انسان در علوم نظری، بیننده و شنونده حقیقت است و در علوم عملی، خلاق و آفریننده آن. علوم نظری برای فهم واقعیت است و علوم عملی جهت خلق واقعیت. آدمی اگر از علوم نظری بی‌بهره باشداز ادراک حقیقت محروم می‌ماند و اگر از علوم عملی بهره‌مند نباشد و یا آنکه رفتار خود را بر اساس این دسته از علوم سازمان نبخشد، از حقیقت دور مانده، رفتار و کرداری باطل و خطا خواهد داشت.

انسان به حسب فطرت خود قبل از آن‌که با پدیده ‌های تاریخی ارتباط داشته باشد که از مسیر عمل و اراده او شکل گرفته‌اند و قبل از آنکه با موجودات محدود ارتباط و تعامل داشته باشد، با هستی نامحدود و مقدسی ارتباط دارد که به دلیل تعالی و نامحدود بودن خود، همه‌جا حضور دارد و در نتیجه از خود انسان به انسان نزدیک‌تر است. انسان برخی از مفاهیم و معانی و برخی گرایش‌ها و تمایلات را از طریق این ارتباط که ارتباطی بی‌تکلف و بی‌قیاس با رب انسان است به دست می‌‌آورد.

اگر به رسمیت شناختن عقلانیت انتقادی و هنجاری در حاشیه مرجعیت عقل عرفی و مانند آن تفسیر جدیدی از روش‌های علوم طبیعی و علوم انسانی را به دنبال می‌آورد، به رسمیت شناختن عقل متافیزیکی، عقل عملی، عقل نظری، عقل قدسی، عقل فعال، عقل مستفاد، عقل سرخ و مهم‌تر از همه به رسمیت شناختن وحی الهی به عنوان یک منبع معرفتی - علمی برای شناخت و تفسیر عالم و آدم، چه تاثیری را در روش‌های علمی به دنبال خواهد آورد؟