بریده‌های کتاب ابن مشغله

سرکارگرها همه آلمانی بودند. فحش‌های آبدار آلمانی می‌دادند و ما که نمی‌فهمیدیم و یا به خودمان تلقین می‌کردیم که ابدا نمی‌فهمیم، دوستانه و مهربان لبخند می‌زدیم. چه می‌شود کرد؟ یک کارگر ساده‌ی چاپخانه چطور می‌تواند ادعا و اثبات کند که یک آدم متخصص غربی فحش‌های خیلی بد و آبدار می‌دهد؟ تازه گیریم که ثابت هم بکند، فعلا که چیزی از آقایی غربی کم نمی‌شود. آدم‌ها را مثل سگ و مورچه می‌کُشند و له می‌کنند، هیچ کس نمی‌تواند حرفی بزند؛ حالا همین مانده که بیاییم و با دلیل و برهان ثابت کنیم فحش آبدار هم بلدند بدهند و می‌دهند.

زندگی مِلکِ وقف است دوست من! تو، حق نداری روی آن فساد کنی و به تباهی اش بِکِشی، یا بگذاری که دیگران روی آن فساد کنند. حق نداری بایر و برهنه و خلوت و بی‌خاصیتش نگه داری یا بگذاری که دیگران نگهش دارند. حق نداری در برابر ظالمی که دیگران روی آن انجام می‌دهند سکوت اختیار کنی و خود را یک تماشاگرِ ناتوانِ مظلومِ بی‌پناه بنمایی.

به گمان من مدرسه ای که با پول دزدی بنا شود، حق السکوتی‌ است که دزد به جامعه‌اش می‌دهد_ فقط به این امید که راه دزدی‌های آینده‌اش بسته نشود.

ما، بدون زنان خوب، مردان کوچکیم.

اگر رسیدن به «صد» هدف ماست و سخن گفتن از «صد» قصد ما، و به دلیل مجموع شرایط _ کمداشت‌ها و ناتوانی‌ها _ نمی‌توانیم مستقیما تا صد بشمریم، چرا پنج بار از یک تا بیست نشمریم؟ شرط اصلی و ثابت ما فقط باید این باشد که به هیچ دلیلی از «صد» چشم نپوشیم و کوتاه نیاییم.

ما می‌کوشیدیم که خسته نشویم، و همین کوشش دائمی خسته و خسته‌ترمان می‌کرد. با این همه می‌گفتیم: «وضع، بالاخره رو به راه می‌شود» ... ... عادت کرده بودیم که خواب و رویا را جزئی از واقعیت بدانیم؛ واقعیتی که اگر متعلق به امروز نبود، در فردا جای استوار و محکمی داشت. می‌گفتیم : «خیلی ها، زندگی بسیار بدتری دارند. آنطور که با زندگی ما قابل مقایسه نیست.» و این حرف به ما اعتماد به نفسی آمیخته به اندوه و رنج می‌بخشید.

قلب خاک خوبی دارد. در برابر هر دانه که در آن بنشانی، هزار دانه پس می‌دهد. اگر ذره‌ای نفرت کاشتی، خروارها نفرت درو خواهی کرد. اگر دانه‌ای از محبت نشاندی ، خرمن‌ها بر خواهی داشت..

ابن مشغله، در سرزمین سبز کودکی‌هایش، می‌توانست زیر درخت نارنجی بنشیند و روزها و روزها به این تحفه‌ی چند روزه بیندیشد؛ و چنین نیز کرد: «قلب خاک خوبی دارد. در برابر هر دانه که در آن بنشانی هزار دانه پس می‌دهد. اگر ذره‌یی نفرت کاشتی، خروارها نفرت درو خواهی کرد و اگر دانه‌یی از محبت نشاندی خرمن‌ها برخواهی داشت...» ابن مشغله در آن شهر آرام و در آن یک سال آرام، کوشید که خاک قلب را به دانه‌های خوب معتاد کند.

اگر، در روزگاری که شبه روشنفکران، ناامیدی را دکّان کرده‌اند و وسیلهٔ کسب، امید چیزی جز بلاهت به شمار نمی‌آید، ابن‌مشغله کتباً اقرار می‌کند که "به بلاهت امید آراسته است."

هر سازش یک عامل سقوط دهنده است؛ حالا چه مقدار باعث سقوط میشود مربوط است به نوع سازش و منظور من از «سازش» ، فداکردن یک باور و اعتقاد است در زمانی که هنوز به صحت آن باور و اعتقاد ایمان داریم.

«حال» را می‌شود با درد گذراند؛ اما تصور دردآلود بودن آینده و دوام بدون دگرگونی «حال»، انسان را از پا در می‌آورد.