیرد و به بقیه اش با بدبینی و تسخر نگاه میکند. از جمله بخشهای درخشان مربوط به ماجراهای خنده دار ثبت شناسنامه برای مردم صحرانشین ترکمن:

"عاقبت، ثبت احوال، به صحرای ترکمن هم رسید. اعلامیه دادند که همه باید نام و نام خانوادگی داشته باشند، همه باید سجل احوال داشته باشند. بعد از این، هرکس که سجل احوال - که نشان میدهد صاحب آن کیست، اهل کجاست، پدرش کیست، مادرش کیست - نداشته باشد، از نظر دولت، آدم حساب نمی شود. از نظر دولت، اصلا وجود ندارد. بنابراین، اگر این آدم با دولت حرفی داشته باشد، نمی تواند حرفش را بزند. آدمیزاد کسی ست که سجل احوال داشته باشد."
        

          در یک جمله می توان گفت که قلم نادر ابراهیمی در این داستان بلند اگر بی نظیر نباشد کم نظیر است. او هم قصه گوی فوق العاده ای ست، هم جهان بینی و فلسفه ی محکمی دارد و هم در انتقال پیام و فکر و اندیشه خود به مخاطب بسیار موفق...
        

          ستاره دادن به آتش بدون دود‌ها برام نشدنیه،
توان مقایسه و نقد رو ازم می‌گیره
هرچقدر هم ضعف داستان نویسی داشته باشه، قدرتمنده.
شخصیت‌هاش می‌گیرن آدم رو...
با همه اون سخنرانی‌های طولانی‌ای که دارن و آرمان‌گرایی‌هاشون، عاشق، جنگجو، مملو از نفرت، سخت، ساده، تنها، عمیق...هرکدام صفت‌های نادرگونه‌ای دارن :)
و این کتاب چهارم، قدرت شخصیت‌ها بیشتر بود و فراز و نشیب بیشتر و احساسات عمیق‌تر و ریتم داستان به قاعده‌ی خوب‌
        

          عشق در لحظه پدید می‌آید دوست داشتن در امتداد!
        

          یکی از آن هزار دلیلی که قلم نادر ابراهیمی را ستایش می‌کنم، این است که او مبارزه را عرصه‌ای مردانه نمی‌بیند و به سر زنان برای ورود به میدان جهاد منت نمی‌گذارد و در قلمش زوجیت را می‌توان دید. نادر ابراهیمی خانواده را، زن را و مرد را سیاسی  ترسیم می‌کند و نظام خانواده در قلم او خرجِ تقویت میدان مبارزه می‌شود، شخصیت‌هایش هر کدام نقش خود را دارند و اثر گذارند، زنان داستانش اگر لازم باشد تفنگ به دست می‌گیرند و به جامعه قوت می‌دهند و نادر ابراهیمی این واقعه را آنقدر معمولی روایت می‌کند که انگار اتفاقی متداول است نه خرق عادت، که واقعا هم حق با اوست و این تصویر همان چیزی است که باید باشد و در نهایت او  شعار نمی‌دهد و انسان را می‌شناسد، قلمش تظاهر ندارد، خالصانه  می‌نویسد و هویت دارد؛ شاید بتوان گفت مجموع این‌ها نادرابرهیمی را بی‌نظیر کرده.
        

          این کتاب زنده بود.
به مانند آنکه نادرابراهیمی در زمان ما، در نیمه‌ی دوم سال ۱۴۰۱ برای ما، برای جوانان، برای یاشارها نوشته بود...
برای ما یاشارهایی که وجودمان سرشار از درد و خشم و نفرت از ظالم شده، انرژی و توان هست ولی راه بسیار گم است برایمان... برای یاشارهایی که نه توان دیدن و دم برنیاوردن دارند و نه راهنمایی آگاه، عادل، "متعادل"، دلسوز و موثر...
امروز در مهر ۱۴۰۱ در ایران متشنج‌م، ایرانِ خالی از قلیچ بلغای‌های مردمی، این کتاب به پایان رسید.
        

          "دوران گذار"
چه خوب المان ها سر جاشون بود تا دوران اساطیری رو رد کنیم و به بطن تاریخ قبل انقلاب برویم. جهت گیری ها و سو گیری ها بسیار خوب 👌🏻 موضوع انگار برام چندین برابر جذاب شده😍 بی صبرانه منتظر جلد پنجم👊

پ.ن: هنوز با آلنی آق‌اویلر و بیشتر از او با یاشار مشکل عقیده‌ای دارم😆😉

پ.ن: بعضی جاها برام خسته کننده بود، که دلیلشو  می چسبونم به دوران گذرا و طبیعی بودن این قضیه 
        

          بخشی از زندگیِ واقعیِ امروز و مکالماتِ ما:
اگر قرار بود فقط یه کتاب رو حق داشته باشی که تا آخر عمرت بخونی، چی بود؟!
+معلومه! آتش بدونِ دود:)
        

          انقدر سه جلد اول فوق العاده بودن توقع آدمو به عرش میبردن آدم دیگه با یه کتاب خیلی خوب قانع نمیشه.
جلد چهارم عالی نبود ولی خیلی خوب بود. 
شاید یه علت اینکه کمتر به دل میشینه اینه که از صحرا و فضای اسطوره ای افسانه ایش دور میشیم و به شهر و سیاست و کثافت نزدیک میشیم.
امیدوارم توی جلدهای آینده به اصل آتش بدون دود و دل صحرا برگردیم.
        

          چقدر یهو همه‌چی تغییر کرده.
دقیقا همون تغییری که بین بخش اساطیری و بخش تاریخی شاهنامه بود اینجا هم دیده می شد
        

          در این جلد داستان وارد شخصیت آلنی می‌شود و سیر تکامل و رشد و حرکت این شخصیت رو به تماشا می‌نشینیم.