بعضی چیزها را نمی‌شود گفت. بعضی چیزها را احساس می‌کنید. رگ و پی شما را می‌تراشد، دل شما را آب می‌کند، اما وقتی می‌خواهید بیان کنید
می‌بینید که بی‌رنگ و جلاست. مانند تابلوئیست که شاگردی از روی کار استاد ساخته باشد.
عینا همان تابلوست. اما آن روح، آن چیزی که دل شما را می‌فشارد، در آن نیست.
        

          به نام او

🔹️«چشمهایش» را مدتها بود که می‌خواستم بخوانم مانند بسیاری از آثار مهم ادبیات داستانی ایرانی که نخوانده‌ام و در کتابخانه انتظار مرا می‌کشند؛ بیشترِ چشمهایش را هم نخواندم بلکه شنیدم، نسخه صوتی‌اش را با صدای آرمان سلطان‌زاده در سفر برون‌شهریی که داشتم، شنیدم. پیش از هرچیزی باید بگویم که این گوینده معروف و پرطرفدار متاسفانه کارنابلد است و ای‌کاش تعداد افراد خبره در این حوزه زیاد شوند تا بتوانند داستان را با لحنی درست و با زیر و بمی به‌جا  به مخاطب منتقل کنند.

🔸️«چشمهایش» مهمترین اثر بزرگ علوی نویسنده جریان‌ساز و یکی از چند تن افرادی که داستان نوین فارسی را پایه‌گذاری کردند، در سال هزار و سیصد و سی و یک نوشته شده است، علوی دو سال بعد، پس از کودتای بیست و هشت مرداد برای همیشه از ایران رفت و کتابهایش نیز تا سالها در ایران اجازه انتشار نداشت ولی خب او و داستانهایش بالاخص «چشمهایش» تاثیر خود را بر نویسندگان بعدی گذاشتند.

🔸️اگر بخواهیم با دید امروزی به این رمان نگاه کنیم، مشکلات و خللی را می‌توانیم بر آن برشمریم مثلا شخصیت‌پردازیهای ناپخته یا تمهیدات بیش از اندازه نویسنده در نسبت با بن‌مایه ضعیف و کم‌رمق آن. مثلا در مورد شخصیت‌پردازی، شخصیت اصلی داستان، استاد ماکان در بخش اول و از زبان راوی اول هنرمندی بزرگ، گوشه‌گیر و تا حدودی مرموز معرفی می‌شود و در بخش دوم و از زبان راوی اصلی فردی مبارز و تاثیرگذار در ابعادی وسیع، علوی هیچ تلاشی برای توجیه این تناقض نکرده است و از جهتی دیگر او مقدمه‌چینی پروپیمانی دارد ولی آنچه به‌عنوان داستان اصلی مطرح می‌کند توقعات را برآورده نمی‌کند.

🔹️به هر رو اگر این رمان را در موقعیت تاریخی آن ببینیم با رمان موفقی روبرو خواهیم بود که در قیاس با دیگر آثاری که از نویسندگان هم‌عصر او در دست است، هم زبان شسته‌رفته و سالمی دارد و هم ساختار روایی منسجم‌تری، واقعیت امر در صفحات پایانی به اینکه هم‌وطن بزرگ علوی هستم بر خود بالیدم، بر خود بالیدم که تاریخ معاصر نویسندگانی چون او را به خود دیده که وظیفه‌ای جز اعتلای فرهنگ ایرانی و زبان فارسی برای خود قائل نبودند و با وجود ناملایمات و سختی‌های فراوان از جمله تحمل زندگی در غربت دست از تلاش نکشیدند. خدا جزای خیر به ایشان دهد.
        

          نه به اندازه ای که بهش ۴ یا ۵ ستاره بدم ولی دوستش داشتم...
فضا و حال و هوای داستان قشنگ بود ولی بعضی جاهاش خسته کننده میشد و شاید اگه حجم کتاب از اینی که هست(۲۷۰صفحه) بیشتر میشد، ناتموم میموند.
من داستانش رو دوست داشتم شاید اگه بیشتر تو دلِ داستان اصلی میرفت و کمتر به حاشیه ها میپرداخت برای من شیرین تر می‌بود.
در مجموع من میگم نه به اندازه ای که بعضی‌ها میگن شاهکاره و نه به اندازه ای که خیلی‌ها ازش انتقاد میکنن کتاب بدیه.
        

          تصور دیگه‌ای از قلم بزرگ علوی داشتم. وقتی خوندم و کتاب کوچک تمام شد، تو گویی من و برداشتن و انداختن تو آب جوش، بعد بلافاصله روی سرم آب یخ ریختن... خیلی واضحه، ترک برداشتم... مدت‌ها در افق خیره و مبهوت بودم. 
مگه میشه انقدر شخصیت‌های ۱داستان دم دستی باشن؟ بدتر از اون، روایت ۱داستان انقدر خام باشه؟ اصلا داستانی نبود تا بخواد روایت بشه... بعد تا این حد اسم کتاب بزرگ و پر طمطراق باشه؟!
وقتی میخوندم یاد سودای نویسندگیم و خرده قلم‌زنی‌های ایام نوجوانیم افتادم...
        

          اگر اهل مطالعه باشید امکان نداره که تعریف این کتاب رو نشنیده باشید و حداقل یک بار به شما پیشنهاد نداده باشند که این کتاب رو بخونید؛ شروع کتاب(به عبارتی ایجاده گره داستان ) از نظر من غلوآمیز بود طوری که واقعا این گره های داستانی من رو ترغیب نمیکرد که ادامه داستان رو بخونم اما از زمانی که زنی که چشم های او رو نقاشی کرده بودند وارد داستان میشه جذابیت داستان بیشتر میشه چراکه بزرگ علوی به خوبی تاروپود وجودی و روان یک زن رو که به ابتذال کشیده شده وتلاش می کنه که از اون ابتذال خودش رو بیرون بکشه رو به خوبی نشون داده(باتوجه به اینکه علوی خودش یک مرده!) و حتی اینقدر این ارتعاشات روحی فرنگیس(شخصیت زن اصلی داستان) به خوبی و درستی بیان شده که من هم گاهی حس همزاد پنداری میکردم...
اگرکتاب رو بخونید کاملا متوجه می شوید که فعالیت های سیاسی داستان در سایه ی عشق فرنگیس به ماکان در حال انجام شدنه و بیشتر باید انتظار یک رمان عاشقانه ای داشت که به اقتضا اون دوره درگیر فعالیت های سیاسی شده و خب به طبع مبارزه هایی  رو هم شرح میده.
ور در کل من میتونم صفت خوب رو به این رمان اطلاق کنم و بهتون پیشنهاد میدم این رمان روان رو حتما مطالعه کنید.
        

          برای منی که رمان و نمایشنامه های ایرانی خیلی کم میخونم ، جذاب و خوندنی بود... تعلیق کتاب رو دوست داشتم و آدم رو وادار می‌کرد که مثل کاراکتر اصلی به دنبال جواب باشم.
کتاب خیلی خوب میتونه مسئله شخصیت اصلی رو تبدیل به مسئله مخاطب کنه.
        

          نسبتا خوب بود. ولی نقدهایی هم به آن دارم. عاشقانه ای سیاسی در بستر تاریخ و با محوریت زنی که نقاشی معروف چهرهو به خصوص چشم هایش را نقاشی کرده و حالا یک نفر دارد دنبال صاحب این چشمها می گردد.
        

          یک اثر فاخر و درخشان
        

          گوش دادن نسخه ی صوتی آن در اپلیکیشن فیدیبو دو برابر به جذابیت این رمان افزود، یک عاشقانه ی واقع گرا در بین عشق های فانتزی و رمانتیک ، میتونه همیشه در ذهن آدم ها ثبت بشه . نگاه بزرگ علوی به عشق نگاه ارزشمند و قابل گفتگویی هست .
        

          واقعیت انتظار داشتم خیلی قلم فوق‌العاده تری باشه، حداقل به اندازه‌ی تعریف هایی که شنیدم اما اینطور نبود.
قشنگ بود ولی نه به اندازه‌ای که ازش تعریف شده بود.
        

          کتاب چشم هایش ، یکی از معروف ترین آثار بزرگ علوی است. داستان این کتاب از آن جا آغاز می‌شود که شخصیت اصلی به دنبال جستجوی چشم هایی آشنا است. چشم‌هایی که در یک تابلو خود را به او نشان داده و او را شیفته ی خود کرده اند. شخصیت مهم  این کتاب، استاد و نقاش بزرگی به نام ماکان است که در فضای خفقان آور تهران سال 1317 زندگی می‌کند و به چاپ و انتشار اعلامیه‌هایی ضد حکومت پهلوی اقدام کرده است. این کتاب، در راستای ارائه یک داستان عاشقانه، تصویری از استبداد و دیکتاتوری سال های حکومت رضا پهلوی را روایت می‌کند. داستان اصلی این نقاش، داستان زنی است که عاشق و دل باخته ی او خود شده است. این زن، برای بدست آوردن معشوق خود دست به هر کاری می‌زند و خود را نیز فدای استاد می‌کند. با این حال، استاد او هرگز متوجه فداکاری های او نمی‌شود. این زن، در حالی که خانواده ی او، از بزرگان سیاست و افراد دستگاه حکومت پهلوی هستند،  در قبال حمایت و آزادی استاد معترض خود، زندگی اش را فدا می‌کند و با مردی دیگر ازدواج می‌کند. با این حال، استاد نقاشی نیز به زن علاقمند است اما به دلیل موقعیت خود، از زن فاصله می‌گیرد تا به او آسیبی وارد نشود.
راوی داستان، ناظم یک مدرسه و مسئول نمایشگاه آثار استاد ماکان است که دریافته در پشت چشم‌هایی که استاد نقاشی کرده است، رازی نهفته. در نتیجه این شخص، تلاش می‌کند تا زنی را که چشم هایش نقاشی شده پیدا کند و از این راز سر دربیاورد. 
بنظر می‌رسد، داستانی که بزرگ علوی روایت کرده، داستان زنانی است که برای رهایی از استبداد، تلاش کردند و گاها خود را فدای انقلابیون و معترضین کردند. با این حال، هرگز کار آن ها دیده نشد و صدایشان نیز به گوش کسی نرسید.

        

          بار دوم بود که خوندمش. و باز هم همون امتیاز ۴ رو بهش میدم.
ایده ی کتاب محشره
یک جاهایی دلت نمیخواد زمین بذاریش
اما حدودا یک چهارم اول کتاب اضافه ست
کلا میشد طور دیگه ای پیاده سازی بشه
یک امتیاز بزرگ این کتاب اینه که با وجود درونمایه ی سیاسی فوق العاده قویش، عشق فدای سیاست نشده
یعنی نویسنده تونسته تعادل برقرار کنه
که خوشمان آمد
        

          بزرگ علوی یکی از سردمداران داستان سیاسی در ایران است. مبارزان و زندانیان سیاسی شخصیت‌های اصلی بسیاری از داستان‌های او هستند. در ضمن علاقه‌مندان به داستان‌های ایرانی مبتنی بر تعلیق و معما و جست‌وجو می‌توانند رگه‌هایی از این عناصر را در برخی آثار او، از جمله رمان چشم‌هایش که معروف‌ترین اثر داستان علوی است، پیدا کنند. چشم‌هایش و چمدان را نشر نگاه منتشر کرده است. 


ماه‌نامه‌ی شهر کتاب، شماره‌ی هشتم، سال ۱۳۹۵.
        

          وای! عالی بود.
داستان، شخصیت‌ها، موضوع! همه‌چیز.
توصیه می‌کنم کتاب صوتی‌اش را هم بخرید و گوش دهید. بسیار خوب است.
        

          ادبیات ایران، نویسنده های بزرگِ ایرانی، همون چیزیه که من می تونم تمام وقتم رو اختصاص بدم بهشون.

چقدر حیف که خیلی کم ازشون خوندم.
        

          Way too overrated.
        

          این کتاب بیش از حد بزرگ شده. البته ک خوبه ولی عالی نه
        

          بیش از تصورم از کتاب لذت بردم.البته یک کتاب عاشقانه است تا یک کتاب سیاسی یا... نثر روان و گیرا و جذاب، داستان پر کشش بود و با وجود عاشقانه بودن عاری از حواشی مثلا عاشقانه مبتذل و پیش پا افتاده بود.موارد رمانتیک اش به حد لازم بود،  نه بیش از حد که باعث دلزدگی بشه.
ولی نقطه قوتش، این بود که یک نویسنده مرد، نسبتا خیلی خوب تونسته بود فضای عاشقانه یک زن رو توصیف کنه، احساسات یک زن، انزجارها و رغبتهاش، شدیدا ملموس بود.مطمئنم اگر اسم نویسنده رو نمی دونستم فکر می کردم اثر یک زن هست. ارزش خوندن رو داشت.شدیدا لذت بردم و همذات پنداری کردم.
در انتهای کتاب نوشته ای از بزرگ علوی و حسرتش از دور شدن از مسیر نویسندگی اش بود. راستش منم حسرت خوردم که ای کاش بیشتر برای نوشتن وقت و هزینه میکردند.مشتاق شدم آثار دیگه ای از ایشون رو بخونم.
پ ن : جنس حسرتشون برام آشناست...
        

          داستان فوق العاده جذابی داشت و نثری روان و گیرا همراه با فضاسازی خوب.

شخصیت نقاش برایم فوق العاده جذاب و آشنا بود و همینطور شخصیت زن اصلی! در کل حس معمایی که به صورت خطی در داستان حس میشد کشش زیادی را برای خواندن ادامه داستان برای مخاطب ایجاد میکرد.

«چشمهایش» را از طاقچه دریافت کنید
https://taaghche.com/book/5992
        

          اولین چیزی که خیلی به چشم می خوره، توصيف‌های دوران حكومت رضا سان هست. استبداد، خفقان، فساد در ارکان دولتی، چاپلوسی در باد، اعتراف‌گیری‌های اجباری و ... از کلمه‌هایی هستن که هنگام خوندن کتاب توی ذهن نقش میبنده. حتی میشه گفت در طول خوندن کتاب، یک ویژگی مثبت و کارآمد درباره‌ی حکومت این دوزه به چشم نمی‌خوره.

به نظر میاد هفت سال زندان سیاسی بودن در دوره پهلوی، اثر خودش رو در نگارش این کتاب گذاشته و انگار نویسنده خشم و عصبانیت خودش رو نسبت به رضا شاه در سیر داستان آورده. روی بخش سیاسی و اجتماعی داستان، از این جهت نمیشه چندان حساب کرد.

البته با توجه به اینکه این کتاب در سال ۱۳۳۱ نوشته و نسبت به زمان نگارش کتاب و بیان و اشاره واضح به این قبیل مسائل، ارزش کتاب رو در دوره‌ی خودش تا حدی بالا می‌بره‌. اما نویسنده تو سیاه جلوه دادن این دوره، کمی هم زیاده‌روی کرده.

و اما بخش رمانتیک داستان. لایه‌ای از شک و ابهام روی کل ماجرا رو گرفته بود. هدف استاد چی بود؟ اصلا تکلیفش از این بابت مشخص بود یا نه؟ آدمی خودخواه بود یا صرفا از بروز احساساتش واهمه داشت یا خودش رو نمی‌خواست درگیر کنه؟ یا شاید هم فقط هدف سواستفاده در راستای اهداف سیاسی خودش بود.
بخش رمانتیک داستان برای من خیلی آبکی و مهمتر از همه بدون پایه و اساس به چشم میومد. از غرض‌ورزی‌های بخش سیاسی راضی نبودم، اما بخش رمانتیک هم چندان چنگی به دل نمی‌زد.
عشق و دلبستگی بدون شناخت؟ تبدیل بی‌احترامی و نادیده گرفته شدن به علاقه پس از گذشت سال‌ها، بدون اینکه برخوردی و صحبتی این وسط افتاده باشه؟

در کل انتظارم از این کتاب انتظار دیگه‌ای بود. به چند دلیل: وقتی اسم بزرگ علوی میاد، اسم این کتاب هم حتما به دنبالش میاد، با خودم فکر می‌کردم لابد این معروفیت دلیلی باید داشته باشه. از طرفی کتابی که دست من بود چاپ پنجاهم نشر نگاه بود و همین انتظار من رو می‌برد (البته شاید بقیه هم به دام‌هایی که من افتادم افتاده باشن). کتاب چمدان رو که مجموعه داستانی از بزرگ علوی بود رو خونده بودم و جزو کتاب‌های نسبتا خوب برام تلقی می‌شد (گرچه الان باید مجدد نگاهی به این کتاب بیندازم و ببینم هنوز هم نظرم همون نظر سابق هست یا نه.)

در آخر باید بگم تجربه‌ی این کتاب تجربه‌ی خوبی نبود اما چند جمله از کتاب بود که توجه من رو کمی جلب کرد:

- گاهی آدم نادانسته دنبال چیزی می‌رود، وقتی آن را پیدا نمی‌کند، اصلا خود را گم شده احساس می‌کند.

- از هنر گفتگو به میان آوردم. مفصل برایش شرح دادم که دوست‌دار هنر از خود هنرمند بیشتر لذت می‌برد. مسلماً هر هنرمندی از کار خودش حتی اگر شاهکار هم باشد ناراضی است. همیشه می‌خواهد بهتر و زیباتر از آنچه که خلق کرده بسازد. همیشه می‌تواند عیوب آن را ببیند. هنرمند بهترین منقد آثارش است، اما تماشاچی غرق لذت می‌شود. اغلب مردم نواقص را آسان ادراک نمی‌کنند، فقط زیبایی‌های آن را می‌بینند.

- با عصبانیت گفت: «ای خانم، مردم؟ مردم کی‌اند؟ خر اینها Mentalitéشان اینجور است. از این بهتر چیزی نمی‌فهمند. مثل
اینکه قورباغه را از لجنزار بیاورید توی پر قو بخوابانید. قورباغه توی لجن خوش است.

- درباره گذشته قضاوت کردن کار آسانیست. اما وقتی خودتان در جریان طوفان می‌افتید و سیل غران زندگی شما را از صخره‌ای در دهان امواج مخوف پرتاب می‌کند، آنجا اگر ایستادگی کردید، اگر از خطر واهمه‌ای به خود راه ندادید، بله آن‌وقت در دوران آرامش، هستی را می‌چشید.