در باب نقدنویسی برای سینما
9 کتاب
این روزها با گسترش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، تعداد افرادی که دربارهٔ فیلم‌ها می‌نویسند و خود را منتقد می‌پندارند زیاد شده است. دراختیار داشتن تریبونی برای اظهار نظر دربارهٔ فیلم‌ها در کنار مزایای خود، آفاتی هم داشته است؛ از جمله اینکه امروز بسیاری گمان می‌کنند نقد فیلم چیزی در حد ارزش‌گذاری آثار با صفات «خوب» و «بد» است و با فروکاستن نقد به سطحِ بازی با چند کلمهٔ کلیشه‌ای مثل «مقوا»، «نخ‌نما»، «اگزوتیک»، «خوش‌ساخت» و «شاهکار» قصد دارند منتقد شوند.
اولین و مهمترین نکته درباب نقدنویسی این است که با خواندن یکی دو کتاب دربارهٔ چگونگی نگارش نقد نمی‌توان منتقد شد! یک منتقدِ واقعیِ سینما علاوه بر اینکه باید بر مبانی نظری سینما، اصول و استانداردهای فیلمسازی و تاریخ سینما مسلط باشد باید هنر و ادبیات را بشناسد و با علومی مثل روانشناسی، جامعه‌شناسی و فلسفه هم بیگانه نباشد. دایرهٔ اطلاعات مورد نیاز برای نقد گاه آن‌قدر گسترده می‌شود که نیاز است دربارهٔ سبک یک فیلمساز ناآشنای دوران صامت یا علومِ مختلفی مثل تاریخ اطلاعاتی کسب کنید یا منابع مورد اقتباس فیلمساز را بررسی نمایید.
آنچه در ادامه می‌آید سیاهه‌ای از کتاب‌هایی‌ست که «به‌طور مستقیم» به موضوع نقدنویسی پرداخته‌اند و ویژگی‌های یک متن خوب با موضوع نقد فیلم را بررسی می‌کنند. قطعاً این کتاب‌ها بخش کوچکی از مفاهیم و اصطلاحات و فنونی را دربردارند که یک منتقد باید بیاموزد؛ لذا نام نبردن از کتب مرجع درحوزهٔ مطالعات سینمایی مثل «تاریخ سینما»، «مبادی سواد بصری»، «مفاهیم کلیدی در مطالعات سینمایی» و... به‌معنای کم‌اهمیت بودن آن‌ها برای علاقه‌مندان به نقدنویسی نیست.
علی دائمی
1403/2/6
1