*خطر فاش شدن داستان*
اگر دنبال کتابی می‌گردید که اثرات منفی خواندن کتاب‌های زرد را نشان‌تان بدهد، این کتاب انتخاب درستی‌ست... داستان در مورد اِما بواری، همسر دوم شارل بواری است که سال‌های نوجوانی‌اش را به خواندن داستان‌های عاشقانه‌ی آتشین گذرانده و همین مسئله باعث شده انتظاراتی غیرواقعی از عشق و ازدواج داشته باشد. به علاوه اِما دختر خیال‌پردازی است؛ مجلات روز را می‌خواند و خودش را در خیابان‌ها و مجالس پاریس تصور می‌کند. تئاتر می‌بیند و خودش را در مقام همسرِ هنرپیشه‌ی نقش اول مرد می‌بیند و ... اِما پیش خودش فکر می‌کند دنبال عاشق است، اما واقعیت این است که شارل عاشق اِماست، منتها اِما تعریف دیگری از عشق دارد و خودش را بالاتر از آن می‌داند که یک پزشک ساده‌ی دهاتی عاشق او باشد. اِما یک چنین عاشقی می‌خواهد: موجودی نیرومند و زیبا، با سرشتی بی‌باک، سرشار از شور و هیجان و در عین‌حال ظرافت و لطافت، با قلب شاعر و چهره‌ی فرشته که چنگی با سیم‌هایی از مفرغ به دست داشته باشد و رو به آسمان سرودهایی سودایی در وصف زناشویی سر دهد! (این عین کلمات اِماست) پرواضح است که چنین آدمی هرگز در زندگی احساس رضایت و خوشبختی نخواهد کرد.
حقش بود که اِما روش سریع‌تری را برای مرگ انتخاب می‌کرد، مثلا پریدن از بلندی یا غرق شدن، و چند روز شارل و همه را عذاب نمی‌داد. حقش بود که قبل از مرگ نامه‌های عاشقانه‌اش را می‌سوزاند و از بین می‌برد و شارل را از عذاب کشف حقیقت نجات می‌داد. ولی اِما با شارل کاری کرد که او به هومه -این مردک عوضی- و خانواده‌اش حسادت کند. اِما را نمی‌توان بخشید.

+ من شروع کتاب را دوست نداشتم و چند بار با رسیدن به توصیفات کلاه شارل، کتاب را رها کرده بودم، اما این‌بار به خاطر چالش انتشارات نیلوفر ادامه دادم. در کل بعضی توصیفات کتاب برایم ملال‌آور بود، مثلا همان کلاه شارل یا توصیف مناظر، اما از خواندن بسیاری هم لذت بردم، مخصوصا عروسی اِما. در کل از خواندن کتاب حظ وافری بردم و به همین دلیل از بهخوان و انتشارات نیلوفر بابت این چالش تشکر می‌کنم.
      

        یک قصه‌ی پریان خوب با تصویرسازی‌های بی‌نظیر که لذت خوندن رو چندبرابر می‌کنن. 
موقع خوندنش به این فکر می‌کردم که چقدر حیف نمی‌شه اسامی رو ترجمه کرد... اگر بشه مثلا آقای داوتیل که بهش می‌خوره همسایه‌ی برونته‌ها باشه، تبدیل میشه به آقای دم‌کفتری :) یا سرگرد پرتویی به جای بیمیش. یا اصلا جناب تف‌مقدار به جای لرد اسپیتل‌ورث.  کلا فضای داستان ۱۸۰ درجه تغییر می‌کنه!
      

        من رسم‌‌الخط مترجم رو دوست نداشتم، اما ترجمه‌ش فوق‌العاده‌ست. قشنگ حسودی‌م شد به تسلط آقای مستور روی زبان فارسی. 
      

        سرگذشت چند نفر پناهجوی فارسی زبان در کمپی در پاریس...
با لجن و سیاهی شروع می‌شه و هر چه می‌گذره سیاهی کمتر میشه -یا بهش عادت می‌کنی- و تلخی بیشتر و بیشتر می‌شه. 
من کسی رو که از طالبان و داعش و جنگ گریخته می‌فهمم، اما نفهمیدم آذر و خانواده‌ش از چه فرار کردن و چرا خودشون رو اینطور آواره کردن. 
دوستش نداشتم.

+ اینجا استوری گراف نیست که اگر بود هم تگ LGBT می‌خواست و هم خودکشی.
      

        یک مولکول تا دیوانگی یک کتاب نسبتاً کم‌حجم و خوش‌خوانه و در مورد مولکول‌هایی صحبت می‌کنه که می‌تونن بر عملکرد مغز در زمینه‌ی حافظه، احساسات و رفتار تأثیر منفی داشته باشن: مثلا جهش‌های ژنتیکی در بیماری‌هایی مثل هانتینگتون و آلزایمر، آنتی‌بادی‌هایی که پروتئین‌های مغز رو مورد حمله قرار می‌دن و مولکول‌هایی که بودن یا نبودنشون می‌تونه به مغز ضربه بزنه: مثل جیوه و ویتامین B1. 
روایت داستانی خوب و بی‌نقصی داره که خوندنش رو لذت‌بخش می‌کنه. دوستش داشتم.
      

        از دور که نگاهش می‌کنی به یک کره‌ی هموار می‌ماند، اما دستت که بگیری می‌بینی بعضی قسمت‌هایش ناصاف است و حتی تیز و برنده. به یکی دو جایش گل و لای چسبیده، ممکن است دستت را آلوده کند و تصمیم بگیری برگردانی‌اش روی زمین، اما رگه‌های جواهر را که ببینی منصرف می‌شوی... هنوز باید قل بخورد و قل بخورد و قل بخورد تا حسابی صاف و صیقلی شود، اما اگر با احتیاط دستت بگیری، در همین وضعیت هم تماشایی است.
      

        یک ناداستان بسیار خوب که برخلاف عنوانش ماجرای یک روز از زندگی عابد سلامه نیست... شخصیت‌های مختلفی دارد از جمله عابد سلامه، غزل، اسمهان، هیفا، هدی دحبور، ابراهیم سلامه، بَبَر وعنونو، دنی ترزا، ابوجهاد، نانسی قواسمه و خیلی‌های دیگر که داستان زندگی چندنسلشان، و در خلال آن تاریخ فلسطین و اسرائیل، را روایت می‌کند: از 1948 تا 2023. 
کتاب کاملاً مستند است و تمام منابعش در انتهای کتاب ذکر شده. بخوانیدش اگر دوست دارید بدانید اقشار مختلف فلسطینی‌ها چطور روزگار می‌گذرانند...

+ کیف کردم وقتی دیدم صهیونیست‌های گودریدز کتاب را دوست نداشته‌اند و به آن یک ستاره داده‌اند! بسوزید و برای آتش جهنم آماده شوید.
      

        لعنت خدای ببر!

مجددا بزرگ‌ترین مشکلش شخصیت‌پردازیه، مخصوصا در مورد رین. بعد هم با نوشتن نویسنده مشکل دارم: شخصیت‌ها محدودن و مرتب و خیلی اتفاقی هی با هم روبرو می‌شن. مثلا در مورد ملاقاتشون با هینترلندی‌ها وسط ناکجاآباد. نویسنده مداوما خط داستانی رو تغییر میده و مسائل رو نیمه‌کاره رها میکنه. توی همین جلد رین چندبار تغییر رویه و هدف میده؟ عین یک پلاستیک پاره‌ست که باد هر طرف بخواد می‌برتش! چندبار فضای داستان کلا عوض میشه؟ همه‌چیز خیلی کودکانه و ساده‌انگارانه‌ست از جمله قضیه‌ی کودتا، عهد، فتوحات، شکست‌ها... هیچ کدوم اون عمقی رو که لازمه نداشتن. 
اگر برگردم به عقب مجموعه رو شروع نمی‌کنم، ولی خب کنجکاوم بدونم آخرش چی میشه...

      

        «اگر قرار باشد همه این کتاب را بخوانند زادوولد در نژاد بشر عملاً متوقف می‌شود و خب خیلی حیف است.»
به هفته‌ی هشتم بارداری که رسیدم بزرگ‌ترین سوالم این بود که چرا کسی از سختی‌های غیرقابل تحمل بارداری نگفته است؛ مادران اطرافم معمولاً از سختی زایمان می‌گفتند، نه بارداری، و زنان بارداری هم که در روایت‌ها و جستارها دیده بودم بیشتر روز با شکوفه‌ی توی دلشان صحبت می‌کردند و قربان صدقه‌اش می‌رفتند. من اما تهوع شدید امانم را بریده بود: روزی سه بار برمی‌گرداندم و عادی‌ترین چیزها مثل شستن دست‌هایم با مایع دستشویی، مسواک زدن و یا خوردن یک لیوان آب برایم دست‌نیافتنی شده بود. بعدتر حالت تهوع جای خود را به خستگی و سنگینی داد. اوضاع تغییر کرد اما آسان نشد.
 
زایمان هم از آنچه فکر می‌کردم سخت‌تر بود: پسرم شش هفته زودتر از موعد به دنیا آمد و قرار گرفتنش در حالت خلفی باعث شد زایمان دردناک و پرآسیبی را تجربه کنم. بستری شدن یک هفته‌ای‌اش در NICU هم باقی‌مانده‌ی رمقم را گرفت. کوچک و ظریف بود، با سرنگ شیر می‌خورد، رفلاکس داشت و بعدتر کولیک هم گرفت و تمام این‌ها باعث شد دوران نوزادی به سختی بگذرد. به همین دلیل روایت ریچل کاسک را با تمام وجودم درک می‌کنم وقتی از هرج‌ومرج شب‌ها و سرگشتگی روزها می‌گوید.

مادری کردن ما، مادرهای آخرالزمان، با نسل‌های قبلی فرق دارد. ما از خانواده‌ی گسترده محرومیم، همسایه‌ها را نمی‌شناسیم و دوستان‌مان آن سر شهر زندگی می‌کنند. از گذشته تبعید شده‌ایم؛ قبلاً طعم زندگی دیگری را چشیده‌ایم، اما حالا تمام روز با نوزادمان تنهاییم. با کانتکت نپ، تامی تایم، سنسوری، BLW، مونته‌سوری، کارگاه مادر و کودک، توصیه‌های متناقض فرزندپروری و خیلی چیزهای دیگر احاطه شده‌ایم و انگار همه کار را اشتباه انجام می‌دهیم. ما دلمان پر می‌کشد برای یک شب خواب بی‌وقفه، چندساعت سکوت و خلوت و سر زدن به خودِ گذشته‌مان. اما اگر لب به شکایت باز کنیم متهم می‌شویم به ناشکری، خودخواهی و فمنیست بودن (در حالی که نیستیم). به همین خاطر است که روایت‌های واقعی از بارداری و بچه‌داری انقدر نایابند. ارزش کتاب ریچل کاسک هم همینجاست: رک و بی‌پرده از مادری کردن نوشته و بهایش را هم با ریویوهای منفی‌ای پرداخته که در ضمیمه آورده شده‌اند. 

من فکر نمی‌کنم همه‌ی مادرها با این کتاب همذات پنداری کنند: هستند کسانی که دست‌تنها نبوده‌اند و کمک داشته‌اند، نوزاد و نوپای آسانی داشته‌اند و یا مادری انقدر در نظرشان مقدس است که از خواندن برخی جملات کتاب عصبانی می‌شوند. اما اگر مثل من بچه‌دار شدن هویت قبلی‌تان را از بین برده، اگر بارداری و زایمان و نوزاد سختی داشته‌اید و بعد هم طعم اضطراب جدایی شدید را چشیده‌اید، کتاب را همدلانه خواهید یافت.
      

        چند روزی هست که تمومش کردم، اما نیاز داشتم توی ذهنم ته‌نشین بشه تا بتونم ریویو بنویسم... بلافاصله بعد از تموم کردنش هیجان زده بودم و فکر می‌کردم چهار ستاره کمشه، اما الان با ارفاق سه ستاره بهش میدم.
در کل یک فانتزی تاریخی جذابه، گرچه از نظر دنیاسازی و شخصیت پردازی چندان قوی نیست. البته من موقعی که کتاب رو شروع کردم نمی‌دونستم آر. اف. کوانگ در 19 سالگی شروع به نوشتن این کتاب کرده، که اگر این مورد رو در نظر بگیرید ضعف دنیاسازی و شخصیت‌پردازی قابل درکه، اما قابل اغماض نیست. مخصوصاً در مورد رین.
اما چند نکته: اول اینکه نیکان همون چینه، موگن ژاپن و خب در این شرایط اسپیری می‌شه تایوان. اسپیری‌ها کاملا بدوی و وحشی به تصویر کشیده شدن. نه تنها اسپیری‌ها که حتی خداشون فقط آتش و خون می‌خواد و از این نظر نسبت به تایوانی‌ها بسیار نژادپرستانه‌ست.
از اون طرف موگنی‌ها هم دست همه رو در نسل‌کشی و جنایت بستن. کشتار و تجاوزی که خیلی بی‌پرده توی کتاب توصیف شده در واقع بر اساس قتل عام نانجینگ و زنان آسایشگر نوشته شده، اما خب تاریخ رو برنده‌ها می‌نویسن و کی می‌دونه چقدر اغراق کردن؟ و خب اگر بگذارید تصویرسازی کتاب با چیزی که در واقعیت اتفاق افتاده جایگزین بشه، شاید با نویسنده هم نظر بشین که اون دودهای قارچی شکل حق ژاپنی‌ها بوده... 
مورد بعدی در مورد نقش تریاکه: به نظرم علاوه بر اینکه حالت ترویجی داشت (مثلاً نمی‌شد یک مخدر الکی جایگزین تریاک بشه؟)، یک دوگانگی عجیب هم داشت. هم برای ارتباط با عالم خدایان ازش استفاده می‌شد و هم برای از دست ندادن کنترل در مقابل خدا؟ یک مقدار عجیب بود. 
نهایتاً هم برای چندمین بار دلم سوخت برای کسایی که به خدای احد و واحد به عنوان خالق و رب اعتقاد ندارن... به جاش باید چه خزعبلاتی رو باور کنن.
      

        یک کتاب جالب و به نظر من بالقوه خطرناک!
پاملا دراکرمن خبرنگار بخش خارجی یک مجله بوده که بعد از تعلیق شدن و آشنایی با یک خبرنگار بریتانیاییِ ساکن فرانسه، به پاریس نقل‌مکان می‌کنه و در این کتاب از تجربیات زندگی و بزرگ کردن بچه‌هاش در پاریس گفته. 
کتاب با شرح حال پاملا در پاریس شروع میشه: اینکه چقدر احساس تنهایی می کرده، توسط فرانسوی‌ها نادیده گرفته می‌شده، جوری که انگار نامرئیه. اینکه رابطه‌ش با خانم‌های فرانسوی خالی از دوستی و صمیمیت بوده و به همین خاطر به شدت احساس تنهایی و افسردگی می‌کرده. بعد حامله می‌شه و تفاوت‌های برخورد آمریکایی‌ها و فرانسوی‌ها با حاملگی به چشمش میاد. در حالی که خانم‌های آمریکایی بعد از حاملگی نسبت به همه‌چیز وسواس پیدا می‌کنن و نگران سلامت جنین هستن، به اندازه‌ی دو نفر می‌خورن و تناسب اندامشون رو از دست می‌دن، فرانسوی‌ها انگار نه انگار حامله هستن... مثل قبل از خوردن همه‌چیز لذت می‌برن (حتی پنیر غیرپاستوریزه) و در عین حال بیشتر از قبل نمی‌خورن. ویارهاشون رو ندیده می‌گیرن و اگر از پشت ببینیدشون، متوجه حاملگی نخواهید شد. بعد از زایمان هم به ندرت شیر خودشون رو به نوزاد می‌دن، در عرض سه ماه به هیکل قبل از حاملگی برمی‌گردن و نوزادهاشون از دو ماهگی تا صبح می‌خوابن! در حالی که مادرهای آمریکایی برای تغذیه با شیر مادر اهمیت زیادی قائلن و ماه‌ها طول می‌کشه تا بتونن یک شب تا صبح بخوابن. 
همین تفاوت‌ها در مورد بچه‌های نوپای فرانسوی و آمریکایی هم وجود داشته: نوپاهای فرانسوی در جمع آرام و خوش‌رفتار هستن، عاقلانه رفتار می‌کنن و همه‌چیز می‌خورن، در حالی که نوپاهای آمریکایی اینطور نیستن. و خب پاملا هم که ترجیح می‌داده بچه‌هایی آرام و خوش‌رفتار داشته باشه، میره دنبال تربیت فرزند به سبک فرانسوی.
خب، اولین مشکل از نظر من همینجاست! تربیت فرزند به سبک فرانسوی ولو در سال‌های اول بچه‌هایی آرام و عاقل تحویل بده، نتیجه‌ش میشه همون بزرگ‌سال‌هایی که قادر به برقراری روابط دوستانه و صمیمانه نیستن و حداقل برای پاملا «پاریس رو تبدیل به جهنمی کردن که در ظاهر بسیار راحت و شبیه بهشته». مادران فرانسوی گاها از بدو تولد پنج تا ده دقیقه برای پاسخ به گریه‌ی نوزاد صبر می‌کنن و از همین تکنیک صبر کردن برای آموزش خواب هم استفاده می‌کنن، یعنی گریه‌ی نوزاد رو تا جای ممکن نادیده می‌گیرن تا خسته بشه و به چرخه‌ی خواب برگرده! واقعیت اینه که چنین نوزادی خوابیدن رو یاد نمی‌گیره، بلکه یاد می‌گیره حتی اگر گریه کنه، کمکی از راه نمی‌رسه و نتیجتاً از دریافت کمک ناامید میشه [آموزش صبر کردن لازمه، اما نه از بدو تولد، از شش ماهگی و با شروع از وقفه‌های پنج تا ده ثانیه‌ای]. بعد هم به لطف مراکز دولتی نگهداری از نوزاد و نوپا (کریش‌ها)، نوزادها از سه ماهگی از مادر جدا می‌شن و بعضاً تا دوازده ساعت دور از مادر هستن! در واقع مادران فرانسوی جوری زندگی می‌کنن «تا زمانی که بچه‌هایشان را نبینید نمی‌توانید بفهمید که مادرند». 
متاسفانه نوزاد اگر از رابطه با مراقب اولیه، یعنی مادر، لذت نبره، در بزرگسالی هم از روابط اجتماعی لذت نخواهد برد. وقفه در پاسخ به گریه‌ی نوزاد هم موجب سبک دلبستگی ناایمن میشه و نتیجه‌ی تمام این‌ها فقدان روابط دوستانه و صمیمانه در بزرگسالی و خیانته. 

مشکل دوم کتاب اینه که منظور از فرانسوی‌ها پاریسی‌های هم محله‌ای پاملا و منظور از آمریکایی‌ها، نیویورکی‌های متوسط رو به بالا هستن. در واقع این کتاب صرفاً تفاوت‌های فرزندپروی حلقه‌ی دوستان نویسنده رو دیده و اصلاً مقایسه کاملی نیست. پژوهشی هم نیست؛ معدود متخصصانی که بهشون ارجاع داده شده، صرفاً مشاهدات نویسنده رو تأیید کردن. 

مشکل سوم هم جوزدگی پاملا نسبت به پاریسی‌هاست! 
-	اپیدورال بده؟ نه! 99 درصد فرانسوی‌ها با اپیدورال زایمان می‌کنن! 
-	شیر مادر خوبه؟ انگار نه، چون فرانسوی‌ها تاکیدی روش ندارن. 
-	مهدکودک بده؟ نه! نوزادهای فرانسوی که از سه ماهگی میرن مهد! 
-	بچه باید سلام و خداحافظی کنه؟ حتما! تمام بچه‌های فرانسوی این کارو می‌کنن!
-	فرستادن کودک پنج ساله به اردوی یک هفته‌ای اشکالی نداره؟ نه! چون فرانسوی‌ها این کار رو می‌کنن!
یا اینکه پاملا دائما از خوب رفتار نکردن بچه‌هاش بیرون از خونه خجالت می‌کشه.

اما خب چند قسمتش رو هم پسندیدم: مثل داشتن چارچوب و دادن آزادی در چارچوب، دادن غذاهای متنوع با بافت‌ها و مزه‌های متفاوت از شش ماهگی (که البته رویکرد blw هم همینه)، تلاش برای مستقل بار آوردن بچه (که مجدداً رویکرد مونته‌سوری هم همینه)، کم به کار بردن «نه»، اما قاطع بودن موقعی که به کار بردیم. 
کلا اگر قصد دارین فقط یک کتاب فرزندپروری بخونین، این کتاب رو انتخاب نکنین!
      

        چند هفته پیش کتاب «تربیت فرزند به سبک فرانسوی» رو می‌خوندم و بعضی قسمت‌هاش برام بسیار عجیب بودن: مثلا اینکه بعضی والدین فرانسوی گاهی از بدو تولد پنج تا ده دقیقه برای پاسخ دادن به گریه‌ی نوزاد صبر می‌کنن. یا اینکه آموزش خواب رو از دو ماهگی شروع می‌کنن؛ نوزاد رو روی تختش میذارن و میرن تا نوزاد یاد بگیره خودش بخوابه! بعضاً نوزاد در طول شب تنها رها میشه. این موارد علاوه بر اینکه به وضوح علت سرد بودن، سبک دلبستگی ناایمن و خیانت بالای فرانسوی‌ها رو نشون می‌ده، با چیزی که متخصصین کودک میگن بسیار متفاوته. در واقع متخصصین میگن تا شش ماهگی باید بلافاصله به نیاز کودک پاسخ داد و بعد از اون باید از وقفه‌های کوتاه چند ثانیه‌ای برای یاد دادن صبر استفاده کرد...
داشتم در مورد همین مسائل با دوستی صحبت می‌کردم که پیشنهاد کرد کتاب «پسری که همانند سگ‌ها پرورش یافت» رو بخونم و وای! عجب کتابی! کاش زودتر خونده بودمش. 
توی این کتاب دکتر پری از تأثیرات غفلت، تروما و سوء استفاده بر مغز در حال رشد کودک میگه. دکتر پری رویکردی رو توسعه داده به نام «رویکرد توالی عصبی» که بر مبنای ترتیب رشد مغزه. قسمت‌های مختلف مغز به ترتیب رشد می‌کنن: ساقه‌ی مغز، مغز میانی، سیستم لیمبیک و قشر مغز. و هر بخش برای رشد مناسبش نیاز به تجربیاتی داره که درست زمان‌بندی شده و منظم و مکرر باشن. در این شرایط، هر نوع غفلت، تروما و سوء استفاده می‌تونه منجر به رشد نکردن یا عملکرد ضعیف نواحی مغز بشه که خودش روی رشد نواحی بعدی مغز تأثیر منفی داره.
دکتر پری در ده فصل، کیس‌های مختلفی رو که با اون‌ها مواجه شده تشریح می‌کنه، غفلت، تروما و سوء استفاده‌ای که اتفاق افتاده، اینکه چه تأثیری روی روان و مغز کودک داشته و اینکه چطور تونستن به کودک کمک کنن اون اتفاق رو پشت سر بذاره (همیشه موفق نشدن). دکتر پری یک فرد صبور با نگاه انسانیه و همین مسئله خوندن کتاب رو لذت بخش می‌کنه. فصل یازده و دوازده هم به ترتیب به اهمیت مراقب اولیه و روابط انسانی در رشد درست مغز و تشریح رویکرد توالی عصبی اختصاص دارن. 
خوندنش رو به همه‌ی کسانی که با بچه‌ها سر و کار دارن، مخصوصاً والدین توصیه می‌کنم.
      

        از کتاب قبلی نویسنده خیلی ضعیف‌تره. 
+همه‌چیز میخ نیست، مشکل از شماست که فقط چکش داری.
++شما که با کولیس اندازه می‌گیری، لطف کن و با گچ علامت نزن... اگر هم زدی، لطفا با تبر نبر.
      

        عجب کتابی بود!
خیلی دوستش داشتم 😭 هم گد عزیزم حضور خوبی داشت، هم تنار و لبانن (وای از لبانن، چقدر تعاملاتش با تنار عالی بود). 
و واقعا هیچ وقت به دنیای مردگان اینطور فکر نکرده بودم، حیف دریای زمین که دنیای مردگانش چنین جای وحشتناکی باشه.
و الان پر از سوالم‌... یک نفر لطفا این کتابو بخونه در موردش حرف بزنیم 🫠
      

        مجموعه‌ی پنج داستان از دریای زمین:
داستان اول در مورد شخصی به نام آتر و بنیان‌گذاری مدرسه‌ی رکه و خب با توجه به وضعیت رک در آینده، این سوال رو به وجود میاره که چرا اینجوری شد!
داستان دوم در مورد انتخاب بین جادوگری و عشقه.
داستان سوم در مورد اگیون و استادشه.
داستان چهارم در مورد ایریوثه و گد عزیزم در این داستان حضور داره.
و داستان آخر، سنجاقک، نقطه‌ی اتصال تهانو و جلد ششمه.
در انتها هم یادداشت‌هایی در مورد دریای زمین هست، از جمله داستان موررد و الفارران (که به نظرم علت دوری کردن جادوگران از زنان، اتفاقات همین داستانه). 
در کل سرعت‌گیر و خسته‌کننده بود و اگر به عقب برگردم اول جلد ششم رو می‌خونم و بعد میام سراغ این. یا اینکه صرفا داستان آخر رو می‌خونم و میرم سراغ جلد ششم.