شبکۀ اجتماعی کتاب‌دوستان

        این کتاب ۶ فیلم اول فرهادی را به‌مثابه نگاهی جدید در فیلمسازی ایرانی تحلیل می‌کند که من سه تا از آن‌ها را خواندم.
شاید سینمای فرهادی تلاش می‌‌کند خلا بین امر نمادین و امر واقع را آشکار کند و لحظه‌ای که سوژه‌ی شکافته تبلور می‌یابد را نشان دهد. لحظه‌ای که ضد خودش هم عمل می‌کند و قهرمان‌هایی که قرار نیست قهرمان باشند.
شاید برای همین نویسنده اسم کتاب را #بوطیقای_گسست گذاشته است.
گسستی که بخشی از آن را بین سینمای قبل از انقلاب و بعد از آن توصیف می‌کند که البته تاریخی نیست بلکه هستی‌شناختی است. به باور او، فرهادی این نظم پسین را کنار می‌زند و در نقطه‌ای بینابین حرکت می‌کند. گویی که واکنشی در برابر سینمای متافیزیکی، ارزشی، معناگرا یا... بعد از انقلاب باشد. همین رویه‌‌ی بینابینی است که به او قدرت ابهام را می‌دهد که پس از دو فیلم اولش بیش از هرچیز در پایان قصه خودش را نشان می‌دهد. همان عبارت معروفی که فرهادی را با آن می‌شناسیم: پایان‌ باز.
      

        هوشنگ مرادی کرمانی در کتاب "شما که غریبه نیستید" همانطور که از نام کتاب پیداست، دست مخاطب را مثل یک فرد "آشنا" می‌گیرد و با جزئیات و رخدادهای زندگی شخصی‌اش همراه می‌کند. 

او که متولد ۱۳۲۳ است، با بیانی شیرین و دلنشین، رخدادهای زندگیش را از دوران کودکی در روستای سیرچ  تا نوجوانی و جوانی در کرمان  می‌نویسد.
 
این رخدادها ترکیبی از غم، بازیگوشی، شکست، پیشرفت، ارتباطات، اشخاص و رخدادهای به ظاهر بد و خوب است که اگر آنها را در ترازویی بگذاریم، حجم سختی‌ها و رخدادهای ناخوشایند و تلخ در زندگیش بیشتر است. 

موقع خواندن کتاب به این فکر می‌کردم که گاهی حتی یکی از این رخدادها می‌تواند سراسر زندگی فردی را متاثر کند اما مرادی کرمانی با وجود همه این رخدادهای سخت همچنان تلاش می‌کند، امیدوار است، آرزوها و علایقش را دنبال می‌کند و همین امید و تلاش است که او را به آرزوهایش می‌رساند.

اگر به ژانر زندگینامه علاقه داشته باشید کتاب بسیار جذاب است. اگر مردم شناسی، علوم ارتباطات و جامعه شناسی دوست داشته باشید، کتابی خواندنی پیش رو خواهید داشت؛ کتاب پر از آداب و رسوم و باورهای عامیانه اهالی سیرچ کرمان است. همچنین ماجراهای اولین مواجهه او با رسانه‌هایی مانند عکس، سینما، رادیو و ...جالب است و در کنار آن نکاتی از فضای اجتماعی و فرهنگی دهه ۲۰ و ۳۰ خورشیدی در کرمان برایمان می‌گوید.

از نکات قابل تامل زندگیش برایم این بود که بارها در کودکی‌اش بخاطر شیطنت‌هایش به او گفته بودند که فرد بدرد بخوری نمی‌شود اما چه خوب که او این حرفها را جدی نگرفت و ثابت قدم پای علاقه‌اش ماند و یکی از بهترین نویسندگان فارسی زبان شد.

راجع به این کتاب می‌توان خیلی نوشت اما چون مدام نوشتن راجع به آن را عقب می‌انداختم، تصمیم گرفتم امشب این یادداشت را با همه‌ی کاستی‌هایش منتشر کنم.
ممنون که خواندید و امیدوارم مفید بوده باشد.
      

        غم کلمه ایست به ظاهر ساده اما در پشت پرده ی سادگی آن پر است از درد ، دوری،فراق و اشک..
خیابان کاتالین برای من سراسر غم و اشک بود .پر از حسرت .
جوری که جنگ انسان ها را تغییر داد و از چیزی که بودند به چیزی مبدل شدند که حتی شناختشان برای خودشان هم سخت بود.
و امان از عشق..امان از عشق که جان و قلب انسان را می‌سوزاند و جایش تا ابد بر روح آدم باقی میماند.
خیابان کاتالین زیبا بود اما دردناک داستانی که احساسات آدمی را جوری به به تصویر میکشد که گویا سالهای سال با آنها زندگی کردی...

پ.ن: اینقدر که این کتاب من رو درگیر خودش کرد حتی همچنان با فکر کردن به کاراکترهای کتاب و اتفاقاتی که براشون افتاد ،میتونم گریه کنم . واقعا این کتاب،کتاب قوی ای بود و خیلی خوشحالم که با ماگدا سابو آشنا شدم و حتما تمام کتابهاشو میخونم. یک جوری ماگدا انسان رو غرق در کاراکترهایی که ساخته می‌کنه که حتی بعد از تموم شدن کتاب هم انگار همچنان زندگی با اونها ادامه داره..
      

        اول خواستم این کتاب از جلال را نخوانم. فکر نمی‌کردم کتاب دندان‌گیری باشد. 
البته باید توجه داشت که کتاب‌های مونوگرافیک به دلیل پرداخت انضمامی و جزئی که به زیستِ افراد دارند پر از جزئیات هستند که اگر به حوزه دغدغه و مطالعاتی فرد ربط مستقیم نداشته باشد حوصله سر بر خواهد بود. 
اما دقیقا به دلیل همین پرداخت انضمامی و تطبیقی که جلال بین دو روستا از توابع قزوین انجام می‌دهد گاها اشاره‌های به شدت قابل‌تأملی برآمده از تجربه زیسته افراد در کمتر از ۱۰۰ گذشته ایران و ظهور امر مدرن چه با تمام ظواهر آن و چه با فرهنگی را به خوبی توصیف می‌کند.
البته خواندن این قبیل کتاب‌ها نیاز به دندان روی جگر گذاشتن است. چون خبری از فراز و فرود نیست...
      

        کتاب را خواندم،
انگار دوستی قدیمی که سال هاست از دیدنش می گذرد را دوباره ملاقات کردم؛ دوستی که شاید بعد از مدتی به دیار خودش رفته بود و حالا که برگشته دوباره با لهجه ی شیرین بختیاری برایم خاطره تعریف می کند،دوباره موقع حرف زدن کلمات بختیاری قشنگش را زیر لب چندین بار تکرار میکنم تا زبانم دوباره عادت کند...
آمده تا دوباره "مسعود بختیاری "گوش کنیم و قصه های عاشقانه ی شعر ها را مرور کنیم.
شاید حسرت این "دوباره" ها تا مدت زیادی همچنان با من باقی بماند ولی این کتاب برایم یاد آور شد که حدودا یک سالی میشود که از ترس "مسعود بختیاری " گوش ندادم تا یادم برود غریبی را ،و یادم بروم این جمله ی نا گفته ام از زبان کتاب را:
{کاش قبل از این که ولم کنی و برای همیشه بروی،فلاسک چای را پر کرده بودی.}
•
پ.ن:همیشه بعد  از دست دادن است که جزئیات اهمیت پیدا می کنند.
فلاسک چای بعد از رفتن
لبخند ها بعد از ندیدن
تکه کلام ها بعد از دیگر نشنیدن
موسیقی ها، بو ها ، کلمات، مزه ها...
جزئیات حقیقی اند.
      

        بسم الله الرحمن الرحیم

این کتاب در واقع همان کتاب مستعارنویسی و شبه‌ترجمه است که نشر نی در سال ۱۳۸۵ منتشر کرد و فقط چهار جستار* به آن کتاب ضمیمه شده.

اصطلاح شبه‌ترجمه از زمانی باب شد که آنتون پوپوویچ آن را در مقاله‌ی <<Aspects of metatext>> به کار برد. طبق تعریف او شبه‌ترجمه را می‌توانیم اثری بدانیم که به دلایل اجتماعی یا متنی، در منزلتش به مثابه‌ی اثری اصیل یا ((اقتباسی)) جای بحث است.
البته که این تعریف اشکالاتی در پی دارد. مثلا اثری به عنوان متنی اصیل ارائه می‌شود ولی خوانندگان آن را ترجمه می‌دانند یا بالعکس. نمونه این آثار در فصل‌های اول و دوم این کتاب ذکر شده است.
اخوت بعد از ذکر نمونه‌های بسیاری از شبه‌ترجمه در ادبیات ایران و جهان در نیمه‌ی اول فصل دوم، به ترجمه‌ی میان‌متن و معانی و بیان آن می‌پردازد. توضیح اینکه میان‌متن چیست و معانی و بیان(سازوکار) آن چه هستند فراتر از ظرفیت این یادداشت است. تنها نکته‌ای می‌توان اضافه کرد این است که هر چند مخاطبان جدی ادبیات متوجه نکات نگارنده در این بخش از فصل دوم می‌شوند و احتمالا برایشان آورده داشته باشد، اما قطعا مخاطبان اصلی مترجمان هستند.

فصل‌های سوم و چهار کتاب درمورد بورخس است. کسی که با گفته‌ها و نوشته‌هایش مرز میان تالیف و ترجمه را محو کرد. بورخس معتقد بود تمام آثار ترجمه‌ای بیش نیستند اما ارزش آن‌ها از اثر اصلی بیشتر است_ نقض دو گزاره اصلی در باب تالیف و ترجمه_
خود بورخس در ترجمه‌هایش هم به نوعی مولف بود و در تالیف هایش به نوعی مترجم. او معتقد بود مترجم باید بتواند کلیه زوائد را حذف کند و عناصری که موجب اغتشاش ذهن مخاطب شود و نمی‌گذارد متوجه نکته‌ی اصلی شود را پاک کند و متن ترجمه را در پرتو متن اصلی بازنویسی کند. 
البته که بعید است مترجمی به اعتقادات بورخس بها بدهد، ولی خود او اینچنین ترجمه می‌کرد.
بورخس در ترجمه‌ی زندگی روی می‌سی‌سی‌پی اثر مارک تواین اثر جدیدی خلق کرده است. به قول اخوت بورخس وقتی وانمود می کند دارد مطلبی را از جایی نقل‌قول می‌کند مطلب از خود او است و جایی که نقل‌قولی نمی‌آورد جمله‌ها مستند از دیگران است.

فصل‌های پنجم و شش نیاز به یک هشدار اسپویل خیلی جدی دارند! زیرا مولف این کتاب دو اثر از معروف‌ترین آثار جهان را تقریبا به شکل کامل اسپویل می‌کند: صد سال تنهایی و دن کیشوت. البته اگر مانند من چندان حساسیتی به اسپویل ندارید یا این دو کتاب را خوانده‌اید، خواندن این دو فصل برای شما بسیار جذاب خواهد بود. 
در فصل ((متن، بدن و ترجمه در صد سال تنهایی))، صد سال تنهایی را به عنوان ترجمه_ شبه‌ترجمه_ بررسی می‌کند_ احتمالا کسانی که این کتاب را خوانده‌اند می‌دانند مقصود نویسنده چیست.
و در فصلِ ((نویسنده دن‌کیشوت کیست؟)) بعد از بیان نکات بسیار جذاب از این کتاب، به این تئوری می‌پردازد که نویسنده دن‌کیشوت فرانسیس بیکن است نه سروانتس.

فصل هفتم کتاب به نوعی ادامه فصل چهارم است_در واقع بالعکس*_
در این فصل بخشی از داستان_مقاله‌ی ((بورخس و من)) را می‌آورد و دو متن به آن ضمیمه می‌کند: 
یکی نقد و تفسیر مارتین ایروین بر این داستان، دیگری متنی نوشته‌ی خود اخوت با عنوانِ ((داستان_مقاله)) که تبیینی است از زندگی بورخس بر اساس داستانِ ((بورخس و من))

فصل‌های هفتم و هشتم به دو سندروم برگرفته شده از دو شخصیت ادبی می‌پردازد:
سندروم هاکلبری فین و سندروم مادام بوواری.
کسی که مبتلا به سندروم هاکلبری فین است، از نگاه دیگران خسته شده و سعی می‌کند مخفی شود. اخوت بر اساس کتاب ماجراهای هاکلبری فین( یا هکلبری فین بنا بر ترجمه دریابندری) سه روش اصلی مخفی شدن برای نویسنده و نمونه‌های آن در ادبیات را بیان می‌کند:
۱_حذف من_ ۲_ رفتن در قالب دیگری_ ۳_من تکه‌تکه شده
توضیح و تفصیل این روش‌ها نصیب کسانی می‌شود که کتاب را بخوانند😁
مبتلا به سندروم مادام بوواری کسی_ نویسنده‌ای_ است که می‌رود در قالب دیگری و حرف‌هایش را از زبان او می‌زند. هر چند در ابتدای فصل نمونه‌هایی از این سندروم در ادبیات ایران ذکر می‌شود، اما بحث اصلی فصل در باب خود فلوبر و مادام بوواری‌اش است.
این دو فصل هم طبیعتا حاوی اسپویل‌ هستند اما نه به اندازه فصل‌های پنج و شش.

فصل دهم: دیدار با شبح‌نویسان
شبح‌نویسی یکی از نمونه‌های آشکار شبه‌ترجمه است. فصل با خاطره‌ای از دکتروف و اولین فرصتش برای شبح‌نویسی شروع می‌شود_ که البته در آن هنگام آن فرصت را از دست داد و بعدها در قالب داستانی آن را نوشت_ و با پیوند دادن شبح‌نویسی و شبحِ نویسنده به پایان می‌رسد، این دفعه هم از زبان دکتروف.

فصل‌های یازدم و دوازدهم: 
اگر ((نقش‌هایی به یاد)) را خوانده باشید، از علاقه اخوت به آشپزی و ترکیب آن با ادبیات آگاه‌اید. در این کتاب هم او برای بحث در باب مستعارنویسی به سراغ آشپزی رفته و رابطه استعاری آن را با ادبیات مورد بحث قرار می‌دهد. نمی‌توانم بگویم فصل یازدهم ضعیف است اما چندان علاقه‌ام را برنانگیخت. هر چند آشپزی به عنوان استعاره‌ای از مرگ در فصل دوازدهم جذابیت‌های خودش را داشت.

در پایان اینکه نخواندن این کتاب، احتمالا مانند اغلب کتاب‌های احمد اخوت، بر عاشقان ادبیات شبهه حرمت دارد. و السلام علی من اتّبع الهدی.

*جستارهای: همزادهای بورخس(چهارم)، سندروم مادام بوواری(نهم)، استعاره‌های خوراکی(یازدهم) و آشپزی استعاری(دوازدهم)
**در نسخه نشر نی که سال ۸۵ منتشر شده، فصل چهارم_ همزادهای بورخس_ وجود نداشت اما فصل هفتم، یعنی خودهاق مستعار، جزو کتاب بود.
      

        این خیلی حس بدیه که شما مجوز یک نمایش رو توی جیبتون داشته باشید اما نتونید اونو اجرا ببرید.
معمولا من اینطوری کار ساختم که نمایشنامه میخونم و انگار اون نمایشنامه منو صدا میکنه و میگه که باید منو به روی صحنه ببری...
مهمانخانه چی گولدونی ، نداهای درونِ ادواردو فیلیپو ، تراژدین اجباری و خواستگاری و جشن سالگرد از چخوف و توپ لاستیکی از صادق چوبک هم همینطوری ساخته شدند که حد اقل مخاطبی که این آثار رو دیدند ، راضی از سالن خارج شدند. 
 اولین بار پارسال این نمایشنامه رو خوندم و همون لحظه به یکی از دوستانم که در تمام این تجربیات کنارم بود تماس گرفتم و گفتم که باید ببینمت . وقتی اومد ، نمایشنامه رو بهش دادم و گفتم که باید اینو کار کنیم. اونم گفت بفرستش ارشاد برای مجوز...
فرستادیم و مجوز اومد اما هیچوقت بودجه ساخت اثر تا امروز تامین نشد... شاید روزی بشه ولی قطعا چشم اندازی از پل رو روزی روی صحنه میبرم...
به لطف باشگاه هامارتیا ، امروز بار دیگه این اثر مرور شد و البته داغی بود که برای من هم تازه شد. ما در هامارتیا قبلا مرگ فروشنده رو از میلر خونده بودیم که بهترین و معروف ترین اثر آرتور میلره و احتمالا یکی دوبار دیگه هم گریزی به میلر بزنیم اما چشم اندازی از پل ، بعد از مرگ فروشنده بهترین اثر آرتور میلره و بعد از این خیلی کار شاخص و خوب و درجه یکی در سطح این دو اثر نداره و با همین دو اثر میشه به قدرت قلم میلر پی برد .
میلر در این اثر به دو مقوله میپردازه،  یکی عشقی نامتعارف و یکی دیگه مهاجران خارجی و غیر قانونی ای که برای کار به آمریکا سفر کرده بودند‌ .
امروز که مسئله مهاجرین در ایران خیلی پر رنگ شده شاید کمی مارو با فضای این نمایشنامه نزدیک تر کنه . 
هنرمند واقعی قطعا اینطوری اثرش رو خلق میکنه ، میبینه و احساس نیاز میکنه و جرقه ای در ناخودآگاهش شکل میگیره و ایده پردازش میشه و اثر رو خلق میکنه... 
میلر در این دو نمایشنامه به خوبی این مسیر رو طی کرده و آثاری خلق کرده درجه یک و قابل تامل...

امیدوارم بتونم یک روزی چشم اندازی از پل رو روی صحنه ببرم...

باز هم به میلر برمیگردیم...

زنده باد تئاتر...زنده باد هامارتیا 🔥🔥🔥🔥🔥
      

        همه‌چیز از روزی شروع شد که "الف.نون" معرفی‌‌اش کرد!. همین‌ که تصمیم گرفتم تهیه‌اش کنم، آقای فلانی گفت:« خوشم نیومد، طرف زیادی یه‌جوری‌شه! »
همون لحظه منصرف شدم اما بعد از چندسال بلاخره از قفسه‌ کتاب‌فروشی رفت بین کتاب‌هایم.
 اولین مواجهه من دسته‌بندی کتاب بود "هنر و عکاسی" و پاییز  امسال بود تونستم مطالعه‌اش کنم.

اگر از تصویرجلد و جزئیات‌اش صرف‌نظر کنیم، حجم ۱۰۲ صحفه‌ای و ۶فصل بودن‌اش می‌تواند خودنمایی بکند.
با یه‌نَمه فسفرسوزاندن هم می‌شود اسامی فصل‌ها را از انسانی‌ترین حالات روحی‌ و روانی دانست: لذت، طبیعی، سکوت، خیال، فراموشی، تَن‌ترسه!

 شیوه‌نگارش اثر را می‌شود برگرفته از زیست یک‌ عکاس دانست: مخاطب را با سوژه موردنظر درگیر و بعد مثل اینکه دکمه شاتر را فشار بدهد، حق مطلب را ادا می‌کند و بعد سراغ سوژه‌ی دیگر می‌رود و دوباره این چرخه‌ را ادامه می‌دهد.
به بیان بهتر: متن برمدار تکنیک‌ روایت‌های پراکنده و مرتبط می‌چرخد.
سطرها به‌صورت یک‌دست خوش‌خوان‌ شده اند. تعاریف و تلنگرات پرعمق و اثرگذار اند و این یعنی نویسنده کارش را درست انجام داده.
طبیعتاً نام دسته‌بندی کتاب می‌تواند غلط‌انداز باشد، اما روایت‌های نویسنده مثل معرفی‌نامۀ ریزنکات عکاسی می‌ماند. البته اگر اندازه‌ی سرسوزن عشق به این هنر داشته باشید، احساس‌های مشترکی را با " پیمان هوشمندزاده" خواهید داشت.

 در آخر:
خوشحالم که اولین جستار‌ایرانی که مطالعه کردم این کتاب پرعمق و باظرافت بود، جوری که می‌توانم خودم را از مریدان قلم "هوشمندزاده" بدانم!.
      

        خوب بود. کتاب مجموعه‌ای از چند سفرنامه‌ی دوره‌ی قاجاره در مورد شهر لندن. خوندنش خوش می‌گذره. خیلی هم نباید عجله‌ای خوندش. واسه کوتاه کردن مسیر و گذروندن زمان استراحت کتاب مناسبیه. 
اون وسط‌مسطا سفرنامه‌ی ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه هم هست. مواجهه‌ی ایرانی‌ها با مترو، تئاتر، باغ وحش و خیلی چیزهای دیگه نوشته‌های باحالی رو باعث شده. شاید تئاتر یکی از پرتکرارترین بحث‌هایی باشه که توی این سفرنامه‌ها بهش پرداخته‌ن. گریزی نیست از این که خیلی سفرنامه‌ها شبیه هم هستن؛ به خاطر همین هم پیشنهاد من اینه که خیلی تندتند کتاب رو جلو نبرید تا براتون خسته‌کننده نشه.
اما کاش ترتیب سفرنامه‌ها هم یه نظمی داشت. به شخصه دوست داشتم این‌ها بر اساس زمان مرتب شده باشند تا سیر تغییر لندن و نگاه ایرانی‌ها بهش رو ببینم. مفصل‌تر بودن لغات پایان‌ کتاب، یه توضیح حداقلی درمورد مسافران و چیزهای دیگه می‌تونست کتاب رو بهتر کنه. 
خلاصه که آره. وقت به خیر.