کریم خان زند (حدود 1113ـ1193ق.) که به وکیل و وکیل الرعایا معروف است دوران جوانی را در اردوهای جنگ به سختی گذراند و بعد از قتل نادرشاه افشار در سال 1160ق قبیلۀ  زند را از حدود درگز و ابیورد به حدود ملایر آورد و آن جا، در حدود قلعۀ  پری، قدرت و نفوذی به دست آورد، چندان که ابراهیم شاه افشار برای او خلعت فرستاد و امنیت آن حدود را به وی واگذاشت. چندی بعد، کریم خان به کمک علیمردان خان بختیاری اصفهان را از ابوالفتح خان گرفت و سلطنت آن را به شاه اسماعیل سوم صفوی واگذار کرد، اما به سبب قتل ابوالفتح خان بدست علیمردان خان، بین آن ها اختلاف پدید آمد و او علیمردان خان را شکست داد . کریم خان سایر مخالفان و رقبای خود را نیز دفع کرد و در شیراز به سلطنت رسید. نقد و بررسی تاریخ سلسلۀ  زندیه، به خصوص دوران حاکمیت کریم خان زند بر ایران آشفتۀ  پس از قتل نادرشاه، به چند دلیل اهمیت دارد. نخست آن که طول مدت این سلسله نسبت به سلسله های قبل و بعد از خود «به جز افشاریه ـ بسیار کوتاه و کم تر از چهل است، دوم آن که ایران در دورۀ  حاکمیت کریم خان، پس از تحمّل فشارهای سخت و طاقت فرسای اقتصادی و سیاسی در زمان نادرشاه، به دوران نسبتاً آسوده و آرمی دست یافت و سوم آن که سیاست کشورداری کریم خان زند به گونه ای بود که به رغم دست یابی به قدرت و جلوس بر مسند حاکمیت کشور پهناور ایران نه تنها صفات حسنه و برجستۀ  خود را در ارتباط با مردم و بهبود حال آنان تغییر ندارد،  بلکه حتی می توان دریافت که نسبت به گذشتۀ  خود با مردم ولایت مختلف مهربا ن تر هم شده بود.