این کتاب رو توی بدترین و سخت ترین روزای زندگیم خوندم.
دا فقط یک کتاب نیست که بخونی و ازش رد بشی.
وقتی شروع میکنی به خوندن این کتاب، واقعاً یه بخشی از زندگیت میشه. جوری که شبا به شخصیت های این کتاب فکر میکنی و روزها سعی میکنی زندگیت رو توی اون شرایط تصور کنی.
دا اولین و آخرین کتابِ داستانیه ی زندگیم بود که خوندم.
          

            نمیدانم از دا چه و چگونه بنویسم تا حقی را که این کتاب برگردنم دارد ادا کنم.
قبل از دا، تصورات من از جنگ و خصوصا سقوط و آزادسازی خرمشهر خیلی لوس و مامانی بود. شاید کمی تقصیر گفتمان جنگ توی مدارس هم باشد.
وقتی به شهادت فکر میکردم، چیزی مثل خیلی آرام تیر خوردن و نقش زمین شدن و جان دادنی با لبخند توی ذهنم بود 
یا مثلا از نقش زنان در جنگ، چیزی مثل غذا پختن و لباس خونی رزمندگان شستن و پلیور بافتن و این ها.
فکر میکردم خانواده ها بعد از شهید دادن کمی بی تابی کرده اند و خلاص، چون برایشان افتخار بزرگی بوده دیگر عین خیالشان نبوده. یا مثلا مردم جنگ زده با خوبی و خوشی و مهربانی توی کمپ های تمیز و قشنگی کنار هم زندگی کرده اند تا جنگ تمام شده و برگردند خانه هایشان.
دا همه چیز را عوض کرد.
کل کتاب را در حیرت محض خواندم.
صحنه های پیدا کردن جسد شهیدان از توی خانه ها و کنار جاده ها، توصیف وضعیت مجروحین، درد سقوط خرمشهر که اصلا نفهمیده بودمش، بی تابی های خود سیده زهرا و مادرش که همان دا است، سختی بچه بزرگ کردن وسط جنگ، وضعیت ناراحت کننده کمپ ها.
و در کنار همه این ها، از سیده زهرا حسینی خجالت میکشیدم.
یک دختر ۱۷-۱۸ ساله، چقدر کارهای عجیب و غریب کرد.
چقدر خسته میشد ولی جا نمیزد.
اوایل کتاب اصلا نمیفهمیدمش، و به آخر های کتاب که رسیدم خودم را نمیفهمیدم که دیگر خبری از توچ و تفنگ و خمپاره و خطر جانی جلوی رویم نیست ولی بازهم کار و خدمت برایم سخت است.
سیده زهرا حسینی و خواهرش و دوستانش و جوانان خرمشهری توی کتاب، از این الگوهایی بودند که واقعی واقعی هستند، پر از درد ولی واقعی.
          

            چند سال بود دوست داشتم این کتاب را بخوانم تا ببینم واقعا کتاب خوبیست یا آنگونه که تخریب می‌شود فروش دولتی داشته است؟!
به نظرم خاطرات کتاب بدیع و جذاب و آموزنده است و اخلاص شخص اول در آن قابل حس است. اتفاقات بسیاری که نسل ما آن را نشنیده و ایمان و اقتدار یک شیعه در عین مظلومیتش.
ضعف اصلی کتاب را مطول بودن آن میدانم. به نظرم در 500 صفحه هم می‌شد مفاهیم را منتقل کرد.
معرفی کامل کتاب را در وبلاگم منتشر کردم:
http://safaeinejad.ir/1397/03/03
          

            اینکه نمی تونم ستاره های بیشتری بدم به خاطر اینه که زندگینامهٔ جنگ خوندن(حتی به خوبی این کتاب) برام خیلی دوست داشتنی نیست.
خیلی کوچیک بودم و این کتاب رو ورق می زدم و می خوندم و با توصیفاتش کیف می کردم؛ و سریع می پریدم که عکساشم نگاه کنم؛ شاید اگر الان بخونم بیشتر باهاش گریه کنم یا بیشتر دوستش داشته باشم؛ اما خاطره ورق زدن «دا» فعلا برام یه خاطره شگفت انگیز از دوران بچگیمه.
          

            یک لحظه احساس کردم بهتر است خودم پیکر بابا را توی قبر بگذارم. در حالی ‌که صدایم از بغض می‌لرزید، ولی خودم را کنترل می‌کردم تا نشکنم. گفتم: «من خودم می‌رم توی قبر.» صدای گریۀ همکاران بابا بلند شد. همۀ آن‌ها و غسال‌ها می‌گفتند: «ما هستیم. ما این کار رو می‌کنیم.»

روزهایی که داشتم این کتاب را میخواندم حقیقتا از لحاظ روحی فشار زیادی رو تحمل کردم اما نمیتوانستم کتاب را زمین بگذارم ، کتاب سنگینیه از لحاظ فشار روحی ولی بسیار ارزش دارد.
          

            کتاب بدی نبود، اما از نظر داستانی پتانسیل این رو داشت که خیلی بهتر از این باشه.
بیشتر شبیه خاطره نویسی بود، شکل داستانی نداشت و بهتر بود که نویسنده ای این  خاطرات رو به شکل داستان می نوشت تا اینکه صرفا همون حرفها بدون واسطه تبدیل به کتاب بشه.
بدون جانبداری و بعد از اون همه سر و صدا انتظار کتاب به مراتب بهتری رو داشتم
          

            دا، به‌نظر من یک اثر زیبا از بخشی از دفاع مقدس هست ، که به آن زیاد پرداخته نشده و آن شروع جنگ تحمیلی و نقش زنان در این جنگ هست . و خواننده  این کتاب بعد از خواندن  حدودا نیمی از این کتاب ، تصویری خوب  و کامل از روز های اولیه جنگ در خرمشهر ، براش ایجاد میشه. نویسنده و گوینده خیلی خوب تونستند کوچه پس کوچه‌های خرمشهر در اون زمان رو، به قلم بیارن.
          

            در ادبیات دوره جاهلی "خنساء" شاعر تراژدی است. شاعری که سوگنامه‌هایش در رثای برادرانش جانسوز و دردناک است. زنان بزرگ‌ترین راویان تراژدی‌های تاریخند. اگر بیان بانوان نبود قهرمانان شهید در طول تاریخ شناخته نمی‌شدند و نام و یادشان بر زبان‌ها نبود. 
"دا" که در زبان زاگرس نشینان لک و لر و کرد به معنای "مادر" است بیانی است حماسی و تراژیک از زبان بانویی پراحساس و شجاع از روزهای آغازین جنگ در خرمشهر و آبادان.
          

            دا روایتی است ساده و روان از مقاومت مردم خرمشهر در برابر بعثی ها که ۳۴ روز به طول انجامید اما راوی  قصه ( سیده زهرا حسینی) در روز ۲۴ ام مقاومت به خاطر مصدومیت به پشت جبهه منتقل میشه بخش اعظم این داستان در مورد این ۲۴ روز هست از مسجد جامع گرفته تا غسالخانه ی جنت آبادو بخش های بعدی کتاب در مورد اتقافات بعد از سقوط خرمشهر و جنگ زده ها که در کمپ ها و مناطق مختلف زندگی میکردند که این نوشته سختی ها را به خوبی روایت میکند
و بعد اتفاقات به سرعت پیموده میشود ازدواج ها ، آزادی خرمشهر ، درگیری برخی از نظامی ها تا سال ۷۲ و این کتاب پایان می یابد

نکات مثبت:

۱) این کتاب نقش زنان رو به خوبی در جنگ نشون میده که بیش از غذا پختن و شستنه ( چون وقتی در مورد نقش زنان در جنگ‌ گفته میشه اینا به ذهن مردم میاد)

۲) روایت هایی شنیدنیه رو بیان میکنه که میشه گفت برای مردمی که فقط خبر از سهمیه شهدا و جانبازا دارن براشون قابل تامله

۳)نقش زنان حتی دور از جنگ رو به خوبی نمایش میده که چقدر صبر و استقامتشون قابله ستایشه


علت کامل امتیاز ندادنم این که:
۱) کتاب طولانیه و خیلی ها از خوندش صرف نظر میکنن
۲)بعد از سقوط خرمشهر کتاب به زودی طی میشه و چون بخش اول این کتاب با جزئیات بیشتری بود خواننده از بخش دوم هم همچین توقعی داره 

          

            من این کتاب رو هفت سال پیش خوندم اما هنوز بعضی از اتفاقهاش مثل یک فیلم جلو چشممه!
ما اگر میخواستیم شخصیت افسانه‌ای هم برای تاریخ کشورمون بسازیم باز هم نمیتونستیم این همه داستان رو توی یک کتاب جا بدیم.......
به نظر من با خوندن کتاب دا میفهمی اگر مردها توی جنگ یک بار شهید میشدند زن‌ها لحظه لحظه شهید شدند....
برای اینکه بدونی نهایت محکم بودن یک انسان میتونه چقدر باشه حتما این کتاب رو بخون!