یادداشت سیده زهرا ارجائی

        
ماجرا در یک شب تاریک در شهر لیسبون آغاز می‌شود، جایی که راویِ بی‌نام با مردی غریبه به نام جوزف شوارتز روبه‌رو می‌شود. شوارتز تصمیم می‌گیرد در ازای همراهی یک شبه‌ی این مرد، به او کمک کند. او می‌خواهد روایت عشق و زندگی خود با همسرش هلن را بازگو کند. این روایت، سفری پرخطر از آلمان نازی تا لیسبون است که این زوج عاشق تلاش می‌کنند تا از چنگال ظلم و ترس فرار کنند و راهی برای زنده ماندن بیابند. 
این داستان، تصویری از عشق، فداکاری، تنهایی و امید را در دل بحران‌ به تصویر می‌کشد. 

نویسنده آلمانی این کتاب، یکی‌ از نویسنده‌هایی است که بر محور جنگ جهانی و پیامهای انسانی آن متمرکز شده‌است. او خود تجربه‌ی حضور در جنگ جهانی اول را داشته و با نگاهی عمیق و انسانی، آثارش را به بستری برای بازتاب تأثیر جنگ بر افراد عادی تبدیل می‌کند. سبک نویسندگی. مارک، به سادگی، روانی و توصیف‌های دقیق احساسی شناخته می‌شود. 

شخصیت‌های داستان، هریک با پیچیدگی‌ها و احساسات انسانی خاص خود، نماینده بخشی از جامعه پناهندگان جنگ جهانی دوم هستند:
جوزف شوارتز نماد انسانی است که در برابر نابودی می‌ایستد. مخاطب، شخصیت شوارتز را در میان روایتی که بیان می‌کند میشناسد و با تمام دردها، آرزوها و عشق.های تو آشنا می‌شود. وی تصویر مردی است که در عین ناامیدی، برای عشق و نجات همسرش مبارزه می‌کند.
هلن، زنی وفادار و فداکار است که علی‌رغم سختی‌ها در کنار همسرش می‌ماند. ولی نماد امید و عشق در دل تاریکی‌ است و نقشش را می‌توان نشانی از تأثیر جنگ بر زنان دانست که علاوه بر تحمل فقدان‌ها، باید از نزدیک شاهد تخریب زندگی‌شان نیز باشند. 
راوی داستان که حتی نام او را هم نمی‌دانیم، نمادی از سرگشتگی انسان در دنیای بی‌ثبات جنگ است.

در این رمان، به وضوح تأثیر جنگ بر دگرگونی زندگی انسان‌ها و محرومیت آن‌ها از هویت، خانه و امنیت مشاهده می‌کنیم. نویسنده تصویری تلخ اما واقعی از بی‌خانمانی و بی‌پناهی را ارائه می‌کند، شخصیت‌های داستان همواره در حال فرار هستند و هیچ‌گاه به امنیتی تضمین‌شده نمی‌رسند.
به طور کلی می‌توان گفت که جنگ نه‌تنها، هویت‌های ملی، بلکه هویت‌های انسان‌ها را نیز نابود می‌کند. راوی و شوارتز، هردو نماد افرادی هستند که در جست‌وجوی معنا و هویت خود هستند.

نکته‌ی جالب توجه در این داستان این است که روایت جنگ نه به عنوان میدان نبرد، بلکه به عنوان پس‌زمینه‌ای برای بررسی روابط انسانی و پیامدهای ویرانگر آن تصویر می‌شود. 
این کتاب برای مخاطبین بزرگسالی که به داستان‌های احساسی، فلسفی و عمیق علاقه‌مند هستند، می‌تواند تجربه‌ی مطالعه‌ی جالبی باشد!