همه‌ی دیکتاتور ها تقریبا مرموز بودند و از این جهت کنجکاوی انسان های علاقه مند را برمی انگیزند، انسان هایی که دنبال پازل های گمشده‌ی تاریخ اند، دیکتاتور ها حکم عکس هایی را دارند که هیچ پقت از تاریکخانه در نمی آیند مگر این که به وضع فجیعی درشان بیاورند، صدام حسین یکی از بهترین نمونه های این چنین دیکتاتور هاییست، کسی که سال ها قلدر منطقه بود و هر از چند گاهی هوس تجاوز و یا غارت منطقه ای از دنیا و حتی کشور خودش را میکرد، به جز این صدام حسین از دو جهت دیگر هم نسبت به بقیه‌ی دیکتاتور ها برای ما جذابیت دارد اول این که در حافظه‌ی تاریخی ما ایرانیان جایگاه خاصی داشت همه‌ی ایرانیان برای مرگ و انهدامش لحظه شماری میکردند و طبیعتا علاقه مند این بودند که بعد از باز شدن صندوق دربسته‌ی صدام ببینند چه چیزی توی آن هست؟ چه چیزی باعث شد تا صدام جنگی آن چنان به ایران تحمیل کند؟ چه چیزی باعث شد صدام مردم خودش را به آن فضاحت بکشد؟ و سوالاتی شبیه به این، اما دومین وجه متمایز کننده‌ی صدام از دیگر دیکتاتور ها محبوبیت او بود، واقعیت این هست که اکثر قریب به اتفاق دیکتاتور ها جز در میان بخشی از ملت خودشان حامی چندانی ندارند، صدام اما اگرچه در میان بخش بزرگی از مردم عراق منفور بود اما برای جهان عرب یک رهبر مقبول بود، نه فقط در سال های اوج حکومتش که حتی در زمان مرگش، عده‌ای از مردم در کشور های مختلف جهان عرب دوست دار او بودند، این دو دلیل به نظرم به اندازه‌ی کافی خوب هستند تا بخواهید کمی بیشتر وارد صندوق در بسته‌ی صدام شوید، کتاب پیش رو روایت گر یکی از خاص ترین لحظات زندگی صدام است، بازجویی؛ زمانی که میتوانیم دو چهره‌ی زیبا و زشت صدام را نزدیک به هم ببینیم، بازجوی صدام برای ما از زمانی صحبت میکند که صدام یک آن چنان کودکی صادق و زلال از دغدغه هایش حرف میزند و یک آن همچون سیاستمداری کارکشته بازجوها را به بازی میگیرد، اینجا با وجوهی از شخصیت صدام آشنا میشویم که در زمان های دیگر کم تر دیده میشده.
        

          «همیشه کنجکاو بودم بدونم یه دیکتاتور بزرگ مثل صدام وقتی گیر می‌افته، توی بازجویی چی می‌گه. این کتاب قراره به این سوال جواب بده، اما… آیا اون‌قدر که باید، جواب می‌ده؟»

🔍 درباره‌ی کتاب:
بازجویی از صدام یه گزارش مستنده که توسط یه نویسنده‌ی آمریکایی نوشته شده و بیشتر از زاویه‌ی دید آمریکا به ماجرا نگاه می‌کنه، نه از دید ما ایرانی‌ها که یه خاطره‌ی تلخ از صدام داریم. کتاب تلاش داره روایت کنه که بعد از دستگیری صدام، چطور بازجوهای آمریکایی سعی کردن اطلاعاتی ازش بگیرن. اما چیزی که این کتاب رو خاص می‌کنه، نه فقط سوالاتیه که از صدام پرسیده شده، بلکه جواب‌هایی که اون می‌ده و طفره رفتن‌های ماهرانه‌شه. ضمن اینکه این کتاب بخاطر نثری که داره وقت زیادی رو هم ازتون نمیگیره شاید کلا ۲ ساعت تایم نیاز داره.

📌 چرا این کتاب جالبه؟
✔️ هنر صدام در جواب دادن: بعضی جاها مهارت صدام رو توی پیچوندن بازجوها می‌بینی، چطور سوال‌ها رو می‌پیچونه یا بحث رو به سمت دیگه‌ای می‌بره. گاهی حس می‌کنی اون بیشتر داره بازجویی رو کنترل می‌کنه تا بازجوها!
✔️ انتظار برای جواب‌هایی که هیچ‌وقت نمیاد: یکی از بخش‌های کتاب جاییه که صدام به بازجو می‌گه: «این سوال‌های بی‌سر و ته چیه که از من می‌پرسی؟ از من باید بهتر استفاده کنی و سوال‌های بهتری بپرسی تا بیشتر راجع به سیاست بهت یاد بدم!» اینجا منتظر بودم که این بحث ادامه پیدا کنه، اما… هیچی! بازجو مسیر رو عوض می‌کنه و اون چیزی که دنبالش بودم، هرگز نمیاد.
✔️ کنجکاوی درباره‌ی یه دیکتاتور: این کتاب تا حدی جواب اون کنجکاوی رو می‌ده که صدام چطور بازجویی شد، اما نه کامل و نه اون‌طور که شاید توقع داشتم.
✔️ پشت پرده‌ی بازجویی‌های بین‌المللی: یکی از چیزهای جالب اینه که حتی توی سازمان‌های اطلاعاتی بزرگ دنیا هم بعضی وقت‌ها به بازجو دستور داده می‌شه که یه سری سوالات رو نپرسه، چون دنبال دردسر یا کشف یه سرنخ جدید نیستن! حتی اگر اون شخص، یه دیکتاتور معروف باشه که ماه‌ها دنبال دستگیریش بودن!

🔹 نقاط قوت کتاب:
✅ یه روایت مستند از بازجویی یه دیکتاتور بزرگ، که به‌ندرت چنین اسناد و جزئیاتی در دسترس عموم قرار می‌گیره.
✅ لحظات جالبی داره که نشون می‌ده صدام چطور ذهن بازجوها رو بازی می‌ده و چقدر اعتماد به نفس داره.
✅ یه دید کلی نسبت به نحوه‌ی بازجویی و رفتار صدام بعد از سقوطش می‌ده.

🔸 نقاط ضعف کتاب:
❌ نگاه کتاب کاملاً آمریکاییه و ممکنه برای خواننده‌ی ایرانی اون عمق یا زاویه‌ی دید متفاوت رو نداشته باشه.
❌ خیلی جاها حس می‌کنی کتاب سطحی از کنار یه سری مسائل رد شده و عمیق وارد بحث نشده.
❌ با توجه به عنوان کتاب، توقع بیشتری ازش داشتم. فکر می‌کردم اطلاعات محرمانه‌تر و عمیق‌تری بده، اما اون‌قدر که باید، پرمحتوا نبود.

📌 جمع‌بندی:
بازجویی از صدام یه کتابیه که شاید تمام سوالاتت رو جواب نده، اما یه دید کلی درباره‌ی روند بازجویی و طرز فکر یه دیکتاتور بهت می‌ده. اگر کنجکاوی بدونی صدام توی بازجویی چطور جواب داده و چه رفتاری داشته، این کتاب می‌تونه برات جالب باشه، اما اگه دنبال یه گزارش خیلی عمیق و تکان‌دهنده‌ای، شاید به اندازه‌ی عنوانش، انتظارت رو برآورده نکنه.
        

          کتاب خوبی بود . جمعه بعد از ظهر از شهرکتاب خریدم و الآن تموم شد . برای من جذاب بود . اما نکاتی هم هست که باید بگم :
۱.عنوان کتاب تا حدی فریبنده ست . حجم خیلی زیادی از کتاب توش صدامی در کارنیست . بخش اول این آقای نویسنده داره دنبالش می گرده . بخش دوم بازجویی هاست که کمتر از ۲۵ درصد حجم کتابه و بخش سوم تحلیل های ایشون از وقایع جنگ عراق و صدام و ..... 
۲.قسمتی که برام شگفت انگیز بود تحلیل های درون سازمانی از سیا بود که به عنوان یه تحلیلگر ارشد ارائه داد . خیلی برام جالب بود تو یه نهاد اطلاعاتی با سطح حرفه ای گری خیلی بالا و شاید بالاترین در دنیا ، با وجود نخبه گرایی که سردمدارش آمریکاست و نهایتا مراحل گزینش و استخدامی که باید حسابی سخت بشه بازم هم همون جوی اونجا حاکمه که تو سایر نهاد های دولتی در کره زمین . (خیلی یاد کتاب جنگ جهانی ز افتادم ) اونجا هم زیرآب زنی و پاچه خواری حاکم میشه و نتیجه میشه تحلیل های غلط و نهایتا چند تریلیون دلار هزینه و چند هزار کشته و چند ده هزار معلول جسمی و روحی (من فقط تلفات آمریکا و گفتم که مورد بحث این کتاب بود والا کلی هم انسان های بیگناه کشته شدن و سرمایه های ملت عراق هم نابود شد) بخشی از هزینه هایی هست که میزاره رو دست دولت آمریکا . 
۳.قسمت جالب جعل های تاریخی هست که ایشون میگه بوش و رامسفلد و رایس و تونی بلر بعد از پایان حکومت هاشون انجام دادن . که البته من مطمئن نیستم راست بگه ولی منطقی به نظر میاد . 
۴.نهایتا ارزش خوندن داره علی الخصوص برای ما ایرانی ها که با پدیده شومی به نام صدام آشناییمون نسبتا زیاده و صابونش به تن هممون خورده .
        

          ترجمه چندان دلچسب نیست، هرچند قابل فهم هست. درواقع این‌طوری بگم بهتره که شاهکار نیست.
یک‌شبه تمامش کردم. اینکه می‌گن خارجی‌ها خیلی اهل مطالعه‌اند، به‌احتمال زیاد، منظورشون خوندن چنین کتاب‌هاییه. یعنی کتاب‌هایی که داستان نیستند اما روایی‌اند، و درباره‌ی اتفاقات روز هستند. وقتی بشه در کتاب سیاست خارجی کشور را انقدر زیر سوال برد، قاعدتاً مخاطب هم احساس وقت‌تلف‌کردنِ کمتری می‌کنه. 
از نکات جالب کتاب اشاره به سیستم فشل اداری است. یعنی حتی در خفن‌ترین سازمان جهان هم بوروکراسی اداری و پاچه‌خاری مقامات بالاتر معضل است. و وقتی افسار بزرگترین اقتصاد دنیا و رهبری بزرگترین ارتش دنیا در دست آدم‌هایی مثل بوش بیفته، عوارض چنین سیستمی به قیمت جان هزاران انسان تموم می‌شه. 
از دیگر نکته‌ها اشاره به افسانه‌سازی از دشمنان است. آن‌قدر مطالب جنجالیِ تبلیغاتی علیه سران دیگر کشورها قوت دارند که بدیهی فرض می‌شوند. مثلاً یکی از تصورات ما درباره‌ی صدام وجود چندین «شبیه» و بدل برای او است که نویسنده هیچ بنیان و اساسی برای آن قائل نمی‌شود. نویسنده می‌گوید که از این دست مطالب فراوان بوده و آنها مجبور بوده‌اند وقت زیادی را برای بررسی این مطالب تلف کنند تا به مقامات سیاسی ثابت شود که این حرف‌ها بی‌بنیان است. 
دست آخر اینکه این کتاب اثر نویسنده‌ای آمریکایی است. او برای ارزش‌هایی جهان‌شمول و از این دست مزخرفات دل نمی‌سوزاند. دلش برای این می‌سوزد که جان بی‌ارزش چند سرباز آمریکایی در این جنگ گرفته شده و پول مردم و انرژی سازمان‌های آمریکایی برای این کار صرف شده.
        

          برای تمام کردنش یک ساعت و نیم بیکاری نیاز داشتم. توی یک شیفت کلینیک که هیچ چهارپایی پر نمی‌زد. تهِ ته خواندنش، داشتم به این فکر می‌کردم تصمیمات سیاستمداران و دایره‌های زیردستشان، بلاهت‌آمیز و پر از خطاهای شناختی و محاسباتی است. چقدر ساده، یک دلقک اقتدارگرا اینور دنیا با یک توهم توطئه برای بیرون آمدن از زیر سایه پدرش، حمله می‌کند یک جای دیگر دنیا صدها هزارنفر را به خاک و خون می‌کشاند و بحران پشت بحران بیافریند و بعد؟ توجیهات مضحک و بی‌پایه‌ای ردیف کند مثل اینکه «صدام می‌خواست دختران من را ترور کند!» و «صدام در حادثه ۱۱ سپتامبر نقش داشت!» که متاسفانه مرغ پخته توی قابلمه را هم نمی‌خنداند؛ جهان و مردمش بی‌عارتر از آن هستند که اهمیتی بدهند! آب و نان و علف که هست، گور بابای بقیه! لم تقولون؟ گیریم بازجوی تحلیلگر سیا باید بنشید کتاب بنویسد و از تخلیه اطلاعاتی صدام مفصل بگوید و از مدیران سیا و «جلسات کشنده» قبل از ارائه گزارششان به مقامات ارسد و هزار و یک قصه تعریف کند، تا مردمْ ساده‌لوحی زمامدارانشان و سیستم معیوب حکمرانی کشورشان را ببینند و عبرت بگیرند؛ لیکن، کسی که کتاب نمی‌خواند؛ کاش همان مرغ داخل قابلمه را بخنداند!
        

          نظر آقای خامنه‌ای درباره این کتاب: «در این اثر مجموعا از صدام تعریف می‌شود»
        

          ﷽
نظر رهبری در مورد این کتاب اینه که مجموعا صدام رو چهره‌ی مثبتی نشون داده.
دقیقا همینه اما خب نه خیلی سطحی و تابلو!
علاوه بر این نویسنده یه مقدار هم درباره روئسای جمهور مختلف آمریکا صحبت میکنه و روابط بین المللشون  رو نقد میکنه.
(البته کتاب کاملا از فیلترهای سیا رد شده و نویسنده به این مسئله در ابتدای کتاب اشاره میکنه.)

صوتی عمومی
        

          به نظرم این کتاب دارای سه فاز هست: فاز اول، روایت کلی از تعقیب‌های اطلاعاتی برای کشف محل اختفای صدام حسین تکریتی (دیکتاتور مخلوع عراق) و روایتی کمی جزئی‌تر از جلسات بازجویی با چاشنی‌های فراوان از نظرات شخصی بازجوی سیا (نویسنده)؛ فاز دوم: سلسله جلسات گزارش به کاخ سفید و شخصِ جورج بوش پسر (رئیس جمهوری وقت آمریکا)؛ و بالاخره فاز سوم، تحلیل پیامدهای جنگ عراق و نکوهش تصمیم‌گیران ایالت متحده.
متن کتاب روانه اما به نظر میرسه به خوبی از پتانسیل کاراکتر پیچیده‌ی صدام حسین و موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد عراق استفاده نشده و این هم احتمالا به خاطر اینه که نویسنده، اصولا نویسنده نیست! یک تحلیلگر ارشد سیاست و خب با تکنیک‌های نویسندگی آشنا نیست. شاید اگر از یک تیم متخصص در کنار ثبت خاطرات و افکارش استفاده می‌کرد، می‌شد از پتانسیل بالای این موضوع بهره‌ی بیشتری برد.
ترجمه، روان و خوب بود. پاورقی‌های مترجم و ناشر هم به اندازه و مفید بود.
        

          این جوری می نویسم که کتاب با  یه روانی و هیجان خوبی شروع می شه و انگیزه ی خوبی به ادامه دادن می ده اما تا اخر فقط روانی و گویا بودن متن همراهی می کنه و از نیمه ی کتاب تقریبا افت محسوسی پیش می اد.
نشون می ده مثل هر جای دیگه، نظام سیاسی امریکا هم تافته جدا بافته نیست، فراز و فرودهای بیشتری نسبت به قبل داره در دوران های گذشته یکنواختی بیشتری به خصوص در زمینه خارجی امریکا وجود داشت تا مادامی که کلینتون به ریاست جمهوری رسید که نگاه متمرکز تری به سیاست داخلی داره.
این که امریکا هم در تحلیل شخصیت صدام تا چه جایی مرتکب اشتباه شد، این که عمیقا جبهه غرب به خوبی کشورهای عربی و رهبراشون رو نمی شناسه تا جایی که اصلا زحمت این جست و جو رو در عین تعجب مخاطب حتی به خودش نمی ده. 
چند دسته‌گی در مورد ایده تصرف عراق و عراق بعد از صدام و دیدگاهای نویسنده جالب بود اما خیلی تعجب برانگیز نبود.

یکی از طنز های بزرگ جنگ عراق و امریکا این بود که صدام و‌ بوش از بسیاری جهات شبیه هم بودند، هر دو رفتارهایی خودخواهانه و سلطه جویانه داشتند، هر دو به شدت نسبت به جهان خارج بی اعتنا بودند و به مشورتهایی که بر خلاف سیاستشون بود اعتنا نمی کردند، کمتر به خارج از کشورشان سفر کردند و تماما با نگاهی سیاه و سفید قضایا رو تحلیل می کردند و خیلی بیشتر از اینها باز شباهت هست.