معرفی کتاب مجمع الوحوش اثر عطیه عطارزاده

مجمع الوحوش

مجمع الوحوش

3.2
22 نفر |
11 یادداشت

با انتخاب ستاره‌ها به این کتاب امتیاز دهید.

در حال خواندن

2

خوانده‌ام

35

خواهم خواند

20

شابک
9786220111887
تعداد صفحات
142
تاریخ انتشار
1403/1/2

توضیحات

کتاب مجمع الوحوش، نویسنده عطیه عطارزاده.

بریدۀ کتاب‌های مرتبط به مجمع الوحوش

نمایش همه

دوره‌های مطالعاتی مرتبط

لیست‌های مرتبط به مجمع الوحوش

یادداشت‌ها

        مجمع الوحوش روایتی متفاوت از دوران قاجاره. زمانی که احمد شاه قراره تاج گذاری کنه و قحطی و طاعون  و وبا بیداد میکنه. نویسنده در این کتاب هم مثل باقی آثارش ما رو غرق دنیایی میکنه که خون و مرگ بیداد میکنه. شخصیت اصلی داستان، اسحق، مسئول باغ وحش همایونیه. باغ وحشی که از زمان ناصری تاسیس شده و یکی از عناصر مدرنیته محسوب میشه اون هم تو دورانی که مردم از کمترین امکانات رفاهی و بهداشتی برخوردار نیستن.
اسحق در خلال دغدغه های روزمره، از روند تاریخی اون دوران هم برام صحبت میکنه. ترور ناصرالدین شاه، اخراج زنان از حرمسرا، به توپ بستن مجلس، مشروطه خواهی و تغییر افکار عمومی نسبت به شرایط جامعه.
این مرد انگار تنها کسیه که چسبیده به افکار قدیم خودش و تغییر نمیکنه. در تمام طول داستان میبینیم که ادمای مختلف بهش میگن اسحق تو کوری، نمیفهمی همه چی عوض شده. 
فقط این نیست که مجمع الوحوش رو تبدیل به اثری ارزنده کرده. تروماهایی که اسحق تجربه کرده هم قابل توجهه. دوری از خانه و خانواده، جدایی از مادر و مرگ اعضای خانواده، ناکامی در روابط عاشقانه و نقش پدر بودن همگی باعث شده که اسحق تمام تلاشش رو بکنه که باغ وحش رو سرپا نگه داره. 
عطیه عطارزاده در این کتاب از نمادهای مختلفی هم استفاده کرده که برای من واقعا جذاب بود. از عنوان کتاب شروع کنیم، مجمع الوحوش به صورت غیرمستقیم به جامعه ای اشاره  داره که درحال نابودیه و اعضای اون از تعقل بهره ای نبردن چون یا درگیر افیونن یا سردرگریبان و ناآگاه و غمگین. 
شیر همیشه در فرهنگ ایرانی نشونه ی حکومت، قدرت و برتری بوده و در باغ وحش اسحق هم شیر تریاکی شده و دیگه جلال و جبروت خودش رو از دست داده. اسحق تمام حیوانات و حتی فرزند خودش رو قربانی میکنه تا شوکت و اقتدار سلطان رو بهش برگردونه. نمادها و موارد متعدد دیگه ای هم توی این کتاب هست.
من از خوندنش لذت بردم و امیدوارم شما هم برین سراغش. استتفاده از عناصری مثل خون، قتل و توحش و فراموشی انسانیت از ویژگی های نثر نویسنده است و همین باعث متفاوت شدنش شده.
      

با نمایش یادداشت داستان این کتاب فاش می‌شود.

20

          کتاب خوان حرفه ای نیستم و همیشه آثار غربی را مطالعه میکردم اما بار آخر که به کتاب خانه رفتم با خود گفتم یک بار هم که شده یک کتاب داستان یا رمان فارسی بگیرم، عموماً قبل از خرید یک کتاب جستجو زیادی میکنم چراکه هم ناشر و هم ترجمه بسیار اهمیت دارند در نظرم(بخصوص برای رمان های غربی) اما برای این کتاب خیلی تصادفی دیدم که کتابی در آمده از نویسنده ای که نمیشناختمش اما دیگر عزمم را جزم کرده بودم بابت خرید کتاب چرا که هم جلدش،هم توضیح مختصر پشت جلد در نظرم جالب آمد، کتاب را شروع کردم،چند صفحه ای خواندم و خب بسیار بسیار  برایم سخت به نظر رسید زیرا هم آشنایی با رمانی که نویسنده اش فارسی باشد نداشتم و هم این رمان که زبان ادبی-قدیمی سختی داشت اما با تشکر از  رادیوگوشه و نشرچشمه و آقای میرسعید مولویان هنرمند خوب کشورمان که تصمیم به صوتی کردن این کتاب گرفتند،تا آخر مطالعه و همزمان آن را گوش دادم و ازینکه این اولین رمان فارسی من بود پشیمان نیستم و واقعا خانم عطارزاده قلم بسیار خوب و زیبایی و همینطور دانش بالای تاریخی از وقایع تلخ اوضاع ایران در بهبهه ی جنگ جهانی اول و در بعضی قسمت ها هم داستانی نفس گیر  رو به ما ارائه دادند. 
پا نوشت: علت امتیاز متوسط ام هم فقط بابت این است که آن را با آثار غربی قیاس می کنم و می دانم که تماماً درست نیست این کار اما خب رمان های فارسی نخواندم و آشنا نیستم ولی به طور حتمی از این به بعد دنبال خواهم کرد.
        

0

          سال‌ها پیش، کتابی تاریخی می‌خواندم که بخشی از آن به نبرد برلین در جنگ جهانی دوم اختصاص داشت. آنچه بیش از همه در خاطرم مانده، توصیف صحنه‌ای بود که در آن، سربازان شوروی پس از شکست آلمانی‌ها در محوطه باغ‌وحش شهر، وارد آن شده و با صحنه‌ای غریب در میانه جنگ انسان‌ها مواجه شدند: نگهبان باغ‌وحش، یک اسب آبی کشته‌شده بر اثر انفجار خمپاره را در آغوش گرفته و با سوزی عجیب فریاد می‌زد و می‌گریست... هرچه نباشد، بالاخره روایت انسان هست و اُنس... خواندن عنوان و معرفی کتاب «مجمع‌الوحوش» باعث شد این توصیف مجدد در ذهنم نقش ببند و به خواندن کتابی بپردازم که راوی آن، مسئول باغ‌وحش متعلق به ناصرالدین‌شاه بود.
اسحاق، مسئول مجمع‌الوحوش ناصری، از کودکی در حال‌وهوای پرورش و نگهداری حیوانات رشد کرده است. مصائب معیشتی موجب می‌شود که او به‌دوراز خانواده به نوکری در مجمع‌الوحوش دربیاید. سختی‌های زندگی و پادویی در آنجا از او فردی فرصت‌طلب می‌سازد که حتی به قیمت حذف حامیان پیشین خود، حاضر است برای جاه و مقام بالاتر تقلا کند. او برای حفظ موقعیت خود به این حیوانات نیاز دارد. تجربه تلخ زندگی و همنشینی مداوم با حیوانات، باعث می‌شود که اسحاق دچار نوعی بدبینی شود و گمان کند که دیگران در حال خیانت به او هستند؛ همان خیانتی که خود بارها مرتکب شده است. در نتیجه، روزبه‌روز تنهاتر شده و بیش‌ازپیش به حیوانات وابسته می‌شود.
با ورود ایران به بحران‌های سیاسی پس از ترور ناصرالدین‌شاه، مجمع‌الوحوش نیز مورد بی‌توجهی قرار گرفته و روبه‌زوال می‌رود. حیواناتی که اولویت - و خواه‌ناخواه علاقه - اسحاق بودند و حتی بیشتر از خانواده‌اش موردتوجه، تنها دارایی او می‌شوند. گنجینه‌ای که او امید دارد با حفظشان، پس از به‌قدرت‌رسیدن شاهی مقتدر، دوباره جایگاهی برای خود بیابد؛ اما تاج‌داران می‌آیند و می‌روند و شاه مطلوب او نمی‌آید. اینجاست که قربانی‌کردن آغاز می‌شود؛ آنچه برای جلب‌توجه همایونی کمتر ضرورت دارد، به‌پای دیگری قربانی می‌شود. از اینجا به بعد، روند داستان همین است: تأسف او از این کار و مرور دلبستگی‌هایش در کنار توصیفات زجرآور مرگ آن‌ها. این روند تکرار می‌شود و تکرار می‌شود تا به بزرگ‌ترین دلبستگی‌های او در زندگی برسد. طرح داستان، همین است.
چند سالی است که در تولیدات نشر ایران، توجه به عصر قاجار مجدداً افزایش یافته و آثاری که به این دوره می‌پردازند، بیشتر از گذشته منتشر می‌شوند. در میان آن‌ها، داستان‌ها و رمان‌هایی که در بستر تاریخی مذکور روایت می‌شوند، عمدتاً تلاش دارند تا از سبک و لحن رایج آن ایام پیروی کنند؛ مسیری که کتاب «مجمع‌الوحوش» نیز در آن گام برداشته است. برخی ازاین‌دست آثار، مانند «بی‌کتابی» آقای خبوشان، توانسته‌اند حال‌وهوای تاریخی مدنظر را به‌شکلی باورپذیر بازآفرینی کنند. دسته دیگر چنین موفقیتی نداشته‌اند که می‌توان «مجمع‌الوحوش» را هم متعلق در آن زمره دانست. استفاده از واژگانی که در عهد قاجار مصطلح نبوده و در عوض، به‌کارگیری کلمات سنگین و متوالی که حتی در مقایسه با آثار پر اطناب عهد مشروطه نیز اغراق‌شده به نظر می‌آیند، از جمله نشانه‌های تقلید ناکام از نثر آن دوران است. حتی اگر این موارد را به سبک نگارش نویسنده مرتبط بدانیم، در مورد خطاهای دستوری نمی‌توان چنین توجیهی آورد. نویسنده تلاش کرده با استفاده از جملات کوتاه و درهم‌شکسته، سبک روایت آن ایام را تداعی کند؛ اما آورده‌ای جز کاهش گیرایی متن برای مخاطب به همراه نداشته است. نتیجه آنکه موارد بسیاری را می‌توان برشمرد که ابهامی فرساینده در خصوص شناخت ضمیر جملات متن وجود دارد؛ ابهاماتی که هیچ‌کدام در راستای خط روایی داستان نیستند که برای مثال ناگهان با شخصی آشنا شویم و شکلی از غافل‌گیری اتفاق بیفتد! به عبارت صحیح‌تر، می‌توان از این مورد با عنوان کژتابی یاد کرد؛ نه شکلی از آرایه‌های ادبی.
از ویژگی‌های آثار متمرکز بر عصر قاجار صحبت می‌کردیم. یکی دیگر از مشخصه‌های این دست آثار، تلخی فراوان آن‌هاست. برخی مانند «بی‌کتابی»، این تلخی را از طریق نمایش رذالت و جنایات بازگو می‌کنند؛ درحالی‌که برخی دیگر، نظیر «پری‌دخت» آقای عسکری، آن را از رنج بی‌وفایی یار برمی‌گیرند. در مقابل، به نظر می‌رسد «مجمع‌الوحوش» هیچ هدفی از رنج‌بردن شخصیت‌ها و رنج‌دادن خواننده ندارد. حتی اگر قصد نویسنده را به‌تصویرکشیدن نمایشی از پوچی زندگانی در نظر بگیریم، این هدف نیز در ملغمه ذکر مصائب گم گشته است.
نویسنده گاه تلاش کرده کنایاتی را بر برخی مفاهیم در بطن روایت خود بگنجاند. ورود اسحاق به حلقه‌ای عرفانی یکی از این موارد است؛ اما توصیف کم‌رمق این مفاهیم، باعث شده این بخش‌ها بیشتر به زوائدی بی‌اثر تبدیل شوند تا عناصری پیش‌برنده برای داستان. ازاین‌رو، وقتی نویسنده سعی می‌کند ضعف نگاه اسحاق را که از درک نادرست این مفاهیم نشئت گرفته، به نمایش بگذارد، چندان توفیقی حاصل نمی‌کند؛ ضعفی که در مورد مفاهیم دینی نیز تکرار شده است. حتی ارجاعات مستقیم و غیرمستقیم به شخصیت‌های سیاسی آن دوران، عمقی پیدا نکرده‌اند و درک برخی صحنه‌ها بدون داشتن پیش‌زمینه تاریخی دشوار است؛ مثلاً نمی‌توان فهمید که چرا فلان شخصیت در لحظه‌ای کوتاه حضور دارد یا چرا دست به اقدامی خاص می‌زند. در مجموع به نظر می‌رسد این موارد بیش از آنکه به محدودیت‌های قالب داستان بلند مرتبط باشد، به عدم تسلط کامل نویسنده بر آن‌ها باز می‌گردد؛ مسئله‌ای که به عمق کم مطالب ارائه‌شده در متن منجر شده است.
حقیقت امر این است که «اصالت» چندان تقلیدپذیر نیست. برخی داستان‌ها با چند جمله، تصویری ماندگار خلق می‌کنند که تا سال‌ها در ذهن خواننده باقی می‌ماند؛ درحالی‌که برخی دیگر، با تمام تلاش خود برای بازآفرینی فضا و لحن یک دوران، تنها روایتی طولانی و کم‌اثر بر جای می‌گذارند. دوباره روایت باغ‌وحش برلین در ذهنم نقش می‌بندد؛ آن لحظه کوتاه، آن اندوه ناب و خام انسانی و بی‌نیاز از هر توضیح اضافه... آن توصیف چندجمله‌ای تکان‌دهنده کجا و این داستان صرفاً بلند کجا... در نهایت، شاید راز ماندگاری یک روایت نه در پیچیدگی زبانی، نه در تقلید از سبکی خاص، بلکه در لمس جوهره احساسات انسانی نهفته باشد؛ چیزی که «مجمع‌الوحوش» با تمام تلاشش، از دستیابی به آن بازمانده است.
        

15